تحصیل کودکان مهاجر پس از امنیت یکی از دغدغه‌های همیشگی مهاجران ساکن در ایران از دیرباز تا به امروز بوده و امکان تحصیل کودکان و نوجوانان مهاجر افغانستانی در ایران همواره با فراز و نشیب‌هایی روبه‌رو بوده است.

حال در شرایطی به نیمه آذر نزدیک می شویم که هنوز آمار دقیق دانش آموزان جامانده از تحصیل منتشر نشده است، بنابر آخرین اظهارات وزیر آموزش و پرورش تعداد دانش آموزان ایرانی در مقطع ابتدایی جامانده از تحصیل بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار نفر است. در این میان البته وضعیت دانش آموزان اتباع به مراتب پیچیده تر است، گرچه هنوز آمار دقیق اتباع واجب التعلیم منتشر نشده است اما به نظر می رسد خانواده های زیادی به علت عدم دریافت به موقع کد یکتا، موفق به ثبت نام فرزند خود در مدرسه نشده و سال تحصیلی جاری را از دست داده اند. تداوم این مسیر نه تنها مشکلی را از نظام آموزشی کشور حل نمی کند بلکه در آینده ای نه چندان دور جامعه ایرانی را با تعداد زیادی تبعه خارجی مواجه می کند که حداقل ترین قوانین شهروندی را آموزش ندیده و مسیر جامعه پذیری را طی نکرده اند.

ناترازی این بار در سیاست های آموزشی

تحصیل کودکان مهاجر در مدارس ایران با چالش های مختلفی روبه رو است. چالش های قانونی و اجرایی از جمله این چالش ها است. نبود روال مشخص و پایدار در آیین نامه های داخلی پیرامون ثبت نام کودکان بدون مدرک و عدم ثبت نام آنان در برخی موارد، اجرای سلیقه ای قوانین و آیین نامه ها در مدارس و عدم نظارت کافی و تبدیل شدن نقصان قانونی به ناکارآمدی اجرایی در زمینه ورود و اقامت مهاجران و تبدیل حق تحصیل کودکان به دستاویز و مدرکی جهت اقامت خانواده از چالش هایی است که ذیل امر قرار می گیرد.

شهریور گذشته، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد موحدی، دادستان کل کشورمان با صدور بخشنامه‌ای خطاب به دادستان‌های عمومی و انقلاب مراکز ولایت‌ها این کشور، بر پایش و نظارت بر فرایند آموزش کودکان و نوجوانان بازمانده از تحصیل تاکید کرد. در قسمتی از این بخشنامه آمده است "باتوجه به قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و ماده ۲ آیین نامه اجرایی آموزش اتباع مجاز خارجی مبنی بر پوشش تحصیلی کامل همه اطفال و نوجوانان مقیم کشور صرف نظر از ملیت آنان، تمامی افراد زیر ۱۸ سال باید در مدارس ثبت نام شوند و عذری برای امتناع از پذیرش آنان وجود ندارد".

این در حالی است که شیوه نامه اخیر آموزش و پرورش دانش آموزان اتباع را برای ثبت نام در مدارس به دو دسته مجاز و غیر مجاز تقسیم کرده است و بنابر این شیو نامه تعدادی از این دانش آموزان علیرغم داشتن مدارک هویتی، شامل دانش آموزان مجاز نشده و فاقد اطلاعات لازم برای پر کردن فیلدهای سایت ثبت نام آموزش و پرورش هستند.

 اتباع جامانده از تحصیل برای آزمون تعیین سطح پایان سال آماده شوند   

علیرضا یاری مقدم، مسئول امور تحصیلی اتباع در مصاحبه با خبرنگار تحریریه جوان قدس گفت: ادبیات جامانده از تحصیل به کسی اطلاق می شود که بعد از قبولی در یک مقطع تحصیلی موفق به ثبت نام در مقطع بالاتر نشده است، برای همین نمی توان به اطمینان گفت اتباع بازمانده از تحصیل برای ثبت نام اقدام کرده و موفق به ثبت نام نشده اند یا کشور را به مقصد یک کشور ثالث یا کشور خودشان ترک کردند.

 وی درباره چرایی بازماندگی تحصیلی در میان کسانی که برای ثبت نام اقدام کردند نیز بیان کرد: مدارس طبق شیوه نامه اداره کل آموزش و پرورش عمل می کنند و طبق این شیوه نامه برخی از دانش آموزان مجاز به ثبت نام نبوده اند؛ چرا که یا اطلاعات هویتی آنها ناقص است یا با عنوان گردشگر وارد خاک ایران شده اند.

 این کارشناس آموزش و پرورش ضمن تاکید بر اهمیت اطلاعات ثبت نامی افراد افزود: سایت ثبت نامی آموزش و پرورش به گونه ای طراحی شده است که در صورت خالی ماندن فقط یک فیلد، فرد قادر به تکمیل کردن پروسه ثبت نام نخواهد بود و باید از اداره اتباع اطلاعات لازم جهت ثبت نام را اخذ نماید.

 او با اشاره به کمبود فضای فیزیکی و نیروی انسانی در مدارس گفت: علیرغم مشکلاتی که به علت کمبود امکانات برای ثبت نام دانش آموزان اتباع وجود داشت، تلاش کردیم همه دانش آموزان اتباع مجاز را ثبت نام کرده و از ثبت نام کسی ممانعت به عمل نیاوریم.

این کارشناس درباره آینده تحصیلی اتباع جامانده از تحصیل در سال جاری عنوان کرد: درصورتی که اطلاعات این افراد در طول سال تکمیل شود باز هم امکان اضافه شدن آنها به کلاس درس وجود ندارد چرا که فصل امتحانات میان سال مدارس نزدیک است، لذا بهتر است برای اینکه دچار محرومیت از تحصیل به علت افزایش سن نشوند،خودشان مقطع تحصیلی جامانده را به نحوی مطالعه کنند و پایان سال در آزمون تعیین سطح لازم شرکت کرده و درصورت قبول شدن در مقطع بالاتر ثبت نام کنند.

 یاری مقدم در انتها افزود: ۷۶ هزار دانش آموز اتباع در مدارس خراسان رضوی مشغول به تحصیل هستند که این آمار تفاوت چندانی با تعداد افراد واجب التعلیم ندارد و می توان گفت تعداد معدودی از دانش اموزان اتباع از ثبت نام امسال جا مانده اند.

لیلا شرفی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس