تـهران در زمـان نـاصر الـدین شـاه اولین رشد
کـالبدی مـوثرش را تـجربه کرد تجربیات ناصر
الـدین شـاه از سـفر فرنگ وی را برآن داشت
که پایتختی در خور قبله عالم برای خود فراهم
کـند.در حـالی کـه امروزه در شهر تهران حجم
بیشر ساخت و ساز بر آزادراه ها متمرکز است
اما زمانی داشتن یک خیابان بدون گرد و خاک
بـرای اعـیان تهران یک آرزو محسوب می شد.
تـهران در زمـان نـاصر الـدین شـاه اولین رشد
کـالبدی مـوثرش را تـجربه کرد تجربیات ناصر
الـدین شـاه از سـفر فرنگ وی را برآن داشت
که پایتختی در خور قبله عالم برای خود فراهم
کـند.حاصل ایـن مـیل، خـیابان کـشی هـا در
تهران بود. تهرانی که تا قبل از آن فقط کوی و
برزن داشت.
در بــسیاری از شـهرهای کـهن سـال ایـران از
قـبیل اصـفهان، خـیابان کـشی وجـود داشته،
ولــی در پـایتخت تـا اواسـط دوران سـلطنت
نــاصرالدین شــاه، کـه سـطح شـهر تـهران و
خـانه سـازی در آن دچار تحول عظیم گشت،
کـلمه «خـیابان» در مـیان عـناصر معماری در
شهرسازی تهران وجود نداشت،
نــقشه مـوسیو کـرشش، مـعلم دارالـفنون در
اوایـل سلطنت ناصرالدین شاه از سطح شهر
بــرداشت و بـه سـال ۱۲۷۵ قـمری ، چـاپ و
مـنتشرشد. در هـر دو نقشه هیچ اثری از نام
خـیابان مـشاهده نـمی‌شود. بـلکه تمام معابر
بــا نـام هـای مـرسوم آن دوره یـعنی کـوچه ،
گـذر ، گـذار ، بـازارچه بازار، راسته، رسته و …
مشخص شده است .
در ایــن سـال هـا بـه ضـرورت و نـیاز حـصار
صـفوی را خـراب کردند و حصار جدید ناصری
را وسـیع تـر سـاختند. سـطح شـهر گسترش
قـابل تـوجهی یـافت، مـعابر جـدید بـنا شـد،
گـذرگاه هـای تـازه ای احـداث کردند که شکل
کـالبدی آن هـا بـه خیابان های امروزی بیشتر
شـبیه بـود، تـا بـه کوچه باغ های قدیمی. این
مـعابر کما بیش از کوچه ها و گذرهای قدیمی
تـهران، عـریض تـر و بـا کـمی اغماض به خط
مـستقیم کـشیده شـده بـودند، گـذرگاه هـای
جـدید را خـیابان نـام نـهادند و بـدین تـرتیب
خیابان در معماری و شهرسازی این شهر تولد
یافت.
اولـین نقشه تهران ترسیمی نجم الدوله (چاپ
۱۳۰۹ قـمری ) پـس از این دوره برای نخستین
بـار متضمن نام «خیابان» است. اولین خیابان
هـای پـایتخت کـه در ایـن زمان شکل گرفتند
عــبارتند از :خــیابان هــای بـاغ جـنت (ولـی
عـصر)، بـاغ انـگوری (ولی عصر) ، جناب وزیر
(ولـی عـصر)، امیریه (ولی عصر)، امیریه (امام
خمینی)، باغ شاه (امام خمینی)، جلو قبرستان
(مولوی)، دروازه گمرک (مولوی) و …
اولین خیابان تهران
*آسفالت خیابانهای تهران
روزنـامه وقـایع اتـفاقیه در شماره ۳۶ به سال
۱۲۶۷ قــمری و در دوران صـدارت مـیرزا تـقی
خـان امیر کبیر نوشت که برخی از کوچه های
ارگ تـسطیح و سـنگفرش شـد تـا آن ها برای
عـبور کـالسکه مناسب و آماده شود. کالسکه
هـایی کـه از فـرنگ مـی آمـد و یـا در کارخانه
معیر الممالک ساخته می شد.
بــعدها در دهــه پــایانی ســلطنت طـولانی
نـاصرالدین شـاه، «شـوسه» کـه طـریقی بـود
بـرای آمـاده سـازی سـطح مـعابر جهت عبور
راحـت تـر کـالسکه، درشـکه ، گاری و … وارد
عـرصه راه سازی پایتخت شد. اما هنوز خبری
از«آسفالت» نبود.
بـا فـرا رسـیدن سال ۱۳۱۰ خورشیدی آسفالت
بـرای اولین بار وارد خیابان های تهران شد. در
ایـن سـال پـیش از ورود مـلک فیصل پادشاه
عـربستان بـه تـهران، بـلدیه پایتخت به تکاپو
افتاد و برای نخستین بار آسفالت را که پدیده
جـدیدی در صـنعت راه سـازی بـه شـمار می
رفت، وارد خیابان های تهران کرد.