متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی پس از مصاحبه امیدآفرین وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که مشمولان انجام این متناسب‌سازی را بیش از ۷ میلیون نفر خواند، موجی از امید را در میان بازنشستگان صندوق‌های مختلف ازجمله حداقل‌بگیران سازمان تامین اجتماعی ایجاد کرد.
اغلب بازنشستگان پس از این اظهارنظر تصور کردند که مشمول این متناسب‌سازی هستند. درحالی‌که مجموعه تعداد بازنشستگان کشوری و لشگری در ایران حدود ۳ میلیون نفر است، تصور می‌شد که با وجود جمعیت حدود یک میلیون نفری غیرحداقل‌بگیران تامین اجتماعی، مابقی این جمعیت هفت میلیونی مورد اشاره، مربوط به نزدیک به ۳ میلیون بازنشسته حداقل‌بگیر باشد. با این وجود زمزمه‌ها حاکی از عدم پوشش این بخش بزرگ از بازنشستگان در طرح متناسب‌سازی است.
«علیرضا حیدری» نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری و کارشناس حوزه رفاه و تامین اجتماعی در این باره اظهار کرد: قانون‌گذار گفته که بازنشستگان کشوری و لشگری طی سه سال باید به ۹۰درصد حقوق فرد شاغل هم‌رده خود برسند. به این ترتیب، برای مثال یک شاغل هم‌تراز حقوق امروزش ملاک برقراری مستمری بازنشسته هم‌تراز خودش خواهد بود و حقوق روز او منطبق با ۹۰درصد حقوق همان شاغل هم‌رده خواهد شد.
وی ادامه داد: از آنجا که در سال جاری فقط ۴۰درصد از ۱۰۰درصد همسان‌سازی اعمال می‌شود، اگر مابه‌التفاوت ۹۰درصد حقوق یک فرد شاغل با کل حقوق فرد بازنشسته همان رده ۱۰۰هزار تومان باشد، ۴۰هزار تومان از این مابه‌التفاوت پرداخت می‌شود و مابقی در سال‌های ۱۴۰۴ و ۱۴۰۵ نیز تا برقراری ۱۰۰درصد همسان‌سازی پرداخت خواهد شد. یعنی برای آن بازنشسته در سال آینده ۷۰درصد و در سال ۱۴۰۵ کل آن فاصله (۱۰۰درصد از کل ۹۰درصد) حقوق شاغل با فرد بازنشسته پر می‌شود.
متناسب‌سازی برای بازنشسته کارگری، آورده کمتری دارد
عضو هیات مدیره کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهران ادامه داد: تمایزی که بین متناسب‌سازی حقوق بازنشسته تامین اجتماعی و همسان‌سازی حقوق کشوری و لشگری وجود دارد در این است که متناسب‌سازی به نسبت ۹۰درصد مستمری زمان برقراری محاسبه می‌شود. یعنی همان فرمول میانگین دو سال آخر در زمان برقراری مستمری مبنای محاسبه است. به عبارت بهتر، ۱۰۰درصد افزایش مستمری ناشی از متناسب‌سازی به نسبت ۸۲درصد مستمری بدون لحاظ نرخ تورم محاسبه می‌شود. یعنی یک بازنشسته تامین اجتماعی اگر مشمول متناسب‌سازی شود، ۸۲درصد به نسبت حقوق شاغل هم‌تراز خود آن هم در زمان برقراری مستمری، افزایش حقوق خواهد داشت که به نسبت بازنشستگان لشگری و کشوری کمتر است. وی تاکید کرد: به عبارت بهتر، ملاک همسان‌سازی حقوق بازنشستگان دولتی ۹۰درصد از ۱۰۰درصد حقوق شاغل فعلی هم‌رده است و شاخص متناسب‌سازی بازنشستگان تامین اجتماعی، ۹۰درصد از ۸۲درصد حقوق شاغل در زمان برقراری مستمری است، آن هم به قیمت‌های جاری آن سال.
حیدری اضافه کرد: فرض کنید نرخ تورم ۳۰درصد باشد یعنی مستمری سال گذشته فرد اگر ۷۰هزار تومان باشد، امسال ۱۰۰هزار تومان دریافت می‌کند. بازنشسته مذکور امسال اما اگر بازنشسته شده باشد، به میزان ۹۰درصد از ۸۲درصد حقوق میانگین دو سال اشتغال آخر خود اضافه دریافت می‌کند. در واقع شما در زمان برقراری مستمری حقوق معادل پایان اشتغال خود را دریافت نمی‌کنید، بلکه حقوق میانگین دو سال برای مستمری شما منظور خواهد شد. در این میان افزایش حقوق مستمری و متناسب‌سازی حقوق هر سال با افزایش نرخ تورم و نرخ افزایش حقوق سالیانه تغییر پیدا می‌کند. اثر تعدیلی نرخ برای سال بعد حساب شده و مابه‌التفاوت آن پرداخت می‌شود. از ابتدا هم گفته بودیم که این شیوه محاسبه مستمری و این شیوه متناسب‌سازی ایراد دارد.
این فعال حقوق بازنشستگان تاکید کرد: منابع لازم برای همسان‌سازی حقوق لشگری‌ها و کشوری‌ها و فولاد همان یک درصد افزایش مالیات بر ارزش افزوده است و منبع متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان کارگری، پرداخت بدهی دولت به تامین اجتماعی است. امسال از محل ۱۳۰هزار میلیارد تومان مندرج در بودجه منبع اصلی متناسب‌سازی شناخته شده است. «پرداخت دیون سنوات گذشته تامین اجتماعی»، «متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان» و «تقویت قدرت خرید مستمری‌بگیران» سه محل اصابت منابع حاصل از پرداخت بدهی دولت به تامین اجتماعی شناخته شده است.
وی تصریح کرد: طبق قانون بودجه و این بند از موارد حقوقی آن، حقوق حداقل‌بگیر و زیرحداقل‌بگیر تامین اجتماعی می‌تواند ذیل همان عنوان «تقویت قدرت خرید و معیشت مستمری‌بگیران» افزایش یابد و این بازنشستگان مشمول متناسب‌سازی نیستند. هر میزانی که از این ۱۳۰هزار میلیارد تومان به دست آید، برای این سه منظور مصرف خواهد شد و اگر مبلغی از آن بماند برای رد دیون تامین اجتماعی به نهادهای مختلف استفاده خواهد شد.
مقاومت دولت نهایتا شکسته شد
نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری اظهار کرد: فعلا تا زمانی‌که تکلیف احکام حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی در آبان‌ماه امسال مشخص شود، تنها دستاورد بازنشستگان این بوده که مقاومت دولت در برابر اصل متناسب‌سازی حقوق با اظهارات اخیری که وزیر کار داشته‌اند، شکسته شده و تعهد دولت با احکام حقوق آبان‌ماه بازنشستگان تامین اجتماعی به متناسب‌سازی ایجاد شده است. از آن پس بازنشستگان می‌توانند روی جزئیات اجرای طرح و میزان مبلغ متناسب‌سازی وارد فرآیند مذاکره و مطالبه‌گری شوند.
حیدری خاطرنشان کرد: اخیراً البته برخی محافل بازنشستگان این موضوع را مطرح کردند که متناسب‌سازی مشمول همه بازنشستگان اعم از سایر سطوح و حداقل‌بگیران است اما در قانون بر پوشش متناسب‌سازی تنها بر بازنشستگان دریافت‌کننده سایر سطوح مستمری تاکید دارد و حداقل‌بگیران متاسفانه مشمول متناسب‌سازی نیستند. قید قانون بودجه امسال، صراحتاً تاکید دارد که حداقل‌بگیران مشمول متناسب‌سازی نیستند.
این کارشناس مسائل تامین اجتماعی در پایان با اشاره به ضرورت افزایش حقوق بازنشستگان حداقل‌بگیر اظهار کرد: قوانین می‌تواند با توجه به امکانات موجود در قانون برنامه هفتم و قانون بودجه دارای تغییراتی شود. دولت موظف است عناوینی مثل «کمک معیشتی مستمری‌بگیران» و «ترمیم و تقویت قدرت خرید مستمری‌بگیران» که کلیت آن در قوانین بالادستی آمده را تعریف کند که از محل آن صرفاً حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی حداقل‌بگیر، افزایش یابد اما دیگر نام آن «متناسب‌سازی» نیست و فرمول دیگری باید برای آن توسط دولت و سازمان تامین اجتماعی با توجه به مشکلات عدیده معیشتی این بازنشستگان، پیشنهاد شود.