«روسیه هر ۱۰ دقیقه شاهد یک خشونت خانگی است و یه‌طور متوسط هر روز دست‌کم سه زن، اغلب به‌دست مردان خانواده، کشته می‌شوند.»

این نتایج گزارش جدید پژوهشکدهٔ «نه به خشونت» است که با در نظر گرفتن آمار وزارت کشور روسیه، داده‌های سازمان ملل متحد و نهادهای مستقل و غیرانتفاعی، گزارش‌های قضایی و همچنین نظرسنجی‌های رسمی تهیه شده است.

این گزارش نشان می‌دهد که زنان، به‌عنوان همسر، قربانی اصلی خشونت‌های خانوادگی در روسیه است اما دیگر خویشاوندان زن و همچنین کودکان، بی‌توجه به پسر یا دختر بودن، نیز در معرض تهدید هستند و کمترین آسیب داخل خانواده به مرد، به‌عنوان همسر، وارد می‌شود.

بیشتر در این باره:

گزارش داده‌کاوی؛ خشونت علیه زنان در ایران و جهان به روایت آمار 

نتایج اصلی گزارش جدید:

• ۲۱ تا ۲۴ درصد کل قتل‌هایی که قاتل‌شان مشخص است، داخل خانواده رخ داده است. در سال گذشتهٔ میلادی دست‌کم یک هزار و ۲۰۰ زن به‌دست همسر یا بستگان خود به قتل رسیدند و طی شش ماه سال جاری میلادی شمار زنان مقتول به دست اعضای خانواده‌شان ۶۵۰ مورد ثبت شد.
• یک چهارم کل موارد ضرب و شتم در روسیه مربوط به خشونت خانوادگی‌ است: در سال ۲۰۲۳ حدود سه هزار و ۷۵۰ مورد و در شش ماه نخست سال جاری حدود یک هزار و ۹۰۰ مورد.
• حدود ۱۱ درصد از بزرگسالانی که قربانی خشونت شده‌اند، از تجاوز جنسی داخل خانواده خبر می‌دهند.

به‌گفتهٔ مدافعان حقوق بشر، آمار رسمی تنها نوک کوه یخ را نشان می‌دهد و در برخی موارد، ارقام اعلام‌شده از سوی دولت احتمالاً بسیار کمتر از واقعیت است.

براساس این گزارش، در سال‌های مختلف و در مناطق مختلف کشور، بین ۱۹ تا ۴۰ درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی‌های رسمی گفته‌اند که شاهد خشونت خانگی بوده‌اند.

از تحلیل پژوهشکدهٔ «نه به خشونت» برمی‌آید که از هفت سال پیش که خشونت خانگی از فهرست جنایات کیفری حذف شد، ضرب و شتم همسر و کودک به‌دست مردان خانواده پیوسته در حال افزایش بوده است.

این موارد در سال‌های شیوع ویروس کرونا به اوج خود رسید، در سال اول جنگ روسیه علیه اوکراین اندکی کاهش یافت و از سال بعد مجدداً رشد کرد.

در سال جاری میلادی، غیر از افزایش خشونت جسمی و جنسی، موارد فشار روانی و اقتصادی بر زنان داخل خانواده بین ۸۰ تا ۲۰۰ درصد نسبت به سال‌های پیش از جنگ افزایش یافته است.

مطابق این گزارش، دست‌کم نیمی از زنان که توسط همسر یا دیگر بستگان مرد مورد ضرب و شتم یا نوع دیگر خشونت قرار گرفتند، دارای فرزندان زیر ۱۸ سال هستند. در نیمی از خانواده‌هایی که زن قربانی خشونت شده است، کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال دست‌کم یک بار قربانی خشونت بودند و بسیاری از آن‌ها در شرایط فشار دائمی روانی و تهدید ضرب و شتم زندگی می‌کنند.

این آمار در حالی‌ است که مطابق تحلیل پژوهشکدهٔ «نه به خشونت» فشار جامعه و نهادهای رسمی بر زنان و کودکان برای پنهانکاری خشونت داخل خانواده چند برابر شده است.

ماری داوتیان، وکیل و مدیر «مرکز دفاع از قربانیان خشونت‌های خانوادگی» که در تدوین گزارش جدید مشارکت داشته، می‌گوید وزارت کشور تنها قتل‌هایی را برمی‌شمرد که قاتل آن مشخص شده است؛ از این رو، بسیاری از قتل‌ها از جمله قتل‌های رخ‌داده داخل خانواده مشمول آمار رسمی نمی‌شود. ضمناً قتل‌هایی که توسط همسران سابق یا دوست‌پسر انجام شده نیز جزو آمار خشونت‌های خانگی به شمار نمی‌رود.

بیشتر در این باره:

آمار خشونت‌های خانگی در روسیه؛ تنها «نوک کوه یخ» نمایان است

از دو سال پیش وزارت کشور روسیه آمار جنایات انجام‌شده را منتشر نمی‌کند و به‌تازگی نیز دولت روسیه به دادگاه‌ها اجازه داد که گزارش پرونده‌های بررسی‌شده را علنی نکند.

اما برخی داده‌ها براساس درز اطلاعات در نتیجهٔ حملات هکری به دست آمده یا «تصادفاً» افشا شده است.

برای نمونه، نشریهٔ «ورستکا» که پیوسته موضوع خشونت‌های خانگی در روسیه گزارش می‌کند، در بهار گذشته متوجه شد که در مجلهٔ تخصصی وزارت کشور روسیه که بین کارمندان این نهاد پخش می‌شود، مقاله‌ای منتشر شده که نشان می‌دهد طی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، حدود ۳۱۰ هزار مورد ضرب‌ و شتم داخل خانواده توسط پلیس روسیه ثبت شده که ۹۰ درصد این موارد به پرداخت جریمه منجر شده است.

براساس این گزارش، میانگین این جریمه پنج هزار و ۵۰۰ روبل (معادل حدود ۵۵ دلار آمریکا) است.

به‌تازگی نیز خبرنگاران نشریهٔ «ورستکا» با تحلیل بیش از ۳۰ هزار حکم دادگاه که طی شش ماه نخست سال جاری میلادی در روسیه و در شبه‌جزیرهٔ الحاقی کریمه صادر شد، پنج هزار پرونده را که مربوط به خشونت خانوادگی بود، شناسایی کردند.

براساس این گزارش، در ۸۳ درصد موارد، دلایل اصطلاحاً «ناموسی» باعث اصلی خشونت مرد خانواده علیه همسرش بوده و در ۸۴ درصد موارد مرد در حالت مستی بوده است.

در گزارشی دیگر که همزمان از سوی «کنسرسیوم سازمان‌های غیرانتفاعی امور زنان در روسیه» منتشر شد، آمده است که در سال‌های مختلف بین ۵۳ تا ۶۶ درصد زنان مقتول در روسیه به دست اعضای خانواده‌شان کشته شده‌اند.

«کنسرسیوم سازمان‌های غیرانتفاعی امور زنان در روسیه» معتقد است که نبود ابزار حقوقی برای مقابله با آزار و اذیت در محل کار و داخل خانواده، زنان روس را در معرض تهدید قرار داده و از این لحاظ جایگاه روسیه در ردیف کشورهایی نظیر ایران، یمن، لیبریا و گابن تعیین شده است.

پارلمان روسیه که هر سال صدها قانون به اتفاق آرا تصویب می‌کند، از پنج سال پیش لایحه «جلوگیری از خشونت خانگی در روسیه» را در دست بررسی دارد و تاکنون بیش از ۱۰ هزار اصلاحیه به آن وارد شده است.

به‌تازگی رئيس کمیتهٔ دوما برای دفاع از خانواده اعلام کرد که تصویب چنین قانونی «مغایر با تلاش‌های دولت برای ترویج ارزش‌های خانواده است و به‌ویژه در سال جاری که از سوی ولادیمیر پوتین سال خانواده نامیده شده، دور از ذهن است».

این در حالی‌ است که برخی نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۵ درصد شهروندان روسیه خشونت خانگی را غیرقابل قبول می‌دانند و حامی تصویب قانونی علیه خشونت خانگی و مجازات کیفری برای عوامل خشونت علیه زنان در خانواده هستند.

بیشتر در این باره:

دومای روسیه؛ ممنوعیت بی‌فرزندی داوطلبانه تا استاندارد نویسندگی