خبرگزاری مهر، گروه بین الملل، الناز رحمت نژاد: از بامداد چهارشنبه هفته قبل همزمان با آغاز آتش بس میان حزب الله لبنان و رژیم صهیونیستی گروهک تروریستی تحریر الشام عملیات گسترده ای تحت عنوان عملیات پیش دستانه برای تصرف بخش‌هایی از حلب و ادلب آغاز کرد که منجر به واکنش ارتش سوریه و ورود نیروهای هوایی روسیه مستقر در خاک این کشور برای مقابله با آنان شد.
به بهانه نگاهی به تحولات روزهای اخیر سوریه با کارشناسان مسائل بین الملل با علی صمدزاده، علیرضا تقوی نیا، محمد بیات، علیرضا مجیدی و جعفر قناد باشی به گفت‌وگو پرداختیم.
در این گفت‌وگو دلایل اصلی پیشروی سریع گروهک تروریستی تحریر الشام در شمال سوریه، تهدیدات و خطرات مسلط شدن این گروهک بر شمال سوریه و وظیفه حامیان سوریه از جمله ایران و روسیه در شرایط کنونی مورد بررسی قرار گرفت که مشروح آن در ادامه گزارش می‌آید:
ترکیه از برداشته شدن تمرکز متحدان سوریه نهایت استفاده را کرد
علی صمدزاده با بیان اینکه پیشروی سریع گروهک تروریستی در شمال سوریه از چند عامل اصلی مهم در منطقه سرچشمه می‌گیرد، گفت: عامل اول این است که هر یک از متحدان سوریه در پرونده‌های مجزا و مهم درگیر هستند. بخش قابل توجه‌ای از تمرکز روس‌ها در جبهه اوکراین خرج می‌شود. به طوریکه بخشی از امکانات و استعدادهایی که در سوریه داشتند را به روسیه منتقل کردند. به همین دلیل سطح حضور روس‌ها در سوریه کاهش پیدا کرد.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران در ۱۵ ماه گذشته در غزه و لبنان به صورت غیرمستقیم درگیر جنگ با رژیم صهیونیستی بوده و تمرکز از شمال سوریه برداشته شده و متوجه جبهه فلسطین و لبنان بود.
صمدزاده در ادامه سخنان خود مطرح کرد: به واسطه تنش‌هایی که در منطقه وجود داشت سطح حضور آمریکایی‌ها در پایگاه‌های خودشان در سوریه، عراق و کویت ارتقا پیدا کرده بود. به دلیل اینکه آمریکایی‌ها به لحاظ امنیتی و نظامی تهدید سطح بالایی در منطقه محسوب می‌شوند بخشی از تمرکز مقاومت مشغول بررسی و ارزیابی تحرکات آمریکایی‌ها در منطقه بود و زد و خوردهایی با نیروهای آمریکایی در یک سال و اندی گذشته در منطقه وجود داشته است.
به گفته این کارشناس مسائل بین الملل، اشتباه در ترسیم خطوط دفاعی مناطق تحت تسلط تکفیری‌ها با مناطق تحت تسلط دولت مرکزی سوریه عامل دوم پیشروی سریع گروهک تروریستی تحریر الشام در شمال سوریه است. این اشتباه برای سوری‌ها پر خسارت بود. تصور بر این بود که خطوط دفاعی ارتش سوریه بسیار مستحکم طراحی می‌شد نه در یک خط بلکه در چندین خط ترسیم می‌شد تا اگر تعرض و نقض عهدی از جانب گروهک تروریستی اتفاق افتاد با خطوط دفاعی بشود جلوی تحرکات آن‌ها را گرفت. برای پیشروی‌ها باید یک خط پشتیبانی و لجستیک تقویت شده و قدرتمندی ایجاد می‌شد که متأسفانه از این مساله غفلت شده است.
صمد زاده با اشاره به عامل سوم پیشروی تروریست‌های مورد اشاره عنوان کرد: ترکیه از برداشته شدن تمرکز متحدان سوریه حداکثر استفاده را برای سامان دهی و رفع اختلاف و ایجاد توان قابل توجه تهاجمی طرف تکفیری در منطقه کرد.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران درگیر بازسازی توان عملیاتی حزب الله لبنان بعد از یک جنگ پر شدت با رژیم صهیونیستی است. ترک‌ها با علم بر اینکه این ظرفیت در حال بازسازی است و تمرکز بر جنوب سوریه برای محور مقاومت صورت گرفته از این درگیری به عنوان فرصت طلایی استفاده کردند. در انتخاب زمان دقت زیادی به خرج دادند و ظرفیت زیادی را به کار گرفتند تا به بعضی از اهداف راهبردی شأن که علی رغم ۱۳ سال جنگ در سوریه به آن دست پیدا نکرده بودند، دست پیدا کنند.
به گفته وی، مستشاران اوکراینی طی ماه‌های گذشته در شمال سوریه برای آموزش بخشی از نیروهای تکفیری برای استفاده از فناوری پهپادهای کوچک و سبک و پهپادهای انتحاری حضور داشتند که در پیشروی روزهای اخیر از بعضی از آن‌ها نیز استفاده شده است.
این کارشناس مسائل بین الملل نفوذ و خیانت در بخشی‌هایی از ساختار سیاسی نظامی سوریه را عامل چهارم پیشروی گروهک‌های تروریستی در روزهای اخیر دانست و گفت: این عامل باعث شد تروریست‌ها به اطلاعات داخلی بخش‌هایی که خطوط دفاعی سوریه را بر عهده داشتند، دسترسی داشته باشند. این چهار عامل باعث شد یک غفلت راهبردی اتفاق بیفتد و جبهه سوریه وضعیت نابه سامانی داشته باشد و در عدم آمادگی به سر ببرد که برای جبران در حال تدارک هستند.
صمد زاده گفت: مسلط شدن این گروهک تروریستی بر شمال سوریه چالش‌های امنیتی و نظامی برای کلیت منطقه یعنی ایران، عراق، سوریه، لبنان و حتی ترک‌ها به همراه خواهد داشت. زیرا جغرافیایی که در اختیارشان قرار خواهد گرفت جغرافیای مهمی است. بخش قابل توجهی از این جغرافیا ظرفیت قابل توجهی برای ایجاد چالش‌های بزرگ‌تری خواهد شد. پیامدهایی مثل کوچ اجباری، نسل کشی و جنایات علیه بشریت به بار خواهد نشست. با توجه به گذرگاه‌هایی که در اختیارشان قرار خواهد گرفت قاچاق سلاح، انسان و مواد مخدر از عوارض ثانویه خواهد بود.
وی افزود: بر اساس توافق نامه‌های دفاعی که بین کشورهای هم پیمان با سوریه وجود دارد از حامیان سوریه انتظار می‌رود اقدام مستشاری در سطح بالاتری اتفاق بیفتد و شاهد پشتیبانی‌های عملیاتی و اطلاعاتی از حاکمیت سوریه باشیم.
پلتفرم سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه برای گرفتن تعهدات سفت و سخت از آمریکا فعال بشود
محمد بیات با اشاره به پیشروی سریع گروهک تروریستی تحریر الشام در شمال سوریه گفت: ۱۳ سال از بحران داخلی سوریه می‌گذرد و هنوز اقتصاد این کشور نتوانسته است سر پا بشود. همچنین ارتش این کشور سازمان دهی درستی نداشته است. به همین دلیل فرماندهان ارتش و نیروهای زمینی از روحیه کافی برخوردار نیستند تا بخواهند در برابر هجوم گروهک تروریستی تحریر الشام که تا دندان مسلح است، مقاومت کنند.
وی افزود: جنگ رژیم صهیونیستی و محور مقاومت که در لبنان و غزه در جریان بوده است و حالا دامنه اش به سوریه و یمن هم کشانده شده است، بخش اعظمی از استعدادهای محور مقاومت را درگیر کرده و پایگاه‌های حزب الله که در جنوب ادلب وجود داشته تقریباً تخلیه شده و به جبهه لبنان اضافه شده اند. همچنین روسیه بخش زیادی از استعداد هوایی و سامانه پدافندی اش را به جبهه جنگ با اوکراین منتقل کرده است.
به گفته بیات، با توجه به اینکه بخش زیادی از نیروهای ایران و روسیه در جبهه‌های رژیم صهیونیستی و اوکراین متمرکز شده است در ۴۸ ساعت گذشته شاهد وارد شدن ضربات زیادی از جمله ترور محمد الجولانی به گروهک‌های تروریستی تحریر الشام بوده ایم. روس‌ها با بمب سنگر شکن به تروریست‌ها ضربه وارد کردند. سامان دهی نیروهای مقاومت متناسب با شرایط امنیتی در حال انجام و بازتعریف است. کتائب امام علی (ع) از عراق به جبهه سوریه اعزام شدند. مقاومت در تلاش است موازنه قدرت را برگرداند.
این کارشناس مسائل بین الملل مطرح کرد: اگر گروهک تروریستی بر شمال سوریه مسلط بشود این تسلط ناشی از نیاز ژئوپولوتیکی ترکیه است. تُرک ها نمی‌خواهند در این منطقه شاهد حتی یک حاکمیت نیمه مستقل کُردی باشند. این را بر خلاف منافع ملی‌شان می‌دانند.
بیات در ادامه سخنانش گفت: جاده‌های بین المللی به سمت شرق مدیترانه به بنادر لاذقیه و طرطوس ختم می‌شوند. کسی که بتواند بر این جاده‌های مواصلاتی مسلط بشود، می‌تواند در ارتباطات اقتصادی آن منطقه و ارتباطات کشورهای خلیج فارس و اتحادیه اروپا نقش آفرینی جدی داشته باشد.
به گفته بیات، ایران و روسیه از متحد خودشان در دمشق حمایت می‌کنند. کریدور ارتباط عراق، سوریه و لبنان برای تسلیح حزب الله باید حفظ بشود. ایران باید در نزدیکی مرزهای جولان اشغالی حضور داشته باشد تا بتواند سر بزنگاه از این مزیت ژئوپولوتیکی استفاده کند. همچنین برای روس‌ها مهم است در رقابت ژئواستراتژیک که با آمریکا دارند در کرانه شرقی مدیترانه یک پایگاه مهم مثل سوریه داشته باشند که خط ارتباطی میان منطقه اوراسیا، خاورمیانه، اروپای شرقی و شمال آفریقا است. روس‌ها نمی‌خواهند این پایگاه را از دست بدهند.
این کارشناس مسائل بین الملل عنوان کرد: اگر بخواهیم سطح مطالبه افکار عمومی را بالا ببریم و مطالبه پاکسازی کامل ادلب را داشته باشیم، زود است چون نه توان آن از سمت سوریه و متحدانش وجود دارد و نه اساساً ترکیه اجازه می‌دهد در آن لحظه این اتفاق بیفتد. نتیجه پاکسازی ادلب این است که یکی دو میلیون نفر به ترکیه پناهنده می‌شوند و مشکلات ترک‌ها بیشتر می‌شود.
وی افزود: پلتفرم سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه فعال بشود تا بتوانیم تعهدات سفت و سختی از آمریکا بگیریم برای اینکه مجدداً دست به ماجراجویی جدید نزنند. ایران درگیر رژیم صهیونیستی و روسیه درگیر اوکراین است. ادلب جبهه اصلی نیست و باعث می‌شود نیروهای نظامی استعدادشان را از دست بدهند.
مطالبه تند و سریع عملیات نظامی ایران به عدم شناخت ضرورت‌های یک عملیات نظامی برمی‌گردد
جمشید قناد باشی گفت: پیشروی سریع گروهک تروریستی تحریر الشام به برنامه ریزی که از قبل کرده بودند، برمی گردد. طبق این برنامه ریزی تجهیزات لازم در اختیار آن‌ها قرار داده شد و آموزش‌های لازم را دیدند.
وی افزود: دولت و ارتش سوریه و نیروهای مستقر در آن برای رویارویی با عملیات گروهک تروریستی آماده نبودند. بخشی از این عدم آمادگی به مشغولیت فراوانی در مرزهای لبنان و آوارگانی که از آنجا به سوریه می‌آمدند، برمی گردد.
به گفته قنادباشی، برای مطالبه و ورود ایران و عملیات نظامی باید صبر و بردباری داشت. مطالبه تند و سریع عملیات نظامی به عدم شناخت ضرورت‌های یک عملیات نظامی برمی گردد. طبیعتاً یک عملیات نظامی پیچیده به برنامه ریزی و رصد نیاز دارد. خنثی کردن موانع سر راه عملیات باید با بررسی و شناخت مواضع جدید گروهک‌های تروریستی باشد. روسیه و ایران برای حمایت از سوریه وارد عمل شده اند. تجهیزات لازم را در اختیار آن‌ها قرار داده اند.
این کارشناس مسائل بین الملل اضافه کرد: مسلط شدن گروهک تروریستی بر شمال سوریه به معنی ایجاد مکان تنش زا و خدشه دار کردن تمامیت ارضی سوریه است. این گروهک‌ها وابسته به کشورهای خارجی هستند. کمک‌های آن‌ها را دریافت می‌کنند. زمینه اغتشاشات مختلف را می‌توانند فراهم کنند. می‌توانند موجب نارضایتی مردمی بشوند که تحت اشغال قرار گرفته اند. مردم شمال سوریه خواهان این هستند دولت سوریه و هم پیمانانش به حرکت‌های شرورانه پایان بدهند. این گروهک‌ها تنها در بُعد نظامی عمل نمی‌کنند، موضع گیری های عقیدتی و قومیتی هم دارند که موجب تقویت شکاف‌ها می‌شوند.
قنادباشی تاکید کرد: امنیت سوریه یعنی امنیت منطقه؛ اگر امنیت سوریه خدشه دار بشود همه کشورهای منطقه هم به نوعی دچار تنش خواهند شد. ادامه این تنش‌ها یعنی فرصتی برای گروه‌های مخالف امنیت منطقه. فرصتی برای آمریکایی‌ها که نیروهایشان در سوریه حضور دارند. فرصتی در اختیار کشورهای عربی که می‌خواهند به منطقه ضربه بزنند. فرصتی برای صهیونیست‌ها که توان مقاومت را کاهش بدهند. حامیان سوریه باید کمک کنند گروهک تحریر الشام سرکوب بشود و مناطق اشغال شده را آزاد کنند.
ایران و روسیه برای کنترل گروهک تروریستی تحریر الشام به ترکیه فشار بیاورند
علیرضا تقوی نیا گفت: بر اساس توافق آستانه که یک توافقی بین ایران، روسیه و ترکیه بود، ترکیه ضامن عدم نقض آتش بس از سوی تروریست‌ها شد و ایران و روسیه ضامن سوریه شدند. کسی فکر نمی‌کرد گروهک تروریستی تحریر الشام با حمایت ترکیه عملیات انجام بدهد. به همین دلیل عملیاتشان غافل‌گیر کننده بود و از استعداد زیادی استفاده کردند. برای حمله به مناطق حلب نیروهای زیادی به کار گرفتند.
وی افزود: در صورتی شاهد پیشروی تروریست‌ها در شمال سوریه بودیم که عمده نیروهای هوایی روسیه از سوریه خارج شدند و برای جنگ به اوکراین منتقل شدند. به همین دلیل پشتیبانی هوایی از شهر حلب کم بود و این حمله غافلگیرانه مؤثر واقع شد.
به گفته تقوی نیا، ایران و روسیه برای سرکوب تروریست‌ها کم نگذاشتند. در دو روز گذشته روسیه مقر گروهک تروریستی تحریر الشام را بمباران کرد.
این کارشناس مسائل بین الملل مطرح کرد: اگر این گروهک تروریستی بر شمال سوریه مسلط بشود، می‌تواند عضوگیری بیشتری داشته باشد. نقاط تحت تصرف خودشان را گسترش خواهند داد و به سمت سایر مناطق از جمله شرق فرات و جنوب فرات حرکت خواهند کرد که این یک خطر است. از این منطقه به سمت کشورهایی مثل عراق و ایران خواهند آمد. اگر به سمت حمص بیایند می‌توانند مسیر سوریه به لبنان را ببندند.
وی افزود: حامیان سوریه هر چه سریع‌تر اقدام کنند و مانع شکل گیری این غده سرطانی بشوند. خطر گروهک‌های تروریستی را به دنیا یادآور بشوند. ایران و روسیه به دولت ترکیه برای کنترل و مدیریت این گروهک فشار بیاورند و به طور جدی برای سرکوبی تروریست‌ها نیرو بسیج کنند.
به گفته تقوی نیا، گروهک تروریستی تحریر الشام خطرناک است. اعضای آن تکفیری هستند و هرکسی غیر از خودشان را کافر می‌دانند. باید با آن‌ها مقابله جدی بشود. ادلب از لوث وجود آن‌ها پاکسازی بشود. حضور چند ساله آن‌ها در ادلب باعث شده است تا بتوانند تجدید قوا کرده و به حلب حمله کنند.
توقف و عقب نشینی تروریست‌ها در حماه حاصل حضور حامیان سوریه است
علیرضا مجیدی گفت: مقاومت در سه نقطه در سوریه حضور داشت که یکی از آن سه نقطه جنوب غربی حلب بود. حزب الله در این نقاط ۱۷ مرکز داشت. وقتی رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان حمله کرد خلاء ایجاد شد و این نیروها به جنوب لبنان منتقل شدند. البته که این خلاء باید از طریق دیگری پر می‌شد نه از طریق انتقال نیروهای مقاومت.
وی افزود: بحران اقتصادی که سوریه دچار آن شده است باعث شده بخشی از بدنه ارتش سوریه انگیزه جنگیدن را از دست بدهند.
به گفته وی، با اقدامات حامیان سوریه تروریست ها نه تنها در شمال حماه متوقف شدند بلکه از بخشی از مناطقی که اشغال کرده بودند، عقب نشینی کردند.
این کارشناس مسائل بین الملل مطرح کرد: تا زمانی که تروریست ها به حمص نرسند مسیر تأمین لجستیک حزب الله و مقاومت ادامه خواهد داشت.
مجیدی گفت: اگر گروهک تروریستی بر شمال سوریه مسلط بشود در کنار بحران اقتصادی ما شاهد بی ثباتی و فشار سیاسی خواهیم بود. از ۲۰۱۷ به بعد شاهد ثبات استقرار بودیم که این از بین خواهد رفت. همچنین در جنوب سوریه هسته‌های مسلح معارضین دست به شورش خواهند زد.