حالا،پس ازگذشت دوسال واستفاده مستمرازداده‌های ماهواره‌ای برای شناسایی توده‌های عظیم متان،گزارشی در بیست‌وهشتمین کنفرانس بین‌المللی تغییرات اقلیمی(COP۲۹)منتشر شده که ادعامی‌کند اقداماتی مؤثر برای رفع این نشتی‌ها انجام نشده است. براساس این گزارش درطول یک‌سال گذشته دولت‌هاوشرکت‌های نفتی وگازی تقریبا هیچ واکنش موثری نسبت به هشدارهای مربوط به آشکارسازی گاز متان نشان نداده‌اند.
متان دومین گاز مهم گلخانه‌ای پس از کربن‌دی‌اکسید است و امروزه مسئول یک‌سوم از گرمایش جهانی شناخته می‌شود. گازی خطرناک برای انسان که در صورت تجمیع در مناطق مسکونی می‌تواند باعث بروز مشکلات گوناگونی برای سلامتی شود. گازی نامرئی که امروزه و با توسعه فناوری بهتر از هر زمان دیگری می‌توانیم آن را آشکار کنیم و یکی از راه‌های به‌خصوص این کار استفاده از داده‌های فضایی و ماهواره‌هایی است که به‌طور اختصاصی برای پیداکردن منابع متان بر روی زمین به فضا ارسال شده‌اند. رصدخانه بین‌المللی انتشار متان متعلق به برنامه محیط‌زیستی سازمان ملل از سال گذشته سیستمی را طراحی کرده که با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای به دولت‌ها و شرکت‌ها در رابطه با نشت مقادیر عظیم متان هشدار می‌دهد. اما مدیران این برنامه معتقدند که کشورها تعهد و شفافیت لازم برای اقدام مناسب جهت جلوگیری و رفع انتشار متان راازخودنشان نداده‌اند.صنایع نفت وگاز، معادن زغال‌سنگ، محل‌های دفن زباله و کشاورزی و دامداری از مهم‌ترین منابع انسانی انتشار گاز متان درجو زمین است. در سال‌های گذشته توسعه و استفاده از داده‌های ماهواره‌ای برای پیداکردن منابع بزرگ انتشار این گاز در نقاط مختلف جهان موجب شده که سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای محیط‌زیستی بتوانند به‌طور دقیق‌تری دولت‌ها و شرکت‌ها راپاسخگوکنند، اماصرفا انتشار داده نمی‌تواند معضلات اقلیمی را حل کند؛ اقدام موثر در راستای کاهش انتشار این گاز گلخانه‌ای است که تضمین‌کننده آینده‌ای سالم برای نسل‌های بعدی خواهد بود. نخستین سال ازسیستم هشدار متان سازمان ملل نشان داده که فاصله زیادی تا رسیدن به انجام چنین اقدامات موثری است.این سیستم درسال گذشته ۱۲۲۵هشدارردیابی توده‌های عظیم متان درمناطق مختلف رابرای کشورها و شرکت‌های نفتی سراسر جهان ارسال کرده است؛ توده‌هایی که از فضا قابل تشخیص بوده‌اند. تنها ۱۵بار برای کنترل این نشتی‌ها اقدام موثری انجام شده است، یعنی کمتر از یک درصد!
خیلی زود دیر می‌شود
تعداد کشورهایی که متعهد شده‌اند تا در کاهش انتشار گازمتان نقش بازی کنند و ازرسیدن زمین به دمای غیرقابل بازگشت جلوگیری نمایند رو به رشد بوده. در کنفرانس تغییرات اقلیمی سال گذشته (COP۲۸) که در دبی برگزار شد، بسیاری از ابرشرکت‌های نفت و گاز جهان تعهد داده‌اند تا فعالیت‌های خود را به گونه‌ای پیش ببرند تا انتشار متان متوقف شود. اما همچنان و پس از گذشت یک‌سال به نظر نمی‌رسد اقدامات کافی و قابل رویتی انجام شده باشد. از سایه‌هایی که بر سر کنفرانس تغییرات اقلیمی باکو سنگینی می‌کرد، هشدار وضعیت قرمز سازمان جهانی آب‌وهوا بود که اخیرا اعلام کرده امسال میانگین دمای سیاره زمین از۱.۵درجه نسبت به دوران قبل ازعصرصنعتی بیشتر خواهد شد. ۱.۵درجه همان عدد توافق پاریس است که کشورها متعهد شده بودند نگذارند دمای میانگین سیاره از آن بیشتر شود و حالا بسیار زودتر از چیزی که تصور می‌شد این اتفاق در حال رخ‌دادن است. بسیاری از متخصصان معتقدند که اگر دمای میانگین از این عدد عبور کند، هیچ راه برگشتی برای اصلاح شرایط اقلیمی زمین وجود نخواهد داشت و زنجیره فاجعه برای زمین به شکلی آخرالزمانی آغاز خواهد شد. اما ناموفق بودن کشورها در پایبندی به تعهدات اقلیمی خود می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ممکن است بسیاری از کشورهای درحال توسعه وشرکت‌های منتشرکننده گازمتان توان فنی یا مالی برای جلوگیری از نشتی‌ها را نداشته باشند. هرچند که در بین منابع انتشار گاز متان، تاسیسات نفتی و گازی احتمالا برای جلوگیری از این نشتی‌ها نسبت به دیگر منابع چندان دچار چالش نباشند. توضیح دیگر می‌تواند این باشد بسیاری از دولت‌ها هنوز به سیستم اطلاع‌رسانی جدید سازمان‌ملل عادت نکرده‌اندونمی‌توانند نسبت به‌اعلان‌های آن واکنش مناسبی بروزدهند.البته که این نگاه خوشبینانه‌ای است،زیراچنین سیستم‌های اطلاع‌رسانی‌ای بااستفاده ازداده‌های فضایی قبلا هم ازسوی شرکت‌های خصوصی راه‌اندازی شده بودند و آمار آنها نیز نشان از توجه‌نداشتن دولت‌ها و شرکت‌ها به چنین هشدارهایی دارد.
آینده مبهم اقدامات اقلیمی در مقیاس بین‌المللی
سیستم جدید هشدار متان سازمان ملل موفقیت‌هایی هم داشته است؛ موفقیت‌هایی کوچک اما الهام‌بخش برای دیگر مسببان انتشار گاز متان. الجزایر کشوری است که سازمان ملل هشدارهای زیادی به دولت این کشور در خصوص یک توده عظیم متان که همواره از سال ۱۹۹۹ در حال نشت بوده ارسال کرده است. میزان تاثیر این توده متان در گرمایش جهانی معادل با فعالیت نیم‌میلیون خودرو در طول یک‌سال بوده است. تا این‌که بالاخره داده‌های ماهواره‌ای دو ماه پیش نشان داد که این توده به‌طور کامل از بین رفته است.با این همه، واضح است که با وجود آشکارسازی توده‌های متان در سراسر جهان، همچنان سازوکار محکمی برای مقابله با این گاز گلخانه‌ای و از بین بردن آن وجود ندارد. فرصت‌های برگرداندن ورق تغییرات اقلیمی به‌سرعت در حال تمام‌شدن است و صحنه سیاسی این روزهای جهان چندان اعتنایی به این مشکلات نمی‌کند. انتخاب‌شدن دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا از مواردی است که احتمالا مقابله با تهدیدات اقلیمی را سخت‌تر خواهد کرد. مردی که از پایه اعتقادی به گرمایش جهانی ندارد و احتمالا در دوران ریاست‌جمهوری او چندان اصراری برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در کشوری که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این گاز در جهان است وجود نخواهد داشت.ما ایرانیانی که در سال‌های گذشته تابستان‌های عجیب‌وغریب گرم و بی‌‌‌آبی را سپری کرده‌ایم احتمالا باید بیشتر از ترامپ نگران تغییرات اقلیمی باشیم. هرچند که در حوزه مدیریتی به نظر نمی‌رسد تغییرات اقلیمی و مقابله با آن جایگاهی در دیدگاه مدیران داشته باشد. برای مثال دولت چهاردهم و حتی دولت‌های پیشین هیچ‌گاه برنامه مشخصی برای مقابله با گرمایش جهانی ارائه نکرده‌اند. نبود برنامه‌ای مشخص برای مقابله با تهدیدات تغییرات اقلیمی در ایران حتی در سخنان دکتر شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در کنفرانس تغییرات اقلیمی باکو نیز کاملا محرز بود. این موضوع برای شهروندان ایرانی که در طول این سال‌ها تغییرات اقلیمی در کشور را کاملا حس کرده‌اند نمی‌تواند خبر چندان خوشایندی باشد. تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی فاجعه‌ای است که روز‌به‌روز در سراسر زمین در حال گسترش است و شواهد روزمره امروزه به قدری زیاد شده که کتمان آن دیگر کار ساده‌ای نخواهد بود؛ با وجود این، بشریت همچنان با شتابی فزاینده به دل این فاجعه حرکت می‌کند و اگر دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی قدم‌های بزرگی برای مهار آن برندارند، احتمالا سقوط قطعی خواهد بود.
متان دومین گاز مهم گلخانه‌ای پس از کربن‌دی‌اکسید است و امروزه مسئول یک‌سوم از گرمایش جهانی شناخته می‌شود. گازی خطرناک برای انسان که در صورت تجمیع در مناطق مسکونی می‌تواند باعث بروز مشکلات گوناگونی برای سلامتی شود. گازی نامرئی که امروزه و با توسعه فناوری بهتر از هر زمان دیگری می‌توانیم آن را آشکار کنیم و یکی از راه‌های به‌خصوص این کار استفاده از داده‌های فضایی و ماهواره‌هایی است که به‌طور اختصاصی برای پیداکردن منابع متان بر روی زمین به فضا ارسال شده‌اند. رصدخانه بین‌المللی انتشار متان متعلق به برنامه محیط‌زیستی سازمان ملل از سال گذشته سیستمی را طراحی کرده که با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای به دولت‌ها و شرکت‌ها در رابطه با نشت مقادیر عظیم متان هشدار می‌دهد. اما مدیران این برنامه معتقدند که کشورها تعهد و شفافیت لازم برای اقدام مناسب جهت جلوگیری و رفع انتشار متان راازخودنشان نداده‌اند.صنایع نفت وگاز، معادن زغال‌سنگ، محل‌های دفن زباله و کشاورزی و دامداری از مهم‌ترین منابع انسانی انتشار گاز متان درجو زمین است. در سال‌های گذشته توسعه و استفاده از داده‌های ماهواره‌ای برای پیداکردن منابع بزرگ انتشار این گاز در نقاط مختلف جهان موجب شده که سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای محیط‌زیستی بتوانند به‌طور دقیق‌تری دولت‌ها و شرکت‌ها راپاسخگوکنند، اماصرفا انتشار داده نمی‌تواند معضلات اقلیمی را حل کند؛ اقدام موثر در راستای کاهش انتشار این گاز گلخانه‌ای است که تضمین‌کننده آینده‌ای سالم برای نسل‌های بعدی خواهد بود. نخستین سال ازسیستم هشدار متان سازمان ملل نشان داده که فاصله زیادی تا رسیدن به انجام چنین اقدامات موثری است.این سیستم درسال گذشته ۱۲۲۵هشدارردیابی توده‌های عظیم متان درمناطق مختلف رابرای کشورها و شرکت‌های نفتی سراسر جهان ارسال کرده است؛ توده‌هایی که از فضا قابل تشخیص بوده‌اند. تنها ۱۵بار برای کنترل این نشتی‌ها اقدام موثری انجام شده است، یعنی کمتر از یک درصد!
خیلی زود دیر می‌شود
تعداد کشورهایی که متعهد شده‌اند تا در کاهش انتشار گازمتان نقش بازی کنند و ازرسیدن زمین به دمای غیرقابل بازگشت جلوگیری نمایند رو به رشد بوده. در کنفرانس تغییرات اقلیمی سال گذشته (COP۲۸) که در دبی برگزار شد، بسیاری از ابرشرکت‌های نفت و گاز جهان تعهد داده‌اند تا فعالیت‌های خود را به گونه‌ای پیش ببرند تا انتشار متان متوقف شود. اما همچنان و پس از گذشت یک‌سال به نظر نمی‌رسد اقدامات کافی و قابل رویتی انجام شده باشد. از سایه‌هایی که بر سر کنفرانس تغییرات اقلیمی باکو سنگینی می‌کرد، هشدار وضعیت قرمز سازمان جهانی آب‌وهوا بود که اخیرا اعلام کرده امسال میانگین دمای سیاره زمین از۱.۵درجه نسبت به دوران قبل ازعصرصنعتی بیشتر خواهد شد. ۱.۵درجه همان عدد توافق پاریس است که کشورها متعهد شده بودند نگذارند دمای میانگین سیاره از آن بیشتر شود و حالا بسیار زودتر از چیزی که تصور می‌شد این اتفاق در حال رخ‌دادن است. بسیاری از متخصصان معتقدند که اگر دمای میانگین از این عدد عبور کند، هیچ راه برگشتی برای اصلاح شرایط اقلیمی زمین وجود نخواهد داشت و زنجیره فاجعه برای زمین به شکلی آخرالزمانی آغاز خواهد شد. اما ناموفق بودن کشورها در پایبندی به تعهدات اقلیمی خود می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ممکن است بسیاری از کشورهای درحال توسعه وشرکت‌های منتشرکننده گازمتان توان فنی یا مالی برای جلوگیری از نشتی‌ها را نداشته باشند. هرچند که در بین منابع انتشار گاز متان، تاسیسات نفتی و گازی احتمالا برای جلوگیری از این نشتی‌ها نسبت به دیگر منابع چندان دچار چالش نباشند. توضیح دیگر می‌تواند این باشد بسیاری از دولت‌ها هنوز به سیستم اطلاع‌رسانی جدید سازمان‌ملل عادت نکرده‌اندونمی‌توانند نسبت به‌اعلان‌های آن واکنش مناسبی بروزدهند.البته که این نگاه خوشبینانه‌ای است،زیراچنین سیستم‌های اطلاع‌رسانی‌ای بااستفاده ازداده‌های فضایی قبلا هم ازسوی شرکت‌های خصوصی راه‌اندازی شده بودند و آمار آنها نیز نشان از توجه‌نداشتن دولت‌ها و شرکت‌ها به چنین هشدارهایی دارد.
آینده مبهم اقدامات اقلیمی در مقیاس بین‌المللی
سیستم جدید هشدار متان سازمان ملل موفقیت‌هایی هم داشته است؛ موفقیت‌هایی کوچک اما الهام‌بخش برای دیگر مسببان انتشار گاز متان. الجزایر کشوری است که سازمان ملل هشدارهای زیادی به دولت این کشور در خصوص یک توده عظیم متان که همواره از سال ۱۹۹۹ در حال نشت بوده ارسال کرده است. میزان تاثیر این توده متان در گرمایش جهانی معادل با فعالیت نیم‌میلیون خودرو در طول یک‌سال بوده است. تا این‌که بالاخره داده‌های ماهواره‌ای دو ماه پیش نشان داد که این توده به‌طور کامل از بین رفته است.با این همه، واضح است که با وجود آشکارسازی توده‌های متان در سراسر جهان، همچنان سازوکار محکمی برای مقابله با این گاز گلخانه‌ای و از بین بردن آن وجود ندارد. فرصت‌های برگرداندن ورق تغییرات اقلیمی به‌سرعت در حال تمام‌شدن است و صحنه سیاسی این روزهای جهان چندان اعتنایی به این مشکلات نمی‌کند. انتخاب‌شدن دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا از مواردی است که احتمالا مقابله با تهدیدات اقلیمی را سخت‌تر خواهد کرد. مردی که از پایه اعتقادی به گرمایش جهانی ندارد و احتمالا در دوران ریاست‌جمهوری او چندان اصراری برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در کشوری که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این گاز در جهان است وجود نخواهد داشت.ما ایرانیانی که در سال‌های گذشته تابستان‌های عجیب‌وغریب گرم و بی‌‌‌آبی را سپری کرده‌ایم احتمالا باید بیشتر از ترامپ نگران تغییرات اقلیمی باشیم. هرچند که در حوزه مدیریتی به نظر نمی‌رسد تغییرات اقلیمی و مقابله با آن جایگاهی در دیدگاه مدیران داشته باشد. برای مثال دولت چهاردهم و حتی دولت‌های پیشین هیچ‌گاه برنامه مشخصی برای مقابله با گرمایش جهانی ارائه نکرده‌اند. نبود برنامه‌ای مشخص برای مقابله با تهدیدات تغییرات اقلیمی در ایران حتی در سخنان دکتر شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در کنفرانس تغییرات اقلیمی باکو نیز کاملا محرز بود. این موضوع برای شهروندان ایرانی که در طول این سال‌ها تغییرات اقلیمی در کشور را کاملا حس کرده‌اند نمی‌تواند خبر چندان خوشایندی باشد. تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی فاجعه‌ای است که روز‌به‌روز در سراسر زمین در حال گسترش است و شواهد روزمره امروزه به قدری زیاد شده که کتمان آن دیگر کار ساده‌ای نخواهد بود؛ با وجود این، بشریت همچنان با شتابی فزاینده به دل این فاجعه حرکت می‌کند و اگر دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی قدم‌های بزرگی برای مهار آن برندارند، احتمالا سقوط قطعی خواهد بود.