خبرگزاری میزان - به گزارش وبدا، سوختگی نوعی آسیب به پوست یا بافت است که می‌تواند بر اثر گرما، برق، مواد شیمیایی، اصطکاک یا پرتو ایجاد شود و باتوجه به شدت آن می‌تواند به صورت سطحی، لایه‌های زیرین پوستی یا حتی به عضلات و استخوان‌ها هم آسیب برساند.
سوختگی در کشورمان به شدت شایع است به طوری که مردم ایران ۸ برابر متوسط جهانی دچار سوختگی می‌شوند هر چند که همه موارد سوختگی در کشور ثبت نمی‌شود، اما سالانه حدود ۳۰ هزار نفر در ایران دچار سوختگی‌های شدید منجر به بستری می‌شوند و از این تعداد ۳ هزار نفر نیز فوت می‌کنند. به همین دلیل شناخت انواع سوختگی، یادگیری اقدامات اولیه و مراقبت‌های پس از آن اهمیت بسیار زیادی دارد.
تماس با هر منبع حرارتی باعث ایجاد سوختگی می‌شود. سوختگی می‌تواند بر اساس شدت و مدت تماس با منبع حرارتی باعث ایجاد آسیب‌های مختلفی به اندام شود، اما به طور کلی آسیب‌های ناشی از سوختگی به سه نوع درجه ۱، ۲ و ۳ تقسیم می‌شود.
سوختگی درجه ۱
سوختگی درجه ۱ را سوختگی سطحی نیز نامند، چون فقط به بیرونی‌ترین لایه پوست آسیب می‌زند و نشانه‌های واضح آن شامل قرمزی، التهاب جزیی یا تورم، درد و خشک و پوسته پوسته شدن پوست در زمان التیام یافتن سوختگی می‌شود. در این نوع سوختگی، پوست سوخته باید تمیز نگه داشته شود، با آب و صابون محل سوختگی را بشویید.
ناحیه سوخته را ۲۰ دقیقه در آب تمیز و سرد و سپس در آب تمیز و ولرم غوطه ور کنید. این کار سبب کاهش درد خواهد شد. برای مراقبت از پوست محل سوختگی می‌تواند روی محل سوختگی پماد حاوی روغن ماهی (پماد سوختگی)، پماد اکسید روی و یا سیلور سولفادیازین بمالید.
سوختگی درجه ۲ عمیق‌تر و وخیم‌تر از درجه ۱ است چراکه آسیب دیدگی از لایه سطحی پوست فراتر رفته است. این نوع آسیب تاول زدن، قرمزی و زخم و التهاب شدید پوست را به دنبال دارد. نشانه‌های سوختگی درجه ۲ شامل تاول، ورم و کنده شدن پوست همراه با درد شدید است.
سوختگی درجه ۳
سوختگی درجه ۳ شدید‌ترین نوع سوختگی است که با بیشترین میزان آسیب دیدگی در تمام لایه‌های پوست همراه است و گاهی حتی به اندام‌های اصلی، گردش خون و استخوان‌ها صدمه می‌زند. تصور اشتباهی وجود دارد که سوختگی درجه ۳ دردناک‌ترین نوع سوختگی است؛ اما این طور نیست. در واقع میزان آسیب دیدگی در این نوع سوختگی آن قدر دشدید و گسترده است که احتمال دارد بیمار به دلیل صدمه دیدن عصب‌ها هیچ دردی احساس نکند. سوختگی درجه ۳ باتوجه به دلیل سوختگی باعث تغییر‌های ظاهری متفاوتی در پوست از جمله سفید و مومی شدن، سوختن و تیره شدن، به رنگ قهوه‌ای تیره درآمدن و برآمده و چرمی شدن پوست می‌شود.
توصیه‌های خودمراقبتی در مواقع سوختگی
توصیه‌هایی نیز در خودمراقبتی در مواقع سوختگی مطرح است که شامل موارد زیر است:
- خونسرد باشید.
- با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
- از ایمنی صحنه مطمئن شوید، اگر صحنه امن نیست و احتمال آسیب به خودتان وجود دارد، وارد آن نشوید.
- اگر سوختگی الکتریکی است، ابتدا منبع برق را قطع کنید.
- ناحیه آسیب دیده را سرد کنید.
- بلافاصله محل آسیب دیده را به مدت حداقل ۲۰ دقیقه زیر شیر آب، خنک کنید.
- اگر لباس فرد مصدوم داغ است یا حاوی موارد شیمیایی است آن را خارج کنید، اما اگر لباس به بدن او چسبیده است، آن را جدا نکنید و پس از برش اطراف آن، لباس را خارج کنید.
- در صورت شستشوی چشم، آب را از گوشه چشم وارد کرده و طوری روی چشم بریزید که پسماند آن به چشم دیگر سرایت نکند.
- هرگونه لباس تنگ، حلقه و جواهر را در بیاورید.
- در صورت امکان، اندام آسیب دیده را برای جلوگیری از تورم، بالا نگه دارید.
- اگر اندازه محل سوختگی بیشتر از کف دست است یا در محل مفاصل، قفسه سینه یا اندام تناسلی است، باید حتما مصدوم به مرکز درمانی منتقل شود.
- اگر مصدوم احساس غش می‌کند او را بلافاصله به پشت بخوابانید.
- از یک پانسمان استریل و سبک استفاده کنید.
- از قرار دادن یخ به طور مستقیم روی زخم خودداری کنید.
- از روش‌های ابداعی و سنتی مانند زدن خمیردندان، کرم، سیب زمینی و ... خودداری کنید.
- تحت هیچ عنوان تاول‌ها را پاره نکنید.
- بیمار را گرم نگه دارید.
زمان مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی
مهم است که تشخیص دهید چه زمانی، یک سوختگی می‌تواند در خانه درمان شود و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید یا از اورژانس ۱۱۵ کمک بخواهید. در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- سوختگی، ناحیه وسیعی از پوست را درگیر کرده است.
- سوختگی شامل صورت، دست ها، قفسه سینه، مفاصل، اندام‌های تناسلی یا کشاله ران است.
- زخم دردناک یا بدبود شده است.
- درجه حرارت بدن مصدوم بالاست و تب دارد.
- فکر می‌کنید مصدوم دچار سوختگی درجه سوم حتی با وسعت کم شده است.
پیگیری و مراقبت‌های بعدی
در هر نوع سوختگی احتمال بروز عفونت به دلیل آسیب به پوست و ورود باکتری از این راه وجود دارد. «عفونت جریان خون» نیز پیامد اکثر موارد سوختگی‌های شدید است که به شوک یا حتی مرگ می‌انجامد. به همین منظور مراقبت از زخم ناشی از سوختگی و تعویض منظم و صحیح پانسمان آن ضروری است.
یکی دیگر از مواردی که پس از سوختگی‌ها محسوب می‌شود، رژیم غذایی است. اهداف رعایت رژیم غذایی در این بیماران در درجه اول، پیشگیری از ایجاد سوء تغذیه، کمک به تامین آب و مواد کافی برای جلوگیری از ایجاد شوک و سرعت بخشیدن به بهبود زخم هاست. به همین منظور نکات تغذیه‌ای زیر توصیه می‌شود:
- مصرف حداقل ۶ تا ۸ لیوان آب در طول روز برای حفظ تعادل مایعات
- مصرف چربی‌های سالم مانند ماهی، دانه کتان و کنجد
- مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌های C، A و E مانند هویج، اسفناج، جعفری و.
توصیه‌های طب ایرانی در سوختگی
طب ایرانی در خصوص سبک زندگی سالم و پیشگیری و درمان بیماری ها، راهکار‌های متعددی را ارائه می‌دهد. بدیهی است بررسی دقیق علت هر شکایت و انتخاب بهترین راهکار با بهره گیری از دستور‌های طب رایج و طب ایرانی باید مدنظر قرار گیرد. در درمان سوختگی در طب ایرانی توصیه می‌شود که روغن زیتون، سفیده تخم مرغ، جوش شیرین، گلاب سرد مخلوط با حنا و ژل آلوئه ورا بر روی موضع مالیده شود.
- برگرفته از جزوه آموزشی «سوختگی» راهنمای خودمراقبتی برای سفیران سلامت خانواده
معاونت بهداشت و دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت و سازمان اورژانس کشور
انتهای پیام/