خبرگزاری مهر، گروه مجله _ فاطمه برزویی: هفته اول مرداد ماه که یکی از گرم‌ترین هفته‌های چند سال اخیر بود به پایان رسید. این هفته با گرمای طاقت‌فرسا و اخبار داغ همراه بود اما داغ‌ترین و سوزاننده‌ترین موضوع مهم در هفته‌های میانی تابستان، موضوع مسکن و دغدغه مستأجران برای جابجایی است. در این گزارش نگاه مفصلی به شرایط فعلی مسکن انداخته‌ایم و در کنار آن، رویدادها و تحولات مهم دیگر را مرور کرده‌ایم.

رؤیای دست‌نیافتنی خانه‌دار شدن

میانه تابستان روزهای اوج جابجایی است؛ به ویژه در کلان‌شهرها. اما این روزها مسکن در ایران به نقطه‌ای از بحران رسیده که بسیاری حتی جرأت خیال‌پردازی درباره خانه‌دار شدن را هم ندارند. به گفته «مجید گودرزی» کارشناس اقتصاد مسکن، هیچ‌یک از مؤلفه‌های اساسی بازار مسکن تقویت نشده‌اند که بتوان به رونق این بازار امیدوار بود. دستمزدها و حق مسکن‌ها آن‌قدر پایین است که حقوق‌بگیران اگر ۵۰۰ سال هم صبر کنند، باز هم نمی‌توانند یک واحد مسکونی ۷۵ متری بخرند. دوره انتظار برای خانه‌دار شدن اکنون به بیش از ۱۰۰ سال رسیده؛ نکته مهم آن است که متوسط سن این روزها کمتر از هفتاد سال است!

وام‌های مسکن نیز تاکنون معجزه‌ای نکرده‌اند؛ وام ۴۸۰ میلیون تومانی مسکن نهایتاً برای خرید یک اتاق کفایت می‌کند. وام ۹۰۰ میلیون تومانی با اقساط ۳۵ میلیون تومانی هم با درآمدها و مخارج این روزها، بیشتر شبیه یک شوخی تلخ است که افراد فاقد مسکن به آن هم امیدی ندارند.

آمارهای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که بیشترین میزان معاملات مسکن در شهر تهران طی خردادماه ۱۴۰۳ در بازه قیمتی ۲ تا ۷ میلیارد تومان بوده است. حدود ۱۴ درصد از مجموع این معاملات مربوط به خانه‌هایی است که هر متر آنها، بین ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان قیمت دارند. این بازار برای کسانی که هنوز اندک توانی برای خرید دارند، به یک معامله پرهزینه تبدیل شده است.

هرچند رشد سرسام‌آور قیمت مسکن، گروه قابل توجهی از مردم را نسبت به خرید مسکن ناامید کرده و آنها را به سمت دخل و خرج روزانه بدون انگیزه پس‌انداز سوق داده است، اما تداوم تقاضاها در بازه قیمتی ۲ تا ۷ میلیارد تومان نشان می‌دهد که گروهی همچنان توانایی خرید مسکن در تهران را دارند؛ گروهی که البته قدرت خرید و انتخاب آنها به شدت کاهش داشته و باید قید متراژ و امکانات را بزنند.

افزایش قیمت مسکن باعث شده که فقر مسکن به رکورد تاریخی برسد. قیمت هر متر مسکن در تهران بیش از ۷ برابر حداقل دستمزد یک کارگر است. اگر بخواهیم ساده‌تر جمله قبل را بخوانیم باید این طور بگوییم که: «یک کارگر باید هفت ماه دستمزد کامل و دست‌نخورده خود را کنار بگذارد تا بتواند یک متر مربع مسکن در تهران خریداری کند، آن هم در محله‌های ضعیف و متوسط!»

«پرویز زعیمی» فعال صنفی می‌گوید که مردم عادی و مزدبگیران که از پس پرداخت اجاره خانه برنمی‌آیند، حتی در شهرستان‌ها نیز توان پرداخت اقساط بانک مسکن را ندارند. این شرایط نشان می‌دهد که مسکن در ایران به نقطه‌ای بحرانی رسیده و نیازمند اقدامات جدی و فوری برای حل این معضل است.

علاوه بر این یکی از عجایب بازار مسکن در روزهای اخیر آن است که معامله‌گران دیگر به جای ریال، ارز، طلا، سکه و حتی رمز ارزهایی مثل بیت‌کوین را برای پرداخت ثمن معاملات خود انتخاب کرده‌اند؛ چراکه فروشندگان و موجران نمی‌خواهند با دادگاه‌ها و تعیین سقف اجاره‌بها دست و پنجه نرم کنند. این مسئله نشان می‌دهد که نه تنها قوانین موجود نادیده گرفته می‌شوند، بلکه نظارت و کنترل نیز در این بازار جایی ندارد.

از طرفی نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک، بی‌پرده اعتراف می‌کند که در شرایط کنونی معاملات مسکن با ارز، طلا، سکه و حتی رمز ارزها در حال انجام است و از طرف دیگر، دبیر کارگروه تنظیم و کنترل بازار املاک و مستغلات تاکید می‌کند که استفاده از پول رایج کشور در تمامی معاملات املاک الزامی است. به نظر می‌رسد مسئولان بیشتر به تکرار قوانین پشت تریبون‌ها می‌پردازند تا اجرای آن‌ها. همه اینها نشان از عدم کارایی سیستم‌های نظارتی و ضعف در اجرای قوانین موجود دارد.

بدون اصلاحات اساسی و تقویت مؤلفه‌های بازار مسکن، رؤیای خانه‌دار شدن برای بسیاری از ایرانیان همچنان دور از دسترس خواهد بود و روز به روز موارد عجیب‌تری از جمله پشت‌بام‌خوابی، ماشین‌خوابی، اتوبوس‌خوابی، اجاره اتاق خواب، اجاره انباری برای زندگی و… به گوش خواهد رسید.

حاشیه حلقه‌های المپیک

در آستانه المپیک پاریس ۲۰۲۴، همه‌چیز به نظر هیجان‌انگیز و غیرقابل پیش‌بینی است. خبر خوشحال‌کننده برای ورزشکاران ایرانی این است که ایران در صدر جدول پاداش‌های المپیک قرار دارد. با ۱۸ میلیارد تومان (حدود ۳۰۰ هزار دلار) برای هر مدال طلا! به نظر می‌رسد که ورزشکاران ایرانی اگر این پاداش‌ها را از آن خود کنند قادر خواهند بود یک دهکده کوچک در پاریس برای خودشان بسازند. اینکه ۲۳ کشور دیگر هنوز نتوانسته‌اند پاداش‌هایشان را اعلام کنند، شاید به این دلیل است که در حال حاضر در حال محاسبه تعداد صفرهای لازم برای رقابت با ایران هستند!

حاشیه جالب و عجیب دیگر درباره ورزشکاران المپیکی این است که در پاریس باید با تخت‌خواب‌های کارتن مقوا سر کنند. این تختخواب‌ها به اندازه‌ای محکم هستند که می‌توانند در برابر فشار استرس‌های المپیکی مقاوم باشند، شاید این حرکت، بخشی از برنامه تمرینات بدنی ورزشکاران باشد که به آن «خواب در شرایط سخت» می‌گویند!

ماجرای عجیب دیگری که این روزها در کنار کلیدواژه المپیک، پربازدید بوده مربوط به «متئو داوسون» از تیم هاکی استرالیا است که برای حضور در المپیک تصمیم عجیبی گرفت؛ «قطع انگشت آسیب‌دیده به جای گچ‌گرفتن آن!»

این ورزشکار برای آنکه رقابت‌های ۲۰۲۴ را از دست ندهد با قسمتی از انگشت خودش خداحافظی کرد. بسیاری از کسانی که این خبر را شنیدند او را برای این تصمیم به نوعی ملامت کردند اما به هر حال داوسون با این کار، رسم جدیدی را برای ورزشکاران المپیکی به راه انداخت: «اگر بخواهی در المپیک شرکت کنی، باید آماده قربانی‌کردن باشی!»

در کنار همه اینها، محرومیت رژیم اسرائیل از شرکت در رقابت‌های المپیک یکی از موضوعاتی است که در رسانه‌های مختلف دنیا در حال بررسی است. هرچند کشور روسیه به دلیل جنگ با اوکراین از رقابت‌های قبلی محروم شد اما هنوز خبری درباره محرومیت صهیونیست‌ها نیامده و این موضوع باعث عصبانیت آزادی‌خواهان و دوستداران حقوق بشر در سراسر دنیا شده است.

تعطیلی در راه است؟

بهتر است در بخشی از این گزارش، با چهره سوزاننده این روزها آشنا شوید. دمای اهواز به ۴۸ درجه رسیده و یزدی با دمای ۴۲ درجه، رتبه دوم گرم‌ترین مناطق کشور را از آن خود کرده‌اند. حالا که دمای تهران هم به ۴۰ درجه نزدیک می‌شود، پایتخت‌نشینان هم باید خود را برای یکی دو هفته پیش رو آماده کنند؛ این دوره داغ‌ترین روزهای سال خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود که دما در اکثر نقاط کشور به رکوردهای جدیدی برسد.

یکشنبه پیش‌رو قرار است یکی از گرم‌ترین روزهای چند سال اخیر را تجربه کنیم و دما در شهرهایی مثل تهران و کرج احتمالاً به بالای ۴۲ درجه خواهد رسید؛ یزد و قم هم ممکن است دمای ۴۵ درجه را پشت سر بگذارند. حالا شرایط به گونه‌ای است که گرما به یک معضل جدی تبدیل شده است. جالب آن است که میزان افزایش دما در ایران تقریباً دو برابر سرعت افزایش جهانی دما بوده است.

اما افزایش مصرف آب و برق تنها چالشی نیست که در روزهای گرم با آن مواجه هستیم. بحران جدی دیگر، ذخایر اکسیژن در منابع آبی است که در گرمای شدید این روزها به سرعت در حال کاهش است. علاوه بر این وضعیت ذخایر آبی سدها نیز نگران کننده است چراکه ۴۰ درصد ظرفیت سدها خالی است و در شرایط جوی موجود ممکن است کمتر و کمتر شود.

برخی معتقدند در این شرایط باید درخواست تعطیلی کل کشور هر چه سریع‌تر از سوی وزیران دولت مطرح می‌شد؛ چراکه این روزها هشدارهای پی در پی درباره آنکه گرما می‌تواند بیماری‌های قلبی‌عروقی، دیابت و آسم را تشدید کند، مطرح می‌شود و راه حل در دسترس دیگری وجود ندارد.

با این حال تصمیم‌ها تا این لحظه بر تعطیلی جسته و گریخته در شهرهای مختلف بوده است. حالا برخی اخبار حاکی از آن است که پیشنهاد تعطیلی شنبه و یکشنبه مطرح شده است. باید منتظر ماند و دید آیا این دو روز تعطیل می‌شوند یا خیر.

خودرونسازان داخلی

وقتی صحبت از قیمت قالپاق خودرو به میان می‌آید، شاید انتظار نداشته باشید که این قطعه ساده به یکی از کالاهای لوکس و گران‌قیمت تبدیل شده باشد؛ اما حالا این رؤیا هم در بازار خودروهای داخلی به وقوع پیوسته است. امروز برای خرید ۴ عدد قالپاق خودروی «دنا» باید حدود دو میلیون تومان هزینه کنید.

حالا که ماجرای واردات خودروهای خارجی جدی شده و به نظر می‌رسد بوی رقابت به مشام خودروسازان داخلی رسیده، مدعیان بزرگ صنعت خودرو به فکر تغییرات اساسی افتاده‌اند. در این شرایط احتمالاً ایرانی‌ها انتظار داشتند خودروساز داخلی برای آنکه بتواند در کنار خودروهای خارجی در بازار رقابت کند، قیمت‌های خود را اندکی پایین بیاورد یا دست کم برای مدتی آنها را ثابت نگه دارد اما سخت در اشتباه بوده‌اید!

مدیرعامل سایپا اخیراً خبر داده که قرار است قیمت‌های خودروهای با کیفیت‌شان اصلاح شود. یک سوال آن است که چرا این شرکت بار دیگر باید بتواند مجوز افزایش قیمت بگیرد؛ سوالی که البته هرگز پاسخ روشن و قانع‌کننده‌ای برای مصرف‌کنندگان نداشته است.

اما سوال مهم دیگر آن است که خودروساز داخلی علیرغم واردات خودروهای خارجی، به چه انگیزه و امیدی باز هم درباره افزایش قیمت سخن می‌گوید؟ چه اطمینانی به ناچاری متقاضیان برای انتخاب محصول خود دارد که نه تنها دانش بازار و رقابت را نادیده می‌گیرد بلکه از این شرایط برای افزایش قیمت‌هایش استفاده می‌کند!

بد نیست حالا که حرف به انحصار خودروساز داخلی و قدرت آنها کشیده شده، به ماجرای توقف تولید خودروهای دوگانه‌سوز اشاره کنیم. در حالی که ۸ میلیارد دلار برای توسعه زیرساخت‌های این موضوع هزینه شده، تولید این خودروها به‌طور ناگهانی متوقف شده است. باور اینکه این توقف تولید، ناگهانی و تصادفی است برای برخی مصرف‌کنندگان و کارشناسان بازار خودرو دشوار است. آنها نگران این هستند که این ماجرا هم بخشی از یک استراتژی باشد که به‌طور هوشمندانه برای ایجاد اختلاف قیمت‌ها و سود بیشتر طراحی شده باشد.

آنها بر این عقیده‌اند که بازی با قیمت‌ها و توقف تولید، به یک راهبرد برای خودروسازان تبدیل شده است که در آن، مشتریان تنها تماشاچیان ناچاری هستند که با شرایط کنار می‌آیند. با توجه به این تغییرات غیرمنطقی، باید دید روزی خواهد رسید که بازار خودروی داخلی به جای شوک‌های مداوم و افزایش‌های عجیب، یک گام به نفع مشتریان عمل کند یا همچنان باید در انتظار قیمت‌های غیرقابل باور باشیم.

بعد از ویروس چینی؛ حالا ویروس هندی!

در روزهایی که از هر گوشه و کنار اخبار نگران‌کننده‌ای درباره پشه آئدس به گوش می‌رسد و تب دنگی در برخی مناطق کشور به معضلی جدی تبدیل شده است، حالا خبری جدید دیگری رسیده که می‌گوید یک بیماری ویروسی جدید از هند در حال گسترش است.

روشیکش پاتل، وزیر بهداشت ایالت گجرات اعلام کرده که ۵۰ مورد ابتلاء به ویروس «چاندی‌پورا» در این ایالت شناسایی شده و تا کنون ۲۰ نفر در پی ابتلاء به این ویروس جان باخته‌اند. موارد ابتلای دیگری در ایالت‌های مختلف هند نیز مشاهده و گزارش شده است؛ بنابراین وزارت بهداشت هند با نگرانی اقدامات پیشگیرانه‌ای را در مناطق آسیب‌دیده آغاز کرده است.

اخبار حاکی از آن است که بیش از ۵۰ هزار نفر مورد غربالگری قرار گرفته‌اند و به بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی دستور داده شده که نمونه‌های مشکوک را برای آزمایش‌های بیشتر به آزمایشگاه مرکزی ارسال کنند. مقامات بهداشتی پیش‌بینی می‌کنند که تعداد موارد ابتلاء در روزهای آینده به شکل چشمگیری افزایش یابد.

ویروس چاندی‌پورا که به خانواده ویروس‌های میله‌ای و ویروس هاری تعلق دارد، اولین بار در سال ۱۹۶۵ در خون دو فرد مبتلا به تب در نزدیکی «ناگ‌پور» کشف شد. این ویروس هم که توسط پشه‌ها منتقل می‌شود، می‌تواند به «آنسفالیت» و التهاب بافت‌های مغز منجر شود. علائم آن شامل تب ناگهانی، استفراغ، تغییر وضعیت روانی، تشنج و مشکلات عصبی است و بیشتر در کودکان زیر ۱۵ سال و در مناطق روستایی مشاهده می‌شود. متأسفانه، تاکنون هیچ درمان ضد ویروسی یا واکسن خاصی برای چاندی‌پورا وجود ندارد.

همچنین باید اشاره کنیم که ویروس کرونا که از چین آغاز شده بود دوباره در آمریکا و انگلیس با شدت بیشتری شیوع یافته؛ در آمریکا، میزان ابتلاء به کرونا به ۲۳.۵ درصد افزایش داشته و در بریتانیا، آژانس امنیت سلامت افزایش موارد کووید -۱۹ را تأیید کرده است. در هفته منتهی به ۲۸ ژوئن، ۲۷۹۷ بیمار مبتلا به کووید -۱۹ در بیمارستان‌های انگلیس بستری شده و ۱۶۸ نفر جان باخته‌اند. این آمار نگران‌کننده نشان‌دهنده افزایش دوباره مرگ‌ومیر و بستری‌ها است. متأسفانه مواردی جدید از ابتلاء به کووید -۱۹ در ایران نیز گزارش شده است.