زعفران از گیاهان باارزش و پرفایده ای است که از آن در ایران به عنوان طلای سرخ نام برده می شود و برای درمان بسیاری از بیماری ها از آن استفاده می شود.
ارزش غذایی زعفران و چگونگی نوع کاشت طلای سرخ ایران
به گزارش همشهری آنلاین، زعفران گیاهی چند ساله است که دارای پیازی با غلاف قهوه ای رنگ است. این گیاه ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و ۳ رشته کلاله قرمز رنگ است. از کلاله نارنجی رنگ، گل این گیاه برای مصرف استفاده می شود. کلاله زعفران چربی، املاح معدنی و موسیلاژ فراوان دارد. این گیاه توسط غده زیر زمینی بنه (کورم) تکثیرمی شود.
طعم زعفران به سبب هیتروزید تلخ پیکروکروسین می باشد. وجود ماده ای به نام کروسین در زعفران علت رنگین بودن آن است. وجود اسانس بی رنگ تروپن دار و یک ترکیب اکسیژن دار و همراه با سینئول به نام سافرانال به زعفران عطر و رنگ بخشیده است.
ارزش غذایی زعفران
زعفران آرام بخش، اشتها آور است که موجب جلوگیری از بیماریهای قلبی و سرطان و درمان برخی از بیماری ها مانند بیماری آسم، بیماریهای پوستی، بیماری های چشم، عفونت ادراری، یرقان، پیش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شکم، درمان معده درد و درمان کم خونی می شود. این ماده غذایی معروف به طلای سرخ موجب کاهش چربی و کلسترول خون و فشار خون می شود و حافظه را تقویت می کند.
مراحل کاشت زعفران
کاشت زعفران باید در ماه های مرداد تا مهر انجام شود و در آب و هوای معتدل با توجه و دقت خاصی صورت گیرد.
این گیاه گرمسیری در نقاطی که تابستان های گرم و خشک و آفتابی و پاییز و زمستان نسبتا ملایم دارد، رشد خوبی دارد اما ممکن است در همه شرایط اینگونه نباشد همانگونه که در همدان که دارای آب و هوای سرد است، زراعت و کاشت زعفران نتیجه بخش است.
دوره بیداری و فعالیت زعفران در ماه های آبان تا اردیبهشت است و درتابستان پیاز زعفران فعالیت نداردو برگ هایش زرد و خشک می شود و پیاز به خواب می رود پس برای کشت زعفران زمین های گرم و خشک مناسب نیستند.
تهیه زمین جهت کاشت زعفران
برای تهیه زمین به منظور کاشت زعفران در پائیز یا زمستان زمین را شخم عمیق می زنند اما در شرایط نا مناسب و امکان عدم دسترسی به تراکتور شخم را در پایان بهار یا اوایل تیرماه انجام می دهند.
زمین را در زراعت مکانیزه زعفران با گاو آهن در پاییز سال قبل از کشت شخم عمیق می زنند و بعد از قطع باران های بهاری در بهار با شخم متوسط علفهای هرز خاک را از بین می برند و سپس ۸۰ - ۴۰ تن کود حیوانی و ۲۰۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم در مرداد یا شهریور زمین را به صورت فارو درمی آورند و آماده کاشت زعفران می کنند.
خاک مناسب جهت کاشت و پرورش زعفران
مناسب ترین نوع خاک برای رشد زعفران خاک شنی رسی دارای مقدار کمی آهک و PH بین ۸ ـ ۷ است. زمینی که در آن زعفران می کارند باید چند سال در آن زعفران نکاشته باشندو خاک آن از علف هرز پاک و حاصل خیز و شیرین بوده باشد.
زمان مناسب جهت کاشت زعفران
فصل مناسب برای کاشت زعفران از مرداد ماه تا مهر است بعد از کاشت پیاز زعفران در زمین احتیاج به کاشت مجدد زعفران در سال های بعد نیست و پیاز زعفران در زمین به مدت ۷ ـ ۴ و در بعضی مناطق تا ۱۰ سال باقی می ماند.
کاشت پیاز زعفران
برای کاشت پیاز زعفران به وسیله بیل چاله های یک ردیف را درمی آورند و ۱۵ - ۳ پیاز در هر چاله قرار می دهند. در موقع کاشت سر پیازها باید رو به بالا باشد و آنها را در عمق ۲۰ - ۱۵ سانتی متر بکارید زیرا در این صورت پیازها در زمستان از سرما و یخبندان حفظ می شوند و در تابستان از گرما زدگی و سایر تنشهای محیطی در امان می مانند.
برای کاشت زعفران به ۴ یا ۵ نفر نیاز است به صورتی که یک نفر با بیل چاله ها را دربیاورد و دو نفر به صورت دسته های ۳ تا ۵ یا ۱۵ تایی پیازهای قابل کشت را انتخاب می کنند.
نفر چهارم پیازها را در داخل چاله ها می گذارد وکار به همین صورت ادامه می یابد تابه اتمام برسد. سپس به وسیله بیل یا ماله سطح مزرعه نامسطح را صاف و فشرده می سازند تا پیازها به خاک بچسبد. سپس زمین را تا هنگام آبیاری پائیزه رها می کنند و قبل از آبیاری ۲۰ - ۱۰ تن کود حیوانی کاملا پوسیده را در زمین پخش میکنند. روی شیارها را پس از کاشت زعفران با ماله می پوشانند.
مقدار و نوع پیاز زعفران
شما باید هنگام خرید پیاز زعفران دقت کنید که:
پیاز زعفران درشت، سالم، بدون زخم، شاداب و دارای سن ۷ سال و عاری از هر نوع بیماری باشد و پوست های اضافی و کپه هر پیاز را جدا می کنند. برای جلوگیری از حمله آفات و امراض پس از کاشت زعفران قبل از کاشت بهتر است هر ۱۰۰ کیلو پیاز ۵۰۰ ـ ۳۰۰ گرم را با سموم جیوه ای مانند سرزان، تری تیزان، گرانوزال آغشته نمود.
در هر هکتار برای کاشت زعفران ۲ تن غده لازم است. در سال هفتم به بعد باید غده ها بیرون آورده شوند زیرا گیاه ضعیف و غده ها پوک می شوند و بعد از یکی، دوسال از بین می روند. مقدار غده ای که در سال هفتم از زمین در می آورند ۵ برابر مقدار کشت شده در سال اول است.
مقدار و نوع کود برای کاشت زعفران
هر هکتار زعفران کاری به ۵۰ ـ ۳۰ تن کود حیوانی پوسیده به همراه ۲۰۰ کیلوگرم کود شیمیایی مثل فسفر و پتاس نیاز دارد و نباید به زمین کود تازه حیوانی استفاده نمود. هر سه سال یک بار ۱۰۰ کیلو کود اوره به همراه ۱۵ ـ ۱۰ تن کود حیوانی برای زمین لازم است.
نحوه آبیاری بعد از کاشت زعفران
اگر قبل از کاشت زعفران مزرعه را آبیاری کرده باشید دیگر نیاز نیست بلافاصله پس از کاشت پیاز مزرعه را آبیاری کرد اما در صورتی که مزرعه آبیاری نشده باشدباید سریعا مزرعه را پس از کاشت آبیاری نمود. زعفران گیاهی مقاوم به کم آبی است. اولین آبیاری پاییزه زعفران باید ۱۵ روز قبل از بیرون آمدن ساقه گل ها انجام شود.
اگر قبل از مهر ماه زمین آبیاری شود ابتدا برگ ها و سپس گل ها ظاهر می شوند و اینگونه چیدن گل ها با سختی صورت می گیرد و گل ها بین برگ ها باقی می مانند و از بین می روند.
زعفران گیاهی مخصوص مناطق خشک است بنابراین به آب زیاد احتیاج ندارد بنابراین پس از کاشت پیاز زعفران تا زمان برداشت محصول مزرعه را فقط یک بار باید آبیاری نمود اما اگرآبدهی بعد از برداشت محصول در طول زمستان سبب درشت شدن پیاز زعفران می شود.
سله شکنی پس از کاشت زعفران
به محض گاورو شدن زمین پس از آبیاری اول باید سطح زمین به وسیله کج بیل و بیل شیار دار و گاو آهن ایرانی و کولتیواتر سله شکنی شود طوریکه پیازها صدمه نبینند. سله شکنی باعث از خاک بیرون آمدن آسان گل ها و مخلوط شدن کود حیوانی با خاک می شود.
اگر کشاورز به زمین خود کود نداده باشد قبل از انجام آبیاری در سطح خاک کود لازم را پخش نموده و سپس با شخم سطحی کود را با خاک مخلوط می کنند و سپس برای هموار کردن زمین و چسباندن خاک به پیازهای زعفران زمین را ماله می کشند.
پس از کاشت و برداشت زعفران باید علف های هرز را از بین برد
وجود علف های هرز در زمین کشت زعفران سبب کاهش آب و مواد غذایی و نور خورشید به علت رقابت آنها با گیاه زعفران می شود و بنابراین محصول کاهش می یابد. همچنین این علف های هرز مزاحمت هایی در مراحل کاشت و برداشت زعفران ایجاد و بیماریها و حشرات برای این گیاه به ارمغان می آورند.
هر موقع که علف های هرز رشد کردند وجین مزرعه ضروری است. اولین وجین در مزارع زعفران بعد از آبیاری دوم انجام می شود که سبب از بین رفتن علفهای هرز مزرعه زعفران می گردد.
اولین وجین زعفران بعد از برداشت گل های زعفران و دومین آن حدود یک ماه قبل از آب سوم انجام می شود.
برای مبارزه علف های مزرعه نباید از علف کشهای شیمیایی استفاده نمود زیرا اثر این علف کشها بر روی گیاه آزمایش نشده است.
برداشت زعفران
در سال اول تنها تعدادی از غده های درشت که ذخیره غذایی کافی دارند و گل داده اند می توانند محصول بدهند و در کل مزرعه محصول قابل توجهی نخواهد داد. اواسط آبان ماه در مزرعه گل های بنفش رنگی ظاهر می گردد و سه هفته پس از پیدایش اولین گل برداشت آغاز می شود.
گل های مزرعه زعفران در آغاز سرما و خزان و زمانی که کلیه گیاهان هیچ گلی نمی دهند، ظاهر می شوند و مزرعه زعفران را به یکی از زیباترین چشم اندازهای طبیعت تبدیل می کنند. برداشت محصول پیش از طلوع آفتاب و تا ساعت ۹ صبح باید آغاز شود وهمچنین عملیات گل چینی ۲۵ ـ ۱۵ روز ادامه می یابد.
