اختصاصی ایران وایر
یک منبع مطلع در ایران به «ایران‌وایر» گفت است که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران موفق نشده‌اند در چند ساعت اخیر، تماس مستقیم با «بشار اسد»، رهبر فراری سوریه برقرار کنند.
براساس گزارش‌ها ازجمله خبرگزاری «رویترز»، اسد همراه با خانواده خود با یک هواپیمای نظامی از دمشق فرار کرده و اکنون در موقعیت نامعلومی قرار دارد. دو منبع سوری در گفت‌وگو با رویترز، احتمال سقوط هواپیمای او را مطرح کرده‌اند.
فرار رهبر پیشین سوریه و خانواده او از دمشق در حالی صورت گرفت که ساعاتی پیش از این، رسانه‌های ایران از قول یک نماینده مجلس گزارش داده بودند که «علی لاریجانی»، فرستاده «علی خامنه‌ای» به سوریه، روز جمعه در دمشق با اسد ملاقات کرده بود.
به نظر می‌رسد که این آخرین دیدار یک مقام ارشد جمهوری اسلامی ایران با اسد، پیش از سقوط او و حکومت بعث سوریه باشد.
آخرین سفر علنی بشار اسد به ایران، خرداد سال جاری برای شرکت در مراسم یادبود «ابراهیم رئیسی»، رییس‌جمهور وقت ایران بود که در سانحه سقوط هلیکوپتر کشته شد.
شورشیان مسلح مخالف اسد، بامداد یکشنبه۱۸آذر موفق شدند با تصرف رادیو تلویزیون دولتی سوریه در پایتخت این کشور، پایان دوره حکومت او را به‌طور رسمی اعلام کنند.
مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
نیروهای مخالف و شورشی که عمده رهبری آنها به دست گروه «هیات تحریر‌الشام» است، گفته بودند که بدون هیچ مقاومتی از سوی نیروهای اسد، وارد پایتخت شدند. «دیده‌بان حقوق‌بشر» سوریه که یک نهاد غیردولتی مستقر در لندن است، پیش‌از این گزارش داده بود که نیروهای حکومت اسد قبل از ورود شورشیان به پایتخت، از دمشق گریخته بودند.
گزارش‌های انتشار یافته در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که گروه‌هایی از پناهندگان سوری که در سال‌های گذشته به ترکیه رفته بودند، بامداد یکشنبه از عزم خود برای بازگشت به کشورشان می‌گویند.
یک پناهجو سوری با نام «سارا حنیدی» با ابراز خوشحالی از سقوط اسد در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشته است: «دیگر یک "پناهنده سوری" نیستم. من یک سوری هستم، فقط یک سوریه‌ای.»
وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای خواستار «تامین امنیت همه شهروندان سوری و اتباع سایر کشورها و نیز حفظ حرمت اماکن مقدس مذهبی و همچنین حفاظت از اماکن دیپلماتیک و کنسولی» شده و گفته «از هیچ کوششی برای کمک به استقرار امنیت و ثبات در سوریه دریغ نخواهد کرد».
جمهوری اسلامی ایران هنوز واکنش رسمی به سقوط اسد نشان نداده، اما ساعاتی پیش از فروپاشی حکومت این کشور، دو دیپلمات ایرانی به ایران‌وایر اطلاع داده بودند که جمع‌بندی مقام‌های حکومت ایران، سقوط اسد در ساعات آتی است.
به گفته این دو دیپلمات، مقام‌های ایرانی از پیشرفت نیروهای مخالف سوری شگفت‌زده شده‌اند و سعی می‌کنند تا حد امکان در فرصت باقی‌مانده، از منافع ایران در سوریه حفاظت کنند.
گزارش از دمشق حاکی از آن است که کاخ ریاست‌جمهوری و اماکن مرتبط با اسد مورد تعرض قرار نگرفته، اما سفارت جمهوری اسلامی در پایتخت سوریه هدف حملات شهروندان خشمگین قرار گرفته و به آن خسارات وارد شده است. سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته سفیر و کارکنان در سلامت هستند و «تدابیر لازم» برای اطمینان از ایمنی آنها به کار گرفته شده است.
جمهوری اسلامی ایران و «علی خامنه‌ای»، مهم‌ترین حامی بقای رژیم اسد بودند و نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ده سال گذشته با حضور نظامی وسیع در این کشور، مخالفان و شهروندان معترض به بشار اسد را با همکاری نظامیان سوریه به‌شکل گسترده‌ای سرکوب کردند.
براساس گزارش سازمان ملل متحد، مشارکت ایران و سوریه در این سرکوب، به کشتار صدها هزار غیرنظامی ازجمله زنان و کودکان منجر شد.
شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد در چهار سال پیش در گزارشی اعلام کرد طی یک دهه گذشته، بیش از ۳۰۶ هزار و ۸۸۷ غیرنظامی در سوریه کشته و حدود سیزده میلیون سوریه‌ای مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. شش میلیون پناهنده سوریه‌ای هم از مرزهای کشور خارج شدند که جمعیت عظیمی از آنها را زنان و دختران تشکیل می‌دادند.
دیده‌بان حقوق‌بشر در سال ۲۰۱۸، ایران را به جذب و به‌کارگیری کودکان افغانستانی و پاکستانی در سپاه «فاطمیون» و «زینبیون» متهم کرده بود. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حضور این افراد ازجمله کودکان در جنگ‌های داخلی سوریه را، «اقدام داوطلبانه» برای «دفاع از حرم» عنوان می‌کرد که منظور از آن، اماکن متبرک شیعیان در دمشق و اطراف آن بود.
سرتیپ پاسدار «اسماعیل کوثری»، از نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی و جانشین قرارگاه امنیتی اصلی سپاه پاسداران موسوم به «ثارالله»، هفت سال پیش در یک سخنرانی در جمع فرماندهان سپاهی گفته بود خامنه‌ای پیش‌بینی کرده است که اسد سقوط نمی‌کند و سوریه تحت رهبری خاندان او باقی می‌ماند: «حدود چهار سال پیش از طرف مجلس به سوریه رفتیم تا شرایط جنگ سوریه را بسنجیم و بعد به دیدار سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان رفتیم. نصرالله گفت ما به دیدار مقام معظم رهبری رفته بودیم و به ایشان گزارش دادیم که سوریه وضعیت نامناسبی دارد و باید به فکر سوریه و بشار اسد باشیم که مقام معظم رهبری فرموند نه بشار خواهد رفت و نه سوریه به دست دشمنان خواهد افتاد... . ما به داشتن چنین فرماندهی افتخار می کنیم.»
میرحسین موسوی، آخرین نخست وزیر ایران و از رهبران ناراضی که خواستار بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی شده، نظامیان ارشد و فرماندهان بلندپایه سپاه در سوریه را «سرداران بی افتخار» خوانده است.
موسوی و همسرش «زهرا رهنورد» بیش از یک دهه پیش وقتی در حمایت از بهار عربی که از جمله در سوریه آغاز شده بود، دعوت به راهپیمایی حمایت کردند اما پس از آن تحت بازداشت خانگی قرار گرفتند.
در حالی که حکومت اسد فروپاشیده است، مقام های ایرانی از هرگونه اظهارنظری درباره عاقبت این خاندان سکوت کرده‌اند.
دو نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی گفته‌اند که حکومت بشار اسد بدهی سی میلیارد دلاری به ایران دارد و از بابت بلاتکلیفی این بدهی با سقوط او، ابراز نگرانی کرده‌اند.