با این‌حال در سال‌های اخیر نوآوری‌ها و پیشرفت‌های بسیار زیادی در زمینه هوش مصنوعی رخ داده است.هوش مصنوعی یا به اختصار AI (Artificial Intelligence) یکی از شاخه‌های علوم رایانه است که با به‌کارگیری مجموعه‌ای از فناوری‌ها به رایانه این امکان را می‌دهد تا قابلیت‌هایی مثل دیدن، ترجمه همزمان گفتار و نوشتار، تحلیل داده، ارائه پیشنهاد‌های کاربردی و... را در سطح پیشرفته به‌دست بیاورد. یعنی هوش مصنوعی به چیزی گفته می‌شود که طبیعی نیست اما می‌تواند تفکر کند و براساس تجربه یاد بگیرد و تصمیم‌گیری انجام دهد. بنابراین هوش مصنوعی مجموعه‌ای از فناوری‌های مختلف است که در کنار هم رایانه را به حس و درکی مشابه با انسان می‌رسانند تا مثل او یاد بگیرند، اشتباه خود را اصلاح کنند و به دیگران بیاموزند. هوش مصنوعی درهمه قلمرو‌های اولویت‌دار از قبیل آموزش و پژوهش، بهداشت و درمان، حکمرانی دولتی و خدمات عمومی، دفاعی، امنیتی و انتظامی، صنایع، انرژی، محیط‌زیست و کشاورزی، رسانه و فضای مجازی و امور مرتبط با فناوری‌های راهبردی مانند هوافضا، فناوری نانو، علوم‌شناختی و سایر عرصه‌های علم و فناوری منشأ تغییر و تحولات بزرگ است.
هوش مصنوعی یک مسأله آینده‌ساز
رهبر معظم انقلاب مهر امسال در دیدار با نخبگان علمی گفتند: پس از انقلاب به توانایی‌های گوناگون نخبگان توجه شد اما این توجه باید با وارد کردن بیشتر آنها به میدان در بخش‌های مختلف از‌جمله آب، نفت، گاز، انرژی هسته‌ای، نانو و دانش‌های جدید مانند هوش مصنوعی مضاعف شود که این کار هم جزو وظایف معاونت علمی رئیس‌جمهور است و اساسا تشکیل بنیاد نخبگان با هدف شناسایی نخبگان واستفاده ازآنهابرای انجام کارهای مهم بود.ایشان در دیداربانخبگان ضمن تأکیدبه تمرکز بر فناوری‌های نو به‌عنوان مأموریت ویژه، نخبگان به‌طور خاص تمرکز بر هوش مصنوعی را به‌عنوان ظرفیت مهم برای حکمرانی نظام‌مند و اثرگذار بر پیشرفت همه‌جانبه و توسعه هوشمندانه آن متناسب با اقتضائات و نیاز‌های بومی کشور مورد تأکید قرار داده‌اند.آیت ا...خامنه‌ای در دیدار بانخبگان در۲۶ آبان ۱۴۰۰ نیز از هوش مصنوعی به‌عنوان یک مسأله مهم و آینده‌ساز نام بردند و تأکید کردند: این مسأله در اداره آینده دنیا نقش دارد و باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که ایران جزو ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی در دنیا قرار بگیرد.
راه پرفراز و نشیب هوش مصنوعی
بی‌شک برای ارتقای جایگاه کشور در حوزه هوش مصنوعی و کسب جایگاه مناسب در بازار‌های جهانی و رسیدن به جمع کشور‌های برتر دنیا راه پرفراز و نشیبی در پیش است که باید در راستای یک نگاه منسجم و یکپارچه همراه با سیاستگذاری مدنظر قرار گیرد؛ این در‌حالی است گه کشور ما یکی از کشور‌های پیشرو در زمینه خلق دانش و انتشار مقالات علمی در حوزه هوش مصنوعی است و توسعه زیست‌بوم کسب‌و‌کار‌های نوپا و شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی منسجم و جامع می‌توان دستاورد‌های قابل‌توجهی از توسعه هوش مصنوعی در کشور به‌دست آورد.نهم دی سال گذشته بود که آیت‌ا... رئیسی، رئیس‌جمهور شهید و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه «نهایی‌سازی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران» را بعد از تصویب در دولت سیزدهم، ابلاغ کرد که براساس آن ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورا ماموریت یافت این سند را با همکاری وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی ذی‌نفع و با استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها تدوین کند. «سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران» در قالب ۸ ماده در جلسه ۲۹ خرداد ۱۴۰۳شورای عالی انقلاب‌فرهنگی موردتصویب‌قرارگرفت‌و۳۰ تیرماه امسال ابلاغ شدکه اززمان ابلاغ، لازم‌الاجراست.تبصره ذیل ماده واحده تشکیل شورای ملی راهبری و تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی ایران در جلسه ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ در شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح شد و ۱۲تیر ماه سرپرست ریاست‌جمهوری،آن رابرای اجرا ابلاغ کرد. سازمان ملی هوش مصنوعی ایران همزمان با برگزاری نخستین جلسه شورای ملی راهبری هوش مصنوعی در روز ۱۹ تیرماه، افتتاح شد.
نقش سازمان ملی هوش مصنوعی
براساس سندملی هوش مصنوعی، قرار است ایران در افق۱۴۱۲با برخورداری از زیست‌بوم هوش مصنوعی پیشرفته و نوآور بین ۱۰کشور پیشرو هوش مصنوعی دنیا قرارگیرد وبااستفاده ازاین فناوری درحکمرانی موضوعات کلان کشور، ثروت‌آفرینی، ارزش‌آفرینی، تأمین سلامت، رفاه، امنیت و آسایش مردم، بیشترین پیشرفت را ایجاد کند. براساس این سند، شورای ملی راهبری هوش مصنوعی به ریاست رئیس‌جمهورتشکیل می‌شودکه وظیفه برنامه‌ریزی،راهبری،هماهنگی ونظارت بر اجرای آن‌را برعهده دارد.همچنین سازمان‌ملی هوش‌مصنوعی درقالب‌سازمانی مستقل وزیرنظررئیس‌جمهورتأسیس‌می‌شودکه وظیفه ساماندهی و توسعه زیست‌بوم هوش مصنوعی کشور و انجام امور دبیرخانه شورای ملی راهبری هوش مصنوعی راانجام خواهد داد.
اصلاح مصوبه تشکیل سازمان هوش مصنوعی
بااین‌حال تبصره ماده واحده تشکیل شورای ملی راهبری وتأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی درجلسه۱۵آبان امسال در شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح و به تصویب رسید و۳۰ آبان امسال ازسوی رئیس‌جمهوری ابلاغ شد که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری براساس آن موظف است به مدت سه ماه از زمان ابلاغ اصلاحیه مصوبه، اساسنامه سازمان ملی هوش مصنوعی رابا همکاری سازمان اداری واستخدامی،سازمان برنامه و بودجه،وزارت علوم،تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، تدوین و به تصویب هیات وزیران برساند.
سازمان ملی هوش مصنوعی ارتقا پیدا کرد
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری درباره آخرین وضعیت سازمان ملی هوش مصنوعی گفت: حکم این موضوع زده شد و سازمان ملی هوش مصنوعی زیرمجموعه معاون اول رئیس‌جمهور قرار گرفت.حسین افشین اظهار کرد: سازمان ملی هوش مصنوعی هنوز اساسنامه ندارد و ریاست سازمان هوش مصنوعی و شورای راهبری برای تشکیل آن، از طرف رئیس‌جمهور به معاون اول رئیس‌جمهور تفویض شده است. وی ادامه داد: سطح آن از سطح یک سازمان به سطح ذیل معاونت اول ریاست‌جمهوری ارتقا پیدا کرد و به‌دنبال ساز‌و‌کاری هستیم که بتوانیم به‌گونه‌ای مناسب هوش مصنوعی را در کشور گسترش بدهیم.
استفاده ازهوش مصنوعی برای توسعه کشور
رئیس‌جمهور با تاکید بر لزوم پرهیز از کار پراکنده و موازی و اقدامات غیرمتمرکز در حوزه هوش مصنوعی گفت: دولت علاوه بر حمایت از توسعه این پدیده نوین، در زمینه هماهنگی دستگاه‌های مربوطه به‌منظور جلوگیری از پراکنده‌کاری و هدر‌رفت فرصت‌ها و سرمایه‌ها در این زمینه مشارکت فعال خواهد داشت.مسعود پزشکیان ۱۹مهر امسال در دیدار جمعی از فعالان حوزه هوش مصنوعی، استفاده بهینه از قابلیت‌ها و کارکردهای این پدیده نو، به‌ویژه درحکمرانی ملی، سلامت و بهداشت، کشاورزی و غذا، آموزش و امنیت و دفاع را موجب شتاب‌دهی به توسعه کشور دانست و افزود: ما برای استفاده بهینه از این ظرفیت بزرگ نیازمند اشراف به نقاط قوت و ضعف وهمچنین فرصت‌ها و چالش‌های حوزه هوش مصنوعی برای برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسانه در این عرصه هستیم.رئیس‌جمهور بر لزوم متناسب‌سازی استفاده از این پدیده نوین با فرهنگ و باورها و سبک زندگی ایرانی تاکید کرد و گفت: متاسفانه عدم آموزش استفاده صحیح از فضای مجازی، امروزه به چالشی برای نوجوانان و جوانان تبدیل و درمواردی به‌دلیل کم‌تحرکی،سلامت آنان رابه خطر انداخته، لذابایدبه موازات توسعه وارتقای هوش مصنوعی، ساختار نظام آموزشی ما نیز به‌صورت اساسی متحول و اصلاح و در کنار انتقال علم و مهارت‌آموزی به دانش‌آموزان، با تقویت روحیه کار تیمی در آنها بر بخشی از این چالش فائق آییم که خوشبختانه این روند در دولت چهاردهم آغاز شده است.
تفاوت ربات‌ها با هوش مصنوعی در چیست؟
ربات‌ها ممکن است هوش مصنوعی داشته باشند اما هر رباتی مصداقی از هوش مصنوعی نیست. ربات‌ها می‌توانند تنها اجسام مکانیکی باشند که برای انجام وظایف خاصی برنامه‌ریزی شده‌اند، در حالی‌که هوش مصنوعی می‌تواند در داخل ربات‌ها یا برنامه‌ها وجود داشته باشد. اساس هوش مصنوعی آن است که هوش انسان و طریق کار آن به‌گونه‌ای تعریف شود که یک ماشین بتواند و به راحتی وظایفی که بر آن محول می‌شود را به درستی اجرا کند. هدف هوش مصنوعی در حقیقت بر سه پایه یادگیری، استدلال ودرک استوار است. هوش مصنوعی(AI) شاخه گسترده‌ای از علوم رایانه است که مربوط به ساخت ماشین‌های هوشمند با توانایی انجام وظایفی است که معمولا به هوش انسان نیاز دارد. هوش مصنوعی یک علم میان‌رشته‌ای با چندین رویکرد است اما پیشرفت در یادگیری ماشین و یادگیری عمیق باعث ایجاد تغییر الگوی تقریبا در هر بخش از صنعت فناوری می‌شود.هوش مصنوعی یک علم بسیار گسترده و پیچیده است که شاخه‌های متعددی از‌جمله سیستم خبره، رباتیک، یادگیری ماشین شبکه عصبی، منطق فازی و پردازش زبان طبیعی استوار است. یک سیستم هوش مصنوعی براساس آنچه که از دنیای بیرون درک می‌کند و می‌تواند به آن پاسخ دهد، دارای سه سطح هوش مصنوعی محدود، عمومی و سوپر‌هوش مصنوعی است.
هوش مصنوعی یک مسأله آینده‌ساز
رهبر معظم انقلاب مهر امسال در دیدار با نخبگان علمی گفتند: پس از انقلاب به توانایی‌های گوناگون نخبگان توجه شد اما این توجه باید با وارد کردن بیشتر آنها به میدان در بخش‌های مختلف از‌جمله آب، نفت، گاز، انرژی هسته‌ای، نانو و دانش‌های جدید مانند هوش مصنوعی مضاعف شود که این کار هم جزو وظایف معاونت علمی رئیس‌جمهور است و اساسا تشکیل بنیاد نخبگان با هدف شناسایی نخبگان واستفاده ازآنهابرای انجام کارهای مهم بود.ایشان در دیداربانخبگان ضمن تأکیدبه تمرکز بر فناوری‌های نو به‌عنوان مأموریت ویژه، نخبگان به‌طور خاص تمرکز بر هوش مصنوعی را به‌عنوان ظرفیت مهم برای حکمرانی نظام‌مند و اثرگذار بر پیشرفت همه‌جانبه و توسعه هوشمندانه آن متناسب با اقتضائات و نیاز‌های بومی کشور مورد تأکید قرار داده‌اند.آیت ا...خامنه‌ای در دیدار بانخبگان در۲۶ آبان ۱۴۰۰ نیز از هوش مصنوعی به‌عنوان یک مسأله مهم و آینده‌ساز نام بردند و تأکید کردند: این مسأله در اداره آینده دنیا نقش دارد و باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که ایران جزو ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی در دنیا قرار بگیرد.
راه پرفراز و نشیب هوش مصنوعی
بی‌شک برای ارتقای جایگاه کشور در حوزه هوش مصنوعی و کسب جایگاه مناسب در بازار‌های جهانی و رسیدن به جمع کشور‌های برتر دنیا راه پرفراز و نشیبی در پیش است که باید در راستای یک نگاه منسجم و یکپارچه همراه با سیاستگذاری مدنظر قرار گیرد؛ این در‌حالی است گه کشور ما یکی از کشور‌های پیشرو در زمینه خلق دانش و انتشار مقالات علمی در حوزه هوش مصنوعی است و توسعه زیست‌بوم کسب‌و‌کار‌های نوپا و شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی منسجم و جامع می‌توان دستاورد‌های قابل‌توجهی از توسعه هوش مصنوعی در کشور به‌دست آورد.نهم دی سال گذشته بود که آیت‌ا... رئیسی، رئیس‌جمهور شهید و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه «نهایی‌سازی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران» را بعد از تصویب در دولت سیزدهم، ابلاغ کرد که براساس آن ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورا ماموریت یافت این سند را با همکاری وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی ذی‌نفع و با استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها تدوین کند. «سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران» در قالب ۸ ماده در جلسه ۲۹ خرداد ۱۴۰۳شورای عالی انقلاب‌فرهنگی موردتصویب‌قرارگرفت‌و۳۰ تیرماه امسال ابلاغ شدکه اززمان ابلاغ، لازم‌الاجراست.تبصره ذیل ماده واحده تشکیل شورای ملی راهبری و تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی ایران در جلسه ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ در شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح شد و ۱۲تیر ماه سرپرست ریاست‌جمهوری،آن رابرای اجرا ابلاغ کرد. سازمان ملی هوش مصنوعی ایران همزمان با برگزاری نخستین جلسه شورای ملی راهبری هوش مصنوعی در روز ۱۹ تیرماه، افتتاح شد.
نقش سازمان ملی هوش مصنوعی
براساس سندملی هوش مصنوعی، قرار است ایران در افق۱۴۱۲با برخورداری از زیست‌بوم هوش مصنوعی پیشرفته و نوآور بین ۱۰کشور پیشرو هوش مصنوعی دنیا قرارگیرد وبااستفاده ازاین فناوری درحکمرانی موضوعات کلان کشور، ثروت‌آفرینی، ارزش‌آفرینی، تأمین سلامت، رفاه، امنیت و آسایش مردم، بیشترین پیشرفت را ایجاد کند. براساس این سند، شورای ملی راهبری هوش مصنوعی به ریاست رئیس‌جمهورتشکیل می‌شودکه وظیفه برنامه‌ریزی،راهبری،هماهنگی ونظارت بر اجرای آن‌را برعهده دارد.همچنین سازمان‌ملی هوش‌مصنوعی درقالب‌سازمانی مستقل وزیرنظررئیس‌جمهورتأسیس‌می‌شودکه وظیفه ساماندهی و توسعه زیست‌بوم هوش مصنوعی کشور و انجام امور دبیرخانه شورای ملی راهبری هوش مصنوعی راانجام خواهد داد.
اصلاح مصوبه تشکیل سازمان هوش مصنوعی
بااین‌حال تبصره ماده واحده تشکیل شورای ملی راهبری وتأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی درجلسه۱۵آبان امسال در شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح و به تصویب رسید و۳۰ آبان امسال ازسوی رئیس‌جمهوری ابلاغ شد که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری براساس آن موظف است به مدت سه ماه از زمان ابلاغ اصلاحیه مصوبه، اساسنامه سازمان ملی هوش مصنوعی رابا همکاری سازمان اداری واستخدامی،سازمان برنامه و بودجه،وزارت علوم،تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، تدوین و به تصویب هیات وزیران برساند.
سازمان ملی هوش مصنوعی ارتقا پیدا کرد
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری درباره آخرین وضعیت سازمان ملی هوش مصنوعی گفت: حکم این موضوع زده شد و سازمان ملی هوش مصنوعی زیرمجموعه معاون اول رئیس‌جمهور قرار گرفت.حسین افشین اظهار کرد: سازمان ملی هوش مصنوعی هنوز اساسنامه ندارد و ریاست سازمان هوش مصنوعی و شورای راهبری برای تشکیل آن، از طرف رئیس‌جمهور به معاون اول رئیس‌جمهور تفویض شده است. وی ادامه داد: سطح آن از سطح یک سازمان به سطح ذیل معاونت اول ریاست‌جمهوری ارتقا پیدا کرد و به‌دنبال ساز‌و‌کاری هستیم که بتوانیم به‌گونه‌ای مناسب هوش مصنوعی را در کشور گسترش بدهیم.
استفاده ازهوش مصنوعی برای توسعه کشور
رئیس‌جمهور با تاکید بر لزوم پرهیز از کار پراکنده و موازی و اقدامات غیرمتمرکز در حوزه هوش مصنوعی گفت: دولت علاوه بر حمایت از توسعه این پدیده نوین، در زمینه هماهنگی دستگاه‌های مربوطه به‌منظور جلوگیری از پراکنده‌کاری و هدر‌رفت فرصت‌ها و سرمایه‌ها در این زمینه مشارکت فعال خواهد داشت.مسعود پزشکیان ۱۹مهر امسال در دیدار جمعی از فعالان حوزه هوش مصنوعی، استفاده بهینه از قابلیت‌ها و کارکردهای این پدیده نو، به‌ویژه درحکمرانی ملی، سلامت و بهداشت، کشاورزی و غذا، آموزش و امنیت و دفاع را موجب شتاب‌دهی به توسعه کشور دانست و افزود: ما برای استفاده بهینه از این ظرفیت بزرگ نیازمند اشراف به نقاط قوت و ضعف وهمچنین فرصت‌ها و چالش‌های حوزه هوش مصنوعی برای برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسانه در این عرصه هستیم.رئیس‌جمهور بر لزوم متناسب‌سازی استفاده از این پدیده نوین با فرهنگ و باورها و سبک زندگی ایرانی تاکید کرد و گفت: متاسفانه عدم آموزش استفاده صحیح از فضای مجازی، امروزه به چالشی برای نوجوانان و جوانان تبدیل و درمواردی به‌دلیل کم‌تحرکی،سلامت آنان رابه خطر انداخته، لذابایدبه موازات توسعه وارتقای هوش مصنوعی، ساختار نظام آموزشی ما نیز به‌صورت اساسی متحول و اصلاح و در کنار انتقال علم و مهارت‌آموزی به دانش‌آموزان، با تقویت روحیه کار تیمی در آنها بر بخشی از این چالش فائق آییم که خوشبختانه این روند در دولت چهاردهم آغاز شده است.
تفاوت ربات‌ها با هوش مصنوعی در چیست؟
ربات‌ها ممکن است هوش مصنوعی داشته باشند اما هر رباتی مصداقی از هوش مصنوعی نیست. ربات‌ها می‌توانند تنها اجسام مکانیکی باشند که برای انجام وظایف خاصی برنامه‌ریزی شده‌اند، در حالی‌که هوش مصنوعی می‌تواند در داخل ربات‌ها یا برنامه‌ها وجود داشته باشد. اساس هوش مصنوعی آن است که هوش انسان و طریق کار آن به‌گونه‌ای تعریف شود که یک ماشین بتواند و به راحتی وظایفی که بر آن محول می‌شود را به درستی اجرا کند. هدف هوش مصنوعی در حقیقت بر سه پایه یادگیری، استدلال ودرک استوار است. هوش مصنوعی(AI) شاخه گسترده‌ای از علوم رایانه است که مربوط به ساخت ماشین‌های هوشمند با توانایی انجام وظایفی است که معمولا به هوش انسان نیاز دارد. هوش مصنوعی یک علم میان‌رشته‌ای با چندین رویکرد است اما پیشرفت در یادگیری ماشین و یادگیری عمیق باعث ایجاد تغییر الگوی تقریبا در هر بخش از صنعت فناوری می‌شود.هوش مصنوعی یک علم بسیار گسترده و پیچیده است که شاخه‌های متعددی از‌جمله سیستم خبره، رباتیک، یادگیری ماشین شبکه عصبی، منطق فازی و پردازش زبان طبیعی استوار است. یک سیستم هوش مصنوعی براساس آنچه که از دنیای بیرون درک می‌کند و می‌تواند به آن پاسخ دهد، دارای سه سطح هوش مصنوعی محدود، عمومی و سوپر‌هوش مصنوعی است.