شمار زیادی از زنان به خصوص جوان‌تر‌ها با مشکلی روبه‌رو هستند که برای درمان آن، ممکن است تا مدت‌ها از این مطب به آن مطب بروند و از پزشکان مختلف کمک بخواهند، ولی خیلی از پزشکان بیماری آن‌ها را تشخیص نمی‌دهند، اما اگر خوش‌اقبال باشند آن وقت شاید بفهمند که از اختلالات هورمونی رنج می‌برند، این زن‌ها همان‌هایی هستند که ناگهان چاق می‌شوند، جوش‌های زیر پوستی روی صورتشان ظاهر می‌شود، مو‌هایی زائد درمی‌آورند، ملول و بی‌تاب می‌شوند و....
سکان کشتی بدن انسان، هورمون‌های اوست و حفظ تعادل این سکان به بدن کمک می‌کند در مسیر سلامت حرکت کند، اما اگر حتی تعادل یکی از این هورمون‌ها به هم بخورد، پیامد‌های منفی شدیدی در بدن ظاهر می‌شوند. زنان معمولا بیشتر از مردان با مشکل به هم خوردن تعادل هورمونی مواجه هستند، ممکن است حالا خانم‌هایی که این گزارش را می‌خوانند با نگرانی به تصویرشان در آیینه نگاه کنند و از خودشان بپرسند آیا من دچار اختلال هورمونی هستم؟ آیا در آینده دچار این مشکل خواهم شد؟
نگران نباشید. پیشنهاد‌های پزشکی ساده‌ای وجود دارد که می‌توانند راه را بر عدم تعادل هورمونی ببندند. فقط کافی است کمی محتاط باشید و بر وضعیت سلامتی‌تان دقت بیشتری کنید تا بتوانید تعادل هورمونی‌تان را حفظ کنید.
علائم اختلال هورمونی
علائم عدم تعادل هورمونی اساسا در دوران بلوغ و به ویژه در زنان در دوران عادت ماهانه، دوران بارداری، پس از زایمان و در دوران یائسگی تجربه می‌شود.
شایع‌ترین علائم ناخوشایند عدم تعادل هورمونی شامل افسردگی، افزایش وزن، نوسانات خلقی، کاهش میل جنسی، چرب یا خشک شدن پوست، احساس خستگی، مشکلات خواب، نامنظم شدن عادت ماهانه، علائم آلرژیک، رشد زیاد از حد موها، ولع شدید برای خوردن شیرینی‌ها، سردرد و میگرن، اضطراب و تحریک‌پذیری، تغییرات دمایی بدن، عفونت‌های مجاری ادراری، آکنه و بثورات پوستی و سندرم پیش از قاعدگی هستند.
علل اصلی اختلال هورمونی
پزشکان تاکید دارند، حتی اگر این تغییرات هورمونی خیلی ناچیز باشند، می‌توانند عواقب قابل ملاحظه و جدی داشته باشند. ابتدایی‌ترین عوامل در بروز اختلال هورمونی عبارتند از:
کمبود دریافت ریزمغذی‌ها: اگر مواد مغذی به مقدار کافی به بدن برسد، تمام شرایط لازم برای حفظ تعادل هورمونی به طور طبیعی فراهم خواهد شد.
استرس و فعالیت زیاد غدد فوق کلیوی: استرس یکی از عوامل اصلی در به هم زدن تعادل هورمونی است و تحت استرس‌های طولانی مدت، غدد فوق کلیوی که هورمون‌های مقابله با استرس را تولید می‌کنند، نمی‌توانند کار خود را به درستی انجام دهند.
مصرف قرص‌های ضدبارداری و هورمون‌درمانی: هورمون‌درمانی و مصرف قرص‌های ضد بارداری پس از اتمام دوره مصرف، موجب به هم خوردن تعادل هورمون‌های بدن می‌شوند.
عدم تعادل انسولین: سیستم غدد درون‌ریز بدن که وظیفه تولید هورمون‌ها را به عهده دارد، ممکن است به دلایل مختلفی مثل رژیم غذایی نامنظم، استرس، داروها یا بیماری‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد و دچار عوارض منفی شود.
مواد شیمیایی، محرک‌ها و داروها: داروها، مسکن‌ها و محرک‌هایی مثل کافئین، آفت‌کش‌ها و حتی هوایی که تنفس می‌کنیم، می‌توانند موجب عدم تعادل هورمونی بدن ما شوند.
بارداری و زایمان: بارداری یک فرآیند شدید هورمونی در بدن محسوب می‌شود و اگر قبل از بارداری، در طول مدت بارداری یا پس از وضع حمل، از سلامتی مطلوبی بهره‌مند نیستید، یکی از مهم‌ترین دلایل آن می‌تواند عدم تعادل هورمونی باشد.
هورمون‌ها را متعادل کنید
متخصصان معتقدند با استفاده از مواد مغذی که در زیر فهرست آن‌ها عنوان شده زنان می‌توانند به روش طبیعی تعادل هورمون‌های بدن خود را برقرار کنند. برای این منظور بهتر است این مواد غذایی را در رژیم غذایی خود بگنجانید:
- غذا‌های غنی از فیبر مثل میوه‌ها، سبزی‌ها، حبوبات و غلات سبوس‌دار
ـ سبزیجات بوته‌ای مثل بروکلی و کلم در رژیم غذایی
ـ سبزیجات مغذی دارای برگ‌های سبز و پهن مثل اسفناج و کاهو
ـ منابع گیاهی غنی از استروژن مثل دانه سویا، نخود و عدس
ـ میوه‌های سرشار از فلاوونوئید‌ها مثل توت‌ها، انگور قرمز و مرکبات
ـ اسید‌های چرب حیاتی مثل روغن زیتون، ماهی، امگا ۳، غلات سبوس‌دار و خشکبار
ـ چربی امگا ۳ موجود در ماهی آزاد، ماهی تن و مکمل‌های روغن ماهی
ـ مکمل‌های غذایی حاوی ب‌کمپلکس
ـ محصولات ارگانیک، مرغ و ماهی
علاوه بر این‌ها فراموش نکنید انجام فعالیت‌های ورزشی منظم و روزانه، کنترل استرس، خواب شبانه کافی، پرهیز از مصرف بیش از اندازه گوشت و چربی حیوانی و لبنیات پرچرب، کافئین، قهوه، کولا‌ها و نوشابه‌های انرژی‌زا و کربوهیدرات‌های تصفیه شده مثل نان و برنج سفید، همگی عواملی هستند که می‌توانند ترشح هورمون‌ها را در بدن متعادل نگه دارند.
اختلالات هورمونی را جدی بگیرید
دکتر محسن خوش‌نیت، فوق‌تخصص غدد گفت:
«در نارسایی غده هیپوفیز ممکن است کل یا بخشی از ترشحات هورمون‌ها مختل شود و در بعضی از هورمون‌ها ترشح آن کاهش پیدا کند. اختلال در این غده منجر به ترشح ناکافی هورمون‌های رشد، هورمون‌های محرک تیروئید، هورمون‌های محرک غدد جنسی، هورمون شیردهی، هورمون محرک غدد فوق کلیه و هورمون‌هایی می‌شود که در تنظیم آب و املاح بدن نقش دارند.
تشکیل تومور‌ها در حول غده هیپوفیز، عفونت مغزی، اختلال در خونرسانی، خونریزی‌های شدید در مادر حین و بعد از زایمان، آسیب شدید به سر همراه با فشار بر غده هیپوفیز که معمولاً ناشی از خونریزی داخل مغزی است، رسوب زیاد آهن در غده هیپوفیز و رادیوتراپی ناحیه مغز، همچنین بعضی بیماری‌ها مانند تالاسمی ماژور را می‌توان از مهم‌ترین عوامل بروز این بیماری عنوان کرد.
تشخیص این بیماری بر اساس علائمی است که افراد به واسطه آن به پزشک مراجعه می‌کنند و پزشک با بررسی‌های هورمونی مرتبط با علائم خوداظهاری فرد و انجام تصویربرداری از این غده به وسیله "ام آر آی " متوجه دلایل آن می‌شود.
بی‌نظمی در قاعدگی، ناتوانی جنسی، ناباروری، کاهش قند خون، کاهش اشتها، ضعف فراوان، کاهش فشار خون، تغییرات روانی، بی‌حالی شدید، سردرد مداوم، اختلال در بینایی، کوتاهی قد در کودکان، تکرر ادرار و عطش فراوان بدون علت ناشی از بیماری قند، ناتوانی در شیردهی بعد از زایمان و بالغ نشدن پسران و دختران و فقدان صفات ثانویه جنسی که معمولاً در بلوغ ظاهر می‌شود، از علائم شایع اختلال در ترشح غده هیپوفیز است.»