نخستین نشست خبری خانم شینا انصاری، رییس سازمان محیط‌زیست ایران و معاون رییس‌جمهور، صبح سه‌شنبه و بعد از بازگشت او از باکو و شرکت در بیست و نهمین اجلاس تغییر اقلیم سازمان ملل، زیر سایه خبر قطع مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های کشور به سبب جلوگیری از آلودگی هوا برگزار شد. خبرنگاران درباره اثر قطع سوزاندن مازوت بر آلودگی هوای تهران و سایر کلانشهرها و اینکه آیا مازوت داریم و نمی‌سوزانیم یا اساسا چیزی وجود ندارد که در نیروگاه‌ها سوزانده شود، سوالاتی کردند و رییس سازمان محیط‌زیست نیز از منظر سازمان خود به این سوالات پاسخ گفت.
آلودگی هوای تهران تقصیر مازوت نیست
به گزارش اعتماد، معاون رییس‌جمهور در خلال صحبت‌های خود و پاسخ به سوالات خبرنگاران گفت: «اساسا قرار نبود با قطع مازوت‌سوزی در سه نیروگاه کشور، آلودگی هوای تهران هم کاهش یابد، زیرا منابع انتشار آلایندگی در کلانشهرها متفاوت است و تصمیم‌گیری برای کاهش آنها نیز یکسان نیست.»
انصاری منبع اصلی آلودگی هوای تهران را منابع متحرک دانست و تصریح کرد: «نقش مازوت در آلودگی هوای سه کلانشهر اصفهان، اراک و کرج محرز بود، اما در تهران ذرات معلق برآمده از منابع متحرک با ۵۸ درصد، بیشترین سهم را دارند و باید تمرکز روی حذف آنها با خروج خودروهای فرسوده و افزایش حمل و نقل عمومی باشد.» او در تهران و مشهد، اسقاط و نوسازی خودروهای فرسوده را ضروری دانست و افزود: «آلودگی موتورسیکلت‌های فرسوده ۲ تا ۳ برابر خودروهای فرسوده است، اما نسبت اسقاط آنها صفر بوده. در زمینه خودروها نیز به اهداف قانونی در این زمینه عمل نشده است.
از سال ۱۳۹۶ تاکنون فقط ۴۴۰ هزار وسیله نقلیه اسقاط شده ولی آمار اسقاط در سال ۱۴۰۳ تاکنون ۱۷۰ هزار وسیله نقلیه بوده است.» «دکتر لاهیجان‌زاده»، رییس سابق اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان نیز درباره اثرات قطع مازوت‌سوزی در اصفهان گفت: «نیروگاه شهید محمد منتظری در اصفهان روزانه ۱۰ میلیون لیتر مازوت باید بسوزاند که بتواند پیک مصرف خود را داشته باشد که معادل ۱۰ میلیون مترمکعب گاز می‌شود.»
او افزود: «همین الان که نیروگاه روی گاز است، عدد کیفیت هوا بین ۱۱۰ تا ۱۳۰ است و از آستانه آلودگی عبور کرده‌ایم. زمانی که نیروگاه روی مازوت می‌رود، آلودگی خیلی بیشتر می‌شود. سال گذشته این عدد به ۲۶۰ هم رسید که فاجعه بود و باید روزهای متوالی مدرسه‌ها را تعطیل می‌کردیم، اما الان که مازوت حذف شده در اصفهان روی مرز هستیم، لذاعدم سوزاندن مازوت که امسال دولت تصمیم گرفت، تحولی است برای یک تصمیم سخت و لازم.»
مالیات کربن و بازار کربن در آینده چه می‌شود؟
سهم ایران در تولید کربن جهانی و تشکیل بازار ملی کربن در ایران و نقش مالیات کربن در صادرات ایران در آینده نزدیک، سوال خبرنگار اعتماد در این نشست از رییس سازمان محیط زیست بود که توسط معاون بین‌الملل این سازمان پاسخ داده شد. «دکتر خرسند» در این باره به «اعتماد» گفت: «ترند جهانی در حوزه کربن است و اقتصاد کشور را باید به نسبت به تکالیف کاهش کربن آماده کرد، زیرا از جمله واقعیت‌های سندی است. البته گروه تولیدکننده کشورهای سوخت‌های فسیلی و در حال توسعه و خود جمهوری‌اسلامی در این زمینه از حقوق خود استفاده می‌کنند.»
وی افزود: «وضعیت فعلی محیط‌زیست حاصل سیاست‌های توسعه‌ای دو قرن کشورهای در حال توسعه است و آنها در این زمینه مقصر هستند. اکنون در وضعیتی هستیم که حاصل دو قرن تخریب محیط‌زیست توسط کشورهای توسعه یافته است و آنها ضمن به عهده گرفتن تعهدات خود، باید به کشورهای در حال توسعه هم کمک کنند.»
پیگیری موضوعات محیط زیستی در دستور کار است
رییس سازمان محیط‌زیست به اقدام‌های در دست اجرای این سازمان اشاره کرد و گفت: «ارزش‌گذاری اقتصادی خدمات اکوسیستمی در ۶ استان کشور انجام شده و در ۱۹ استان کشور در دست اقدام قرار دارد. همچنین موضوع توسعه پایگاه‌های داده هوشمندسازی و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت و پایش زیستگاه‌های ارزشمند ما به جد در دست پیگیری است.
ارتقای مهارت‌ها و افزایش توان یگان حفاظت از دیگر موضوعات در دست اقدام سازمان محیط‌زیست است.» او به تشکیل اولین جلسه ستاد احیای دریاچه ارومیه اشاره کرد و افزود: «در حال حاضر، ما بر مبنای حاکمیت قانون و قوانین در حوزه محیط‌زیست، از جمله هوای پاک، حفاظت خاک، حفاظت از تالاب‌ها و برنامه هفتم توسعه، موضوعات محیط زیست را پیگیری می‌کنیم.»
انصاری به فعالیت‌های سه ماه اخیر این سازمان اشاره کرد و گفت: «در بخش‌های مختلف در این ۹۰ روز با کمک همکاران تلاش کردیم تا موضوعات را در چارچوب اسناد بالادستی و قوانین پیش ببریم و پاسخگوی مردم باشیم. در حوزه محیط‌زیست انسانی، اجرای قانون هوای پاک از اولویت‌های ماست و حدف مازوت در ۳ نیروگاه را داشتیم. تدوین برنامه سازگاری با تغییر اقلیم نیز در دستور کار است. در حوزه دریایی موضوع دریاچه ارومیه برای ما اهمیت خاصی دارد و با اولویت پیگیری می‌شود.»
سهم ۲دهم درصدی محیط‌زیست از بودجه عمومی کشور
رییس سازمان محیط‌زیست به کم بودن سهم محیط زیست از بودجه عمومی کشور اشاره کرد و گفت: «سهم محیط‌زیست از بودجه عمومی کشور ۲دهم درصد است و تلاش معاونت توسعه مدیریت این است که این سهم ارتقا پیدا کند، زیرا در حال حاضر کمترین سهم را در زمینه محیط‌زیست در بودجه عمومی کشور داریم.» وی به مشکلات ناشی از کمبود بودجه اشاره و تصریح کرد: «چالش مهم سازمان محیط‌زیست، عدم تناسب وظایف با منابع است و شکاف بزرگی میان وظایف محوله با منابع مالی و انسانی وجود دارد. به عنوان مثال در خودروهای عملیاتی، ۸۰۰ خودرو عملیاتی داریم ولی ۱۹ میلیون هکتار زیر پوشش است که این تعداد خودرو بسیار کمتر از نیاز سازمان است. در حوزه مناصب انسانی هم ۵۰ درصد پست‌های سازمان بلاتصدی است و از سوی دیگر سطح حفاظتی هر محیط‌بان ۷ برابر استاندارد جهانی است. از این رو باید گفت ناترازی جدی در تکالیف و منابع در اختیار سازمان وجود دارد.»
مشکلات محیط‌زیستی در کوتاه‌مدت مرتفع نمی‌شوند
انصاری به وسعت و عمق مشکلات زیست‌محیطی کشور اشاره کرد و گفت: «مشکلات محیط‌زیستی کشور بسیار وسیع و گسترده است و در طول چندین دهه این مشکلات ایجاد شده و انتظار اینکه در کوتاه‌مدت مرتفع شوند، واقع‌بینانه نیست. البته سازمان محیط‌زیست همه تلاش خود را در چارچوب منابع و امکاناتش انجام خواهد داد.»
معاون رییس‌جمهور تصریح کرد: «سفر اخیر به باکو و شرکت در اجلاس تغییرات اقلیمی برای این بود که در تعامل با جهان از ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های موجود بهره‌مند شویم. امروزه به‌رغم تحریم‌های ناجوانمردانه‌ای که وجود دارد، در ۱۴ کنوانسیون جهانی حضور داریم و ۲ مرکز منطقه‌ای کنوانسیون رامسر و استکهلم نیز در ایران فعال است. ۵۹ توافق منطقه‌ای نیز فعال است که نشان از عزم جدی سازمان برای تعامل در حوزه بین‌الملل دارد.»
احیای دریاچه ارومیه دوباره ملی می‌شود
احیای دریاچه ارومیه و وضعیت فعلی آن از دیگر محورهای نشست خبری رییس سازمان محیط زیست کشور بود. وی در این باره گفت: «اخیرا جلسه‌ای با معاون اول رییس‌جمهور در این زمینه داشتیم. مسوولیت ریاست ستاد احیای دریاچه ارومیه با ایشان است. در گذشته وظایف این ستاد به استاندار آذربایجان غربی محول شده بود و گزارش اقدام‌های انجام شده این استان در آن جلسه ارایه شد.»
انصاری تصریح کرد: «نظر سازمان محیط‌زیست این است که احاله این مسوولیت به یک استان چه آذربایجان غربی و چه آذربایجان شرقی، به تنهایی نتواند مشکلات این دریاچه و اقدام‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در آموزش جوامع محلی و تغییر الگوی کشاورزی را عملی کند و این موضوع باید به صورت ملی پیگیری شود. البته بحث بازنگری در ساختار و مدیریت ستاد بر عهده معاون اول رییس‌جمهور بوده که در دست انجام است.»
در این زمینه دکتر لاهیجان‌زاده، سرپرست معاونت محیط‌زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز گفت: «تاکنون ۳ جلسه تخصصی کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه در ریاست‌جمهوری برای بازنگری در ساختار تشکیل شده است.» وی افزود: «۱۳هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در سال‌های گذشته برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده که این رقم را سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است. وزارتخانه‌ها برای ساختار جدید پیشنهاداتی دارند و قرار است این ساختار به سطح ملی برگردد. در گذشته ۲۶ برنامه برای احیا مصوب شده بود و برنامه‌های جدیدی نیز در حال بررسی است.»
پایش سوخت کشور توسط سازمان محیط‌زیست
آلودگی هوا در ایران که سالانه جان ۳۰ هزار نفر را می‌گیرد و نقش سوخت غیر استاندارد از دیگر سوالات مطرح در نشست رییس سازمان محیط‌زیست بود و انصاری در پاسخ به آن گفت: «در ماده ۱۸ قانون هوای پاک ترکیبات قابل قبول در سوخت کشور آمده است و باید بر اساس آن سوخت توزیع شود. کیفیت بنزین توسط سازمان ملی استاندارد انجام می‌شود و این سازمان گزارشی در این باره منتشر می‌کند.»
وی افزود: «اخیرا در سازمان حفاظت محیط‌زیست تصمیم گرفتیم که پایش‌های سوخت را به صورت فصلی آغاز کنیم. البته در این زمینه مشکلاتی داریم که بخشی از آن به خاطر تحریم‌ها بوده و الان هم مشکل ناترازی جدی در مورد انرژی وجود دارد، اما ما خود را مکلف می‌دانیم که پایش و نظارت خودمان را داشته باشیم و حتما گزارش‌های پایش کیفی سوخت را هم منتشر خواهیم کرد.»
در کاپ ۲۹ چه گذشت؟
انصاری در ادامه گزارشی از بیست و نهمین اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در باکو داد و گفت: «رویکرد اساسی کاپ ۲۹ مالی بود و عمده موضوعات این بود که تامین مالی منابع به چه سمتی بوده و صندوق ضرر و زیان چگونه عمل کند.» وی افزود: «کشورهای توسعه‌یافته بیشترین سهم را در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند و از طرف دیگر کشورهای در حال توسعه جنوب، بیشترین آسیب را از اجرای کنوانسیون‌ها می‌بینند. بحث این بود که ساز و کار جبران این آسیب‌ها به چه شکلی باشد. جلسه‌ای هم با مسوول تامین مالی صندوق تغییر اقلیم داشتیم تا استفاده ما از این صندوق به چه شکلی باشد.»
پیگیری حقابه‌های رودخانه‌ها در جریان است
لاهیجان‌زاده، درباره وضعیت حقابه‌های رودخانه‌های مرزی ایران گفت: «بحث دیپلماسی آب به عهده وزارت امور خارجه است. یک تفاهمنامه‌ای در دهه ۵۰ به امضای ایران و افغانستان در مورد هیرمند رسیده که رقم درج شده در آن، آب کشاورزی بود و جدای از آن سیلاب‌ها تامین‌کننده حقابه هامون بوده است.» وی افزود: «در این باره تاکنون نشست‌هایی با مجموعه حاکم با کشور افغانستان برگزار شده و آخرین مکاتبه از نهاد ریاست‌جمهوری در دستور کار است که بر اساس آن باید جلسه‌ای فوری با کشور افغانستان برگزار شده و بحث حقابه در موضوع مراوادت وارد شود. اگر قرار است که کشور ایران تامین‌کننده نیازهای کشور افغانستان باشد، کشور افغانستان هم حقابه را از هیرمند و دیگر رودخانه‌ها تامین کند.»
بازگشت وضعیت آشوراده به دو دهه قبل
سوال از وضعیت جزیره آشوراده، از دیگر موضوعات مطرح در نشست خبری رییس سازمان محیط‌زیست بود که توسط دکتر ظهرابی، سرپرست معاونت محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی این سازمان پاسخ داده شد. او در این باره گفت: «موضوع آشوراده دو دهه محل مناقشه بوده و تاکنون فراز و نشیب‌های متعددی از تحویل کامل جزیره با سند تا ابطال آن داشته است. حتی نقاط و لکه‌هایی در طبیعت طراحی شده بود که ناچار به اصلاح آن شدیم و اکنون یک لکه گردشگری ۲۲ هکتاری تایید شده است. در این باره هم متوجه شدیم ضوابط با توافقات انجام شده تداخل داشتند.
از طرف دیگر دستگاه‌ها هر کدام به‌طور جداگانه در حال اجرای طرح‌های خود بودند و ما درخواست کردیم که این طرح‌ها فعلا متوقف شود تا همه ظرفیت‌ها و به کارگیری مشارکت‌های مردمی را در این زمینه داشته باشیم.» ظهرابی تصریح کرد: «با آموزش و پرورش توافق کردیم که ساختمان جدید ایجاد نکند و همین را بازسازی و اولین اردوگاه آموزشی محیط‌زیست کشور را ایجاد کند. شیلات نیز از همین ساختمان‌های فعلی استفاده خواهد کرد و اجازه بازدید عموم از آن داده می‌شود.
یک فروشگاهی نیز برای عرضه محصولات ایجاد شده و اجازه ایجاد واحد اقامتی با مدیریت محلی نیز صادر شده است.» وی افزود: «وضعیت فاضلاب و مدیریت پسماند جزیره نیز مدیریت شده است. در گذشته وضعیت اقامت شبانه ۸۰ نفره وجود داشت و ما همان را حفظ کردیم و یک محدوده در ساحل برای تفرج گسترده قرار دادیم.»
ایران و معاهده پاریس
انصاری همچنین به پیوستن ایران به معاهده پاریس اشاره کرد و گفت: «معاهده پاریس زاییده کنوانسیون تغییر اقلیم است که ما هم در آن حضور فعالی داریم. در این خصوص، حفظ منافع ملی برای ما از اهمیت ویژهای برخوردار است. باید این نکته را در نظر بگیریم که ما کشوری وابسته به سوخت‌های فسیلی هستیم و با توجه به این موضوع مهم و با اولویت حفظ منافع ملی پیوستن به این معاهده را دنبال می‌کنیم.» رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست تصریح کرد: «در اجلاس اخیر به رییس کنوانسیون تغییر اقلیم اعلام کردیم، وضع تکالیف مضاعف برای کاهش کربن همزمان با تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده و محرومیت ایران از انتقال تکنولوژی و مراودات مالی، ممکن نیست و برای کاهش کربن ابتدا باید تحریم‌ها برداشته شوند.»
تنها یک محیط‌بان در زندان است
وضعیت محیط‌بانان زندانی از موضوعات دیگر مطرح در نشست خبری رییس سازمان محیط‌زیست بود که یکی از مدیران سازمان در این باره گفت: «در خصوص قانون به‌کارگیری سلاح قبلا مصوبه قانونی نداشتیم. در سال ۱۳۹۹ دارای یک قانون شدیم. روزی که ما وارد سازمان شدیم ۸ نفر در زندان داشتیم و ۶ نفر محکوم به قصاص بودند. امروز با وجود افزایش فعالیت، تنها یک محیط‌بان در زندان در کرمان داریم. البته در کمیسیون امنیت ملی، قانون به‌کارگیری سلاح در حال اصلاح است. قانون تامین سلاح به کلیه کارکنانی که در حین خدمت مجوز حمل سلاح دارند، تعمیم داده می‌شود.»
حفظ محیط‌زیست بدون «مردم» معنا ندارد
انصاری در پایان با تاکید بر اهمیت حفظ محیط‌زیست به کمک مردم گفت: «من در ۲۵ سال خدمت، تمایل قلبی به افزایش مشارکت مردمی داشته‌ام و امیدوارم بتوانیم محیط‌زیست را با کمک مردم حفظ کنیم. باور قلبی بنده این است که بدون مردم، نمی‌توان محیط‌زیست را حفظ کرد.» در پایان این نشست از پوستر بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی محیط‌زیست رونمایی شد. این نمایشگاه در آذر ماه امسال برگزار خواهد شد.