وکلای ضدانحصار ایالات متحده از یک قاضی درخواست کرده‌اند که گوگل را مجبور به فروش مرورگر کروم کند تا نفوذ این شرکت در بازار محدود شود؛ اقدامی که می‌تواند برای این غول اینترنتی تکان‌دهنده باشد.
در پی یک روند حدوداً چهارساله، حالا وزارت دادگستری ایالات متحده پیشنهادش برای تجزیهٔ گوگل را به یک قاضی فدرال به نام آمیت مهتا ارائه کرده و او قرار است سال آینده اقداماتی برای مقابله با قدرت انحصاری گوگل در زمینهٔ جست‌وجوی آنلاین اعمال کند.
شروع ماجرا
پس از آن‌که یک دادگاه در آمریکا استدلال کرد که گوگل در یک دهۀ گذشته با تکیه بر چیرگی و محبوبیت موتور جست‌وجویش مانع گسترش فضای رقابتی شده و عملاً جست‌وجوی اینترنت را در انحصار خود نگه داشته، این نهادهای نظارتی به یک قاضی فدرال متوسل شدند.
وزارت دادگستری ایالات متحده، عصر چهارشنبه ۳۰ آبان‌ماه، با تسلیم یک سند ۲۳ صفحه‌ای، خواستار اعمال تدابیر تنبیهی گسترده علیه گوگل از جمله اجبار به واگذاری مرورگر کروم و اقداماتی برای جلوگیری از ادامۀ استفادۀ اندروید از گوگل به‌عنوان موتور جست‌وجوی پیش‌فرض شد.
این وکلا اگرچه در این مرحله خواهان فروش و جدایی اندروید از گوگل نشده‌اند، اما تأکید کرده‌اند که قاضی فدرال باید برای گوگل روشن کند که اگر کمیتۀ ناظر همچنان شاهد «سوء‌رفتار این شرکت در زمینهٔ انحصارطلبی» باشد، ممکن است کار به اجبار به واگذاری اندروید هم برسد.
آیا این اقدام به شرکت گوگل ضربه می‌زند؟
دن آیوز، تحلیلگر شرکت ودبوش سکیوریتیز که یک شرکت معتبر خدمات مالی و سرمایه‌گذاری در ایلات متدحه است، می‌گوید فروش کروم «می‌تواند یک ضربه مهلک به گوگل باشد».
گوگل خدمات جست‌وجوی رایگان ارائه می‌دهد و از طریق تبلیغات هدفمند و امکاناتی که تجارت آنلاین را گسترش می‌دهند، درآمد کسب می‌کند.
بت ایگان، استاد دانشگاه سیراکیوز، نیز گفته است جدا کردن کروم از گوگل «مدل کسب‌وکار شرکت گوگل را به‌شدت تغییر خواهد داد».
فروش کروم همچنین گوگل را از یک منبع غنی اطلاعات محروم می‌کند که برای آموزش الگوریتم‌ها و گسترش خدمات دیگر مانند نقشه‌ها استفاده می‌شود.
کروم که در سال ۲۰۰۸ راه‌اندازی شد، مدت‌ها است که در بازار مرورگرها حرف اول را می‌زند و رقبایی مانند اج مایکروسافت و سافاری اپل را با فاصلهٔ بسیار پشت سر گذاشته است.
بت ایگان باور دارد که اگر گوگل مجبور به فروش کروم شود، راهی برای جبران پیدا خواهد کرد: «فکر نمی‌کنم جدا کردن مرورگر، گوگل را به‌عنوان یک شرکت نابود کند.»
با این حال، به‌گفتهٔ این استاد تبلیغات دانشکاه سیراکیوز، شاید این کاربران گوگل باشند که آسیب می‌بینند، به‌ویژه با توجه به استدلال‌هایی که گوگل در این زمینه مطرح کرده است.
مرورگر کروم چقدر ارزش دارد؟
یک تحلیلگر بلومبرگ هم تخمین زده است که مرورگر کروم، که بیش از سه میلیارد کاربر در سراسر جهان دارد، به قیمت حداقل ۱۵ میلیارد دلار فروخته خواهد شد. با این حال، به دلیل بی‌سابقه بودن این ماجرا، پیش‌بینی دقیق ارزش مرورگر کروم در بازار دشوار است.
تنها سابقهٔ قابل‌اعتنا در این مورد به سال ۲۰۱۶ بازمی‌گردد که یک گروه سرمایه‌گذاری چینی یک مرورگر اینترنتی را از شرکت نروژی Opera Software ASA با قیمت ۶۰۰ میلیون دلار خرید، اما آن مرورگر در آن زمان فقط ۳۵۰ میلیون کاربر داشت.
چه کسی ممکن است کروم را بخرد؟
به‌گفتهٔ تحلیلگر ارشد ئی‌مارکِتر که یک شرکت معتبر تحقیقاتی و تحلیل داده‌های بازاریابی است، تعداد خریداران احتمالی کروم بسیار محدود است.
میچل ولف، تحلیلگر ارشد ئی‌مارکتر، گفته است «احتمالاً هر شرکتی که بودجهٔ کافی برای خرید کروم داشته باشد، خود تحت نظارت‌های ضدانحصار قرار دارد و اگر بخواهم حدس بزنم، تمایلم به سمت شرکت‌های هوش مصنوعی مستقر در ایالات متحده است».
خرید مرورگر کروم توسط شرکت‌هایی مانند اوپن‌ای‌آی می‌تواند نگرانی‌های ضدانحصاری را افزایش دهد، ولی در عین حال دولت ایالات متحده هم ممکن است این کار را به‌عنوان راهی برای اولویت دادن به نوآوری در صحنهٔ جهانی در نظر بگیرد.
استارتاپِ هوش مصنوعی ایلان ماسک هم ممکن است به‌عنوان یکی از گزینه‌ها برای خرید مرورگر کروم مطرح شود، به‌خصوص با توجه توانمندی مالی خود او و احتمال تأیید معامله به‌دلیل روابط نزدیکی که با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دارد.
پیروزی برای رقبای گوگل؟
تحلیلگران توافق دارند که مردم به استفاده از مرورگر کروم ادامه خواهند داد، صرف‌نظر از این‌که مالک آن چه کسی باشد، به شرط آن‌که کیفیت آن افت نکند.
تحلیلگر ارشد ئی‌مارکتر در این باره می‌گوید «فرض این است که کروم ویژگی‌های محبوب خود را حفظ می‌کند و به نوآوری ادامه می‌دهد. رفتارهای کاربران هنگام جست‌وجو (یا گوگل کردن) عمدتاً تابعی از راحتی است و موضوعات اعتماد و تجربه در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارند».
استدلال وزارت دادگستری ایالات متحده این است که مردم به این دلیل از مرورگر کروم استفاده می‌کنند که به‌طور پیش‌فرض موتور جست‌وجوی دستگاه‌ها است، اما تحلیلگران این نظر را درست نمی‌دانند.
عامل اثرگذاری به نام دونالد ترامپ
بسیاری شک دارند که قاضی مهتا که پرونده به او ارچاع شته، تمام پیشنهادهای وزارت دادگستری در این پرونده برای تجزیهٔ بخش‌هایی خدمات شرکت گوگل را بپذیرد.
آنجلو زینو، تحلیلگر CFRA (که یک شرکت بی‌طرف و معتبر تحلیل مالی و پژوهشی در زمینهٔ سرمایه‌گذاری است)، این اقدامات را «افراطی» توصیف کرده و گفته «بعید به نظر می‌رسد که دادگاه این اقدامات را عملی کند».
در این میان، دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور بعدی آمریکا، نیز به‌عنوان یک «عامل ناشناخته» باقی می‌ماند و هنوز مشخص نیست که آیا مقامات وزارت دادگستری از ایدهٔ تجزیهٔ گوگل عقب‌نشینی خواهند کرد یا آن را پی خواهند گرفت.
رئیس‌جمهور بعدی آمریکا ماه گذشته گفته بود با تجزیهٔ گوگل مخالف است و معتقد است که چنین اقدامی برخلاف منافع ایالات متحده در سطح بین‌المللی خواهد بود. استدلال او این بود که «چین از گوگل می‌ترسد» و تجزیهٔ این شرکت به آن آسیب خواهد زد.
آقای ترامپ که در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده نامزد حزب جمهوری‌خواه بود، در عین حال، شرکت گوگل را به «رفتار ناعادلانه با جمهوری‌خواهان» نیز متهم کرده است.
رویدادهای بعدی چیست؟
جلسات استماع دادگاه طرح تنبیه گوگل برای ماه آوریل (خرداد ۱۴۰۴) برنامه‌ریزی شده و قاضی مهتا قصد دارد تا پیش از پایان این ماه (در نیمه اردیبهشت)، حکم نهایی خود را صادر کند.
اگر قاضی مهتا استدلال و توصیه‌های دولت فعلی را بپذیرد، گوگل ناچار خواهد شد طی شش ماه از زمان صدور حکم نهایی، مرورگر ۱۶ساله و محبوبش را بفروشد.
البته این غول فناوری بی‌تردید درخواست تجدیدنظر خواهد کرد؛ اقدامی که روند این پرونده را که از بیش از چهار سال پیش در جریان بوده، باز هم طولانی‌تر خواهد کرد.
در چهار سال گذشته، تنظیم‌کنندگان فدرال قانون ضد انحصار آمریکا، از شرکت‌هایی بزرگ دیگری چون آمازون، اپل و متا، که تحت عنوان شرکت‌های «بیگ-تِک» شناخته می‌شوند، نیز شکایت کرده‌اند.