صاحب‌خبر - اوج گیری تقابل شرق وغرب در1401 جهان در سالی که گذشت حوادث وتحولات بسیاری را به چشم خود دید که نگاهی هر چند گذرا می اندازیم به آن چه امسال اتفاق افتاد گروه بین الملل- جهان در سال ۱۴۰۱با جنگ و کشتار آغاز شد و با جنگ به پایان رسید. ۳۶3 روز گذشته، «سالی سخت» برای مردم جهان بود کسی حتی فکرش را نمی کرد که امسال با جنگ و حتی تهدیدات هسته ای و قرار گرفتن شرق و غرب روبه روی هم به پایان برسد امسال با همه سختی هایش گذشت و امیدواریم در انتهای سال ۱۴۰2 از خبرهای خوبی بنویسیم که در یک سال گذشته اش در صدر رسانه های جهانی بود. در ادامه به مهم ترین اتفاق ها و خبرهای سال ۱۴۰1 از منظر بین‌المللی می پردازیم: بازگشت خاندان شریف و مختومه شدن پرونده جمال فروردین دولت عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان با رأی عدم اعتماد پارلمان ساقط شد. کمیسیون انتخابات پاکستان 5 ماه بعد از آن، عمران خان را از فعالیت سیاسی منع کرد. پس از آن شهباز شریف به نخست وزیری رسید و پس از پنج سال دوباره خاندان «شریف» در پاکستان به قدرت رسیدند. * ترکیه، به منظور عادی سازی روابط با دولت عربستان، پرونده قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد سعودی در واشنگتن پست را بست و به دادگاه عالی ریاض ارجاع داد. تصمیمی که به بازسازی روابط آنکارا-ریاض انجامید. آتش بس یمن و توسعه روابط باکو-تل آویو اردیبهشت * جمهوری آذربایجان که روابط خود با اسرائیل را در جنگ قره‌باغ گسترش داده بود، به بهانه توسعه صنعت کشاورزی اش، در 7 کیلومتری مرز ایران و با کمک اسرائیل پروژه ساخت «دهکده دیجیتال» را کلید زد. * دولت یمن و انصارا... بر سر آتش‌بس 2 ماهه توافق کردند. * شیرین ابوعاقله، خبرنگار زن شبکه الجزیره حین پوشش خبر در جنین به ضرب گلوله نظامیان اسرائیلی به شهادت رسید * در پی تحولات جنگ اوکراین، کشورهای سوئد و فنلاند خواستار پیوستن به سازمان ناتو شدند. * چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه برای اولین بار در ۱۵ سال گذشته به طور رسمی به اسرائیل سفر کرد. خداحافظی جانسون وعضویت سوئد وفنلاند در ناتو خرداد * بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس از سمت خود و رهبری حزب محافظه کار این کشور استعفا کرد. دو ماه بعد لیز تراس توسط حزب محافظه کار نخست‌وزیر شد. آمریکا 820 میلیون دلار به اوکراین کمک کرد. دو ماه بعد نیز واشنگتن یک میلیارد و 100 میلیون دلار به اوکراین کمک دفاعی کرد. * پروتکل الحاق سوئد و فنلاند به ناتو امضا شد. سفرپلوسی به تایوان و یک چشم شدن شیطان! مرداد * نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در اقدامی بی سابقه به تایوان سفر کرد. * سلمان رشدی، نویسنده مرتد کتاب «آیات شیطانی» در نیویورک آمریکا هدف حمله قرار گرفت و بر اثر حمله یک چشم وی کور شد. قهر مقتدی صدر از سیاست و درگذشت ملکه شهریور مقتدی صدر، از سیاست کناره‌گیری کرد. رهبر جریان صدر عراق چند هفته بعد نیز دستور توقف فعالیت‌های گردان‌های سرایا السلام وابسته به این جریان را صادر کرد. الیزابت دوم، ملکه بریتانیا در سن 96 سالگی در قلعه بالمورال اسکاتلند درگذشت و چارلز سوم پادشاه انگلستان در سن 73 سالگی بر تخت سلطنت نشست. نخست وزیری السودانی و استعفای لیز مهر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، اسناد الحاق 4 منطقه اشغال شده دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیای اوکراین به روسیه را امضا کرد. اسرائیل و لبنان بر سر تعیین مرزهای دریایی به توافق رسیدند. لبنان و اسرائیل بر سر محدوده آبی به وسعت 860 کیلومترمربع که سرشار از منابع گازی و نفتی است با یکدیگر اختلاف داشتند. عبداللطیف رشید، رئیس جمهور جدید عراق، محمد شیاع السودانی را مامور تشکیل دولت جدید در این کشور کرد. * لیز تراس، نخست‌وزیر انگلیس از مقام خود استعفا کرد. ریشی سوناک به عنوان اولین نخست وزیر آسیایی‌تبار تاریخ بریتانیا و جوان‌ترین رهبر دولت در تاریخ معاصر این کشور انتخاب شد. بیداد تورم در ترکیه و انتخابات زودهنگام در تل آویو آبان *در پی استعفای نخست وزیر، انتخابات پارلمانی زودهنگام در اسرائیل برگزار شد. انتخاباتی که در پی آن با پیروزی ائتلاف احزاب راست گرا و لیکود، بنیامین نتانیاهو مامور تشکیل دولت جدید اسرائیل شد. * نرخ تورم سالانه ترکیه به عدد 85.5 درصدی رسید که طی ۲۴ سال گذشته بی‌سابقه بود. * اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهور اسرائیل طی یک سفر رسمی با هدف عادی سازی روابط، به پایتخت بحرین سفر کرد. ولیعهد عربستان سعودی و رئیس جمهور چین در ریاض دیدار کردند. سفر زلنسکی و منع تحصیل دختران توسط طالبان آذر * ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، برای اولین بار از زمان آغاز جنگ روسیه- اوکراین به خارج از کشور سفر کرد و به آمریکا رفت. * طالبان تحصیل دختران افغانستان در دانشگاه های دولتی و خصوصی این کشور را ممنوع اعلام کرد. سه ماه بعد نیز کلاس های تحصیلی در دانشگاه ها بدون حضور دختران افغان آغاز شد. بازگشت لولا به قدرت و رونمایی از دختر اون دی * لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا رئیس جمهوری جدید و چپ‌گرای برزیل پس از سال ها به راس قدرت بازگشت. * طالبان یک قرارداد 25 ساله نفتی با چین امضا کرد که اولین قرارداد بین المللی آن از زمان روی کار آمدن در افغانستان در ۲۰۲۱ است. * کوین مک کارتی، رهبر جمهوری‌خواهان، پس از یک هفته مذاکره و 15 دور رای گیری، سرانجام رئیس مجلس نمایندگان آمریکا شد. * برای اولین بار در حاشیه یک آزمایش موشکی تصویری از دختر کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، منتشر شد. برخی او را وارث احتمالی اون می دانند. * اصلاحات در دستگاه قضایی به اعتراضات ادامه دار هزاران معترض اسرائیلی علیه کابینه افراط گرای نتانیاهو انجامید. چراغ سبز تانکی آلمان وجنجال بالون جاسوسی بهمن * آلمان به تحویل تانک های پیشرفته لئوپارد-2 از لهستان به اوکراین چراغ سبز نشان داد. *دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، با مجموعه انتقادات و حمله به رقبا، کارزار انتخاباتی خود برای انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا را آغاز کرد. * پرواز یک بالون مجهز به چندین حسگر بر فراز انبار تسلیحات اتمی آمریکا، جنجال بسیاری را در این کشور به پا کرد. پنتاگون با خروج این بالون از حریم ارضی آمریکا، آن را ساقط و بقایایش را برای بررسی جمع آوری کرد. * زلزله ای مهیب در ترکیه، به کشته شدن 45 هزار تن، زخمی شدن بیش از 108 هزار تن و ویرانی 31 هزار بنا انجامید. زلزله ای که دولت رجب طیب اردوغان را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری با چالش مواجه کرد. * شرکت هیمنوتا، متعلق به صندوق ملی یهودیان در رژیم صهیونیستی، در مزایده‌ای که توسط «شرکت حراج عربی» برگزار شد، جزیره‌ای خصوصی به مساحت «۹۵۵۴ متر مربع» در بحرین را به قیمت «21.5 میلیون دلار» خریداری کرد. تشدید تنش ها درنابلس واتحاد مخالفان علیه اردوغان اسفند *در یورش گسترده نظامیان صهیونیستی به شهر نابلس، 10 نفر شهید و 103 نفر دیگر زخمی شدند. * وانگ یی، مدیر دفتر کمیسیون امور خارجی حزب کمونیست چین، در سفر معنادار خود به روسیه بر «جهان چند قطبی» تاکید کرد. * رؤسای پارلمان های عربی در گامی بی‌سابقه در 12 سال گذشته وارد دمشق شدند و با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، دیدار کردند. * اسرائیل اعلام کرد که سفارت خود در ترکمنستان را که فاصله ای 30 کیلومتری با ایران دارد ، افتتاح می کند. * اتحاد 6 حزب اپوزیسیون ترکیه با شعار «در اتحاد پیروز خواهیم شد» رسماً وارد رقابت‌های انتخاباتی شد و کمال قلیچداراوغلو را به عنوان نماینده خود و نامزد ائتلاف برای انتخابات ریاست جمهوری معرفی کرد. سایه روشن دیپلماسی در 1401 دنیای سیاست خارجی در سال 1401 پرهیاهو گذشت، از همان آغازین روزهای سال تا واپسین روزها. مهم ترین رویدادهای سیاست خارجی در سال گذشته را مرور کرده ایم هادی محمدی – سیصد و شصت و سه روز از سال 1401 به عنوان اولین سال از قرن پانزدهم شمسی گذشته و تنها دو روز تا پایان این سال باقی مانده است، سالی که در آن افت و خیزهای زیادی را شاهد بودیم. همچون همه سال های گذشته که به یاد داریم موضوع مذاکرات هسته ای و اتفاقات حول و حوش آن حرف اول را می زد اما امسال تفاوتش با سال های دیگر این بود که پرونده های دیگری را هم شاهد بودیم؛ از عضویت نهایی ایران در سازمان همکاری شانگهای گرفته تا جنگ اوکراین که اگرچه سال 1400شروع شد اما در میانه 1401 با ادعای غربی ها درباره پهپادهای ایرانی، آتشش دامن ما را هم گرفت. از باز شدن دوباره پرونده های حقوق بشری اروپا و آمریکا علیه ایران به بهانه ناآرامی های پاییز 1401 تا قطعنامه شورای حقوق بشر علیه ایران و تشکیل کمیته حقیقت یاب. این سال آبستن تحولات مثبتی هم برای سیاست منطقه ای ایران بود و بعد از 7سال گره تخاصم میان ایران و عربستان نیز گشوده شد و به نظر می رسد این رشته می تواند کشورهای عربی دیگری را هم در بر بگیرد. دو سفر مهم رئیس جمهور به نیویورک و چین و تحولات جدید در موضوع سوریه، حمله به سفارت آذربایجان در تهران و ادامه مذاکرات بر سر تبادل زندانیان ایران و آمریکا نیز از دیگر موضوعات مهمی بودند که در 363 روز گذشته بارها از آن ها نام برده شد و تحولاتی را در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران رقم زدند. در آستانه پایان سال 1401 قصد داریم تا نگاهی اجمالی و سریع به این رویدادها داشته باشیم. ادامه مذاکرات هسته ای با سرعت لاک پشتی و با مانع آژانس اواخر اسفند سال گذشته به نظر می رسید همه چیز برای توافق نهایی در وین و احیای برجام مهیا شده و حتی خبرنگاران هم آماده اعزام به وین برای پوشش امضای توافق نهایی توسط وزیران خارجه بودند اما اتفاقات مختلف از جمله جنگ اوکراین و برخی اختلافات لحظه آخری بر سر متن باعث شد تا با اعلام رسمی جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که هماهنگ کننده مذاکرات برجام هم هست، طرفین برای تنفس به پایتخت های خود بروند. خبری شوک آور که باعث شد آن چه رشته شده بود، ناگهان پنبه شود و چهارمین بهار ایرانی بدون برجام نیز رقم بخورد. تنش ها اما بالا گرفت و کشورهای غربی که حالا مذاکرات هسته ای را نیمه کاره رها کرده و سخت مشغول دعوا با روس ها بودند، سعی کردند از ابزاری به نام آژانس بین المللی انرژی اتمی به منظور فشار به ایران برای عدول از خط قرمزهای مذاکراتی خود استفاده کنند. ایران می گفت سه موضوع از اهمیت زیادی برای من برخوردار است و باید تا قبل از توافق نهایی پرونده های باز آژانس بسته و تضمین های لازم داده شود و همه تحریم های موثر در اقتصاد ایران کنار بروند. این چالش بزرگ به نشست شورای حکام آژانس رسید و حل نشد. پیش از این ایران و آژانس توافقی را بین خود نهایی کرده بودند که تا موعد نشست شورای حکام در خرداد 1401 پرونده سه مکان ادعایی آژانس که می گوید ذرات اورانیوم غنی شده پیدا شده، بسته شود اما دعوای سیاسی جلوی کار فنی را هم گرفت و نشد. سرانجام سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه با همراهی آمریکا در خرداد امسال قطعنامه ای را ضد ایران در شورای حکام به امضا رساندند که طی آن، ایران موظف به همراهی بیشتر با آژانس برای بسته شدن پرونده سه مکان می شد. این اقدام خصمانه طرف مقابل با واکنش ایران روبه رو شد و تهران نیز اعلام کرد فعالیت‌ دوربین‌های فرا‌پادمانی دستگاه اندازه گیری برخط سطح غنا OLEM‌و فلومتر آژانس قطع می شود. چند روز بعد و با فروکش کردن تنش قطعنامه ای، جوزف بورل و دستیارش انریکه مورا به تهران سفر کردند و قرار ادامه مذاکرات در دوحه قطر گذاشته شد و 8 تیرماه طرفین در قطر بار دیگر راه های حل مناقشه را بررسی کردند. این فرایند هم نتیجه ای در برنداشت تا این که چند هفته بعد ناگهان اعلام شد انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا با متنی به قول خودشان نهایی شده در وین منتظر است تا با حضور علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران کار را یکسره کنند. مرداد ماه و همزمان با تاسوعا و عاشورا در تهران، دیپلمات ها در وین بر سر متن جدید چانه زدند و پس از چند روز قرار شد تصمیم نهایی در پایتخت های ایران و 4+1 و آمریکا گرفته شود. ایران پاسخ خود به متن مورا را یک هفته بعد داد. در واقع قرار بود مورا این پاسخ را به طرف آمریکایی برساند. این کار انجام شد و آن ها نیز با تاخیری چند روزه پاسخ دادند. یک بار دیگر این رفت و آمد تکرار شد اما در نهایت و در حالی که همگان اواسط شهریور برای دومین بار منتظر توافق نهایی بودند، طرف آمریکایی با این بهانه که ایران خواسته های جدیدی را مطرح کرده، مذاکرات را متوقف کرد. این توقف چند روز بعد با آغاز اعتراضات برخی از مردم به فوت مهسا امینی در مقر پلیس تهران و سوءاستفاده غربی ها از این ناآرامی ها همراه شد و طرف مقابل احساس کرد با این وضعیت می تواند امتیازات بیشتری از ایران پشت میز مذاکرات هسته ای بگیرد. این توهم تا جایی بالا گرفت که آبان ماه در نشست پاییزی، شورای حکام آژانس بار دیگر قطعنامه ای ضد ایران تصویب کرد. قطعنامه ای که به نوعی رنگ و بوی ضرب الاجل داشت. ایران اما در واکنش، یکی از مهم ترین برگ های خود را رو کرد و در کنار برخی اقدامات فرعی، غنی سازی 60درصدی فردو را کلید زد. این اقدام که به نوعی ایمن کردن غنی سازی 60درصدی در ایران همراه با افزایش ظرفیت تولید به شمار می رفت، داد طرف مقابل را به هوا بلند کرد و اوضاع متشنج در مذاکرات هسته ای به بالاترین حد خود در یک سال اخیر رسید؛ اما این همه ماجرا نبود و ظرف چند هفته دو موضوع مهم دیگر نیز علیه ایران ساخته شد، ابتدا تغییر آرایش سانتریفیوژهای ir6 در فردو با هدف غنی سازی 60درصدی که البته با اطلاع آژانس صورت گرفت و سپس یافتن ذرات اورانیوم غنی شده 84درصدی در میان ذخایر 60درصدی. این موارد در کنار قطعنامه می توانست وضعیت را به سطح تنشی غیرقابل کنترل برساند اما فروکش کردن اعتراضات در ایران از یک سو و باز کردن در تعامل با آژانس از سوی ایران، باعث شد تا ایران با سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس به تهران موافقت کند. این سفر در میانه اسفند 1401 انجام شد و نتیجه اش توافقی بود شامل سه بند که اولا تعامل و نظارت بر کار ایران را به ان پی تی محدود می کرد و ثانیا با تشکیل یک کمیته فنی در تهران، بر بررسی بیشتر سه مکان ادعایی تاکید داشت. این کمیته این هفته در تهران با حضور کمالوندی مذاکره کننده ارشد ایران در حوزه هسته ای و آپارو معاون پادمانی آژانس برگزار می شود تا نقشه راه روزهای آینده در سال 1402 را ترسیم کند، سالی که به نظر می رسد همچنان خبرهای هسته ای در داغ ترین حد خود باشند و این پرونده سال آینده را هم سخت سپری کند. و سرانجام شانگهای ایران به دلایل مختلف از جمله ژئوپلیتیک و بحث های اقتصادی به ویژه داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز و حضور در مرکز راهگذرهای بین المللی و در اختیار داشتن تنگه هرمز، همواره مورد توجه کشورهای دیگر از جمله قدرت های جهانی بوده و هست. جمهوری اسلامی نیز در سال های پس از انقلاب تلاش کرده با کشورهایی که خوی استکباری ندارند رابطه خوبی برقرار کند و در ائتلاف ها و سازمان های منطقه ای موثر باشد. از همین رو ایران اکو را بر ویرانه سنتو بنا نهاد و از اعضای فعال آن نیز بوده است. با این حال از حدود 17 سال قبل تهران تصمیم گرفت تا به عضویت سازمان همکاری های شانگهای بپیوندد، سازمانی فرامنطقه ای و بزرگ که دو عضو شورای امنیت شامل روسیه و چین و چهار دارنده بمب اتم در دنیا یعنی روسیه، چین، هند و پاکستان را در خود دارد و بخش زیادی از وسعت و جمعیت جهان را شامل می شود. این عضویت تا تابستان 1400 به صورت ناظر بود و برخی مخالفت های منطقی و غیرمنطقی، سیاسی و فنی باعث شده بود تا در این سال ها عضویت ناظر ایران، دایمی نشود. سرانجام با حضور ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان در اجلاس سران در شانگهای، روند رسمی شدن حضور ایران آغاز شد و فرایند داخلی آن نیز کلید خورد. در سازمان شانگهای باید 9 عضو آن، موافقت خود را اعلام می کردند و در ایران نیز معاهدات و کنوانسیون های مربوط به تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان می رسید که گفته شده بود حدود دو سال زمان می برد. این روند در مقاطع مختلف انجام و در اجلاس سران اخیر در قندهار موافقت اعضا اعلام شد و در پی آن مجلس نیز کنوانسیون های مربوط را تصویب و شورای نگهبان در انتهای بهمن 1401 تایید نهایی کرد. حالا مانده اعلام موافقت رسمی کشورهای عضو که شروع شده و اقدامی تشریفاتی است و به نظر می رسد در اجلاس آینده در تابستان 1402 این موضوع نیز قطعیت پیدا می کند و ایران به طور رسمی عضو دایم سازمان همکاری های شانگهای خواهد شد. حقوق بشر ابزار کند شده غرب علیه ایران یکی از ابزارهای همواره فعال کشورهای غربی علیه کشورمان، موضوع حقوق بشر بوده است و آن ها در 4دهه گذشته سعی کردند با ادعاهای واهی یا بزرگ کردن مسائلی که در کشورهای دیگر و حتی خودشان هم اتفاق می افتد، از ابزار حقوق بشر برای فشار بر ایران و گرفتن امتیاز در بخش های دیگر استفاده کنند. امسال و اتفاقات پاییز آن، طعمه مناسبی برای آن ها بود تا وسوسه فشار حقوق بشری به کشورمان بار دیگر آن ها را به اشتباه محاسباتی بیندازد. دختر جوانی به نام مهسا امینی در مرکز پلیس امنیت اجتماعی از دنیا رفت و متاسفانه زمینه ای را ایجاد کرد تا معترضان به این رفتار به خیابان بیایند و اعتراضات شروع شد اما این اعتراضات با دخالت های بی جای مقامات غربی به ویژه اروپا و آمریکا به انحراف کشیده شد و شکل خشونت آمیزی گرفت. دخالت های غربی ها در موضوع داخلی ایران و اعتراضاتی که می توانست با آرامش به اصلاحاتی در برخی رویه ها بینجامد، باعث شد تا به ابزاری برای فشار بیشتر بر کشور بدل شود. طرف اروپایی شروع به تحریم های حقوق بشری علیه افراد و نهادهای ایرانی کرد و ایران نیز در واکنشی قانونی به این اقدام خصمانه برخی افراد نهادهای اروپایی و به ویژه انگلیس را تحریم کرد. این رفتار تا جایی پیش رفت که حتی شورای حقوق بشر سازمان ملل را نیز که ابزاری بین المللی است، هدف سوءاستفاده قرار دادند و قطعنامه ای تصویب کردند که البته خیلی هم با استقبال سایر کشورهای عضو مواجه نشد. شورای حقوق بشر سازمان ملل سوم آذر 1401 قطعنامه ای ضدایرانی را درباره آن چه «وضعیت حقوق بشر در ایران» خوانده شد، با ۲۵ رای مثبت، ۱۶ رای ممتنع و ۶ رای منفی به تصویب رساند. آرژانتین، بنین، جمهوری چک، فنلاند، فرانسه، گابن، گامبیا، آلمان، هندوراس، ژاپن، لیبی، لیتوانی، لوکزامبورگ، جزایر مارشال، مکزیک، مونته‌نگرو، نپال، هلند، پاراگوئه، لهستان، جمهوری کره، سومالی، اوکراین، انگلیس و آمریکا به قطعنامه ضدایرانی رای مثبت دادند و ارمنستان، چین، کوبا، اریته، پاکستان و ونزوئلا رای منفی و بولیوی، برزیل، کامرون، ساحل عاج، هند، اندونزی، قزاقستان، مالاوی، مالزی، موریتانی، نامیبیا، قطر، سنگال، سودان، امارات متحده‌ عربی و ازبکستان رای ممتنع دادند. در واکنش به این قطعنامه که موضوع مهمش تشکیل یک کمیته حقیقت یاب برای بررسی ناآرامی ها در ایران بود، کاظم غریب‌آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران نوشت: در حالی که حقوق ایرانیان به طور گسترده توسط رژیم های آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه از طریق تحمیل اقدامات قهری یک جانبه و حمایت و میزبانی از گروهک های تروریستی که جان ۱۷۰۰۰ ایرانی بی گناه را گرفته اند، نقض می شود، برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر درباره ایران یک اقدام مزورانه است.» این مداخلات با کاهش اعتراضات در ایران فروکش کرد و الان نیز جسته و گریخته به گوش می رسد و حتی به دنبال بهانه های جدیدی همچون اتفاقات در مدارس دخترانه ایران بودند. به نظر می رسد کشورهای غربی ابزار کند شده حقوق بشر را که تنها با هدف فشار بر کشورهای هدف و نه ارتقای حقوق بشر در دنیا استفاده می کنند، همچنان در دست خواهند گرفت هرچند به نابودی ارزش متعالی حقوق بشر منجر شود. پهپادهای قدرتمند اما پرحاشیه اما یکی دیگر از موضوعاتی که در سال رو به پایان 1401 سیاست خارجی ما را درگیر خود کرد، موضوع صادرات پهپادهای مهاجر و شاهد ایرانی به روسیه و استفاده از این پهپادها در جنگ روسیه علیه اوکراین بود. در حالی که مسئولان جمهوری اسلامی ایران در سطوح مختلف از جمله رهبر انقلاب، بارها اعلام کردند که مخالف هرگونه جنگ و تجاوز و رعایت نشدن تمامیت ارضی کشورها هستند اما در شرایطی که کلاف جنگ در اوکراین در هم پیچیده شده و اروپا و آمریکا با همه توانشان نتوانسته بودند ماشین جنگ روس ها را متوقف یا از اوکراین خارج کنند، ناگهان شروع به بهانه گیری و شریک جرم سازی کردند و در این میان و در اوج دعواهای هسته ای و اغتشاشات داخلی پرونده جدیدی به نام پهپاد علیه کشورمان باز کردند و مدعی شدند ایران پهپادهایی به روسیه داده تا علیه مردم اوکراین استفاده کند. در هفته های اول ایران به کلی موضوع را منکر شد و اعلام کرد ایران پهپادی را برای استفاده روسیه در جنگ علیه هیچ کشوری نداده است اما در ادامه وزیرخارجه کشورمان تایید کرد که در ماه های قبل از آغاز جنگ، ایران به روسیه پهپاد فروخته اما با این قید بوده که در عملیات های تجاوزکارانه استفاده نشود و اگر ثابت شود روسیه چنین کاری کرده، ایران برخورد خواهد کرد. تهران بارها از اوکراین خواست تا اسناد و مدارک خود مبنی بر استفاده روسیه از پهپاد ایرانی را ارائه کند و حتی کشورهایی همچون لهستان و عمان هم واسطه حل موضوع شدند اما فایده ای نداشت و طرف مقابل و متحدین اروپایی و آمریکایی اش تنها اقدام به تهدید و اتهام زنی می کردند و حتی عده ای از اعضای سپاه و شرکت های فناورانه را نیز به این بهانه تحریم کردند. ایران هم می گوید طرف اوکراینی تنها یک بار در عمان حاضر به نشست با متخصصان نظامی ایران شد اما مدارک کافی نداشت و قرار شد به زودی مدارک را ارئه دهد که بعد از هفته ها هنوز وضعیت مشخص نیست تا جایی که در آخرین تماس تلفنی میان امیرعبداللهیان و بورل هم این موضوع از سوی ایران مطرح شد که طرف اوکراینی مدارک خود را ارائه نمی کند. به نظر می رسد این موضوع هم تا زمانی که جنگ اوکراین ادامه دارد به عنوان یک ابزار فشار از سوی غرب حفظ شود همان طور که همین الان هم برخی مقامات و رسانه های آن ها حتی موضوع توافق هسته ای را به موضوع حمایت نظامی ایران از روسیه در اوکراین ربط می دهند. سوریه و بحرانی که فروکش کرده اما انسانی شده است اما موضوع بحران سوریه همچنان به عنوان یکی از موضوعات اصلی در پرونده های سیاست خارجی منطقه و ایران در سال 1401 ادامه داشت و در این سال ایران و کشورهای دیگر سعی کردند تا با ابزار دیپلماسی به فروکش کردن این بحران کمک کنند. در سال گذشته همزمان با افزایش تنش ها در مرز سوریه و ترکیه و در شرایطی که ترکیه آماده می شد به شمال سوریه حمله کند، اجلاس سران آستانه در تهران با حضور روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه برگزار شد و طرفین بر احترام به تمامیت ارضی سوریه تاکید کردند. ترک ها همچنان بر طبل مبارزه با تروریسم در شمال سوریه می کوبیدند و سعی داشتند از این بهانه برای تجاوز احتمالی بهره ببرند. با این حال رهبر انقلاب در دیدار با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه که به تهران آمده بود، مسئله تمامیت ارضی سوریه را بسیار مهم برشمردند و با اشاره به برخی نقل‌قول ها مبنی بر حمله نظامی به شمال سوریه، تأکید کردند: این کار قطعاً‌ هم به ضرر سوریه، هم به ضرر ترکیه و هم به ضرر منطقه است و اقدام سیاسی مورد انتظار از جانب دولت سوریه را نیز محقق نخواهد کرد.همین نشست، توصیه ها و اخطارهای صورت گرفته باعث شد حداقل تا امروز ترکیه از حمله به سوریه صرف نظر کند اما زلزله بهمن ماه در ترکیه و سوریه مسئله را از یک بحران صرف سیاسی یا نظامی به بحرانی انسانی بدل کرد که باعث سخت تر شدن حل و فصل موضوع می شود. با این حال ابتکار نشست 4 جانبه میان ایران، ترکیه، سوریه و روسیه که احتمالا در روزهای آینده برگزار می شود، می تواند این امیدواری را ایجاد کند که سال 1402 سال باز شدن گره بحران سوریه نیز باشد. توافق با عربستان شگفتانه سال 1401 پرونده بازخوانی رویدادهای مهم سیاست خارجی کشور را نمی توان بست اما توجهی به مهم ترین رویداد سیاست خارجی ایران در حوزه کشورهای عربی نداشت. دی ماه 1394 در فاصله دو هفته تا اجرای برجام برخی افراد تندرو به بهانه اعدام جنایتکارانه شیخ باقر النمر توسط عربستان سعودی، به سفارت این کشور حمله و ضمن آتش زدن آن، آسیب های جدی وارد کردند. این بهانه باعث قطع ارتباط میان تهران و ریاض برای 7 سال شد. در این مدت حج تعطیل شد و بعد از آن هم با سختی در گرفتن روادید ادامه داشت، عربستان به یمن حمله کرد و هزاران کشته و میلیاردها دلار خسارت به جا گذاشت و ایران و عربستان در حوزه های مختلف حالت تخاصمی به خود گرفتند تا جایی که عربستان یکی از مهم ترین عوامل برهم زدن برجام مطرح شد. با این حال از ابتدای سال 1400 مذاکرات نسبتا محرمانه ایران و عربستان با حضور مقامات امنیتی به میزبانی بغداد آغاز شد و پس از چند دور گفت وگو در بغداد و مسقط، سرانجام در مذاکرات 6 روزه در پکن که با حضور علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و همتای سعودی او برگزار شد، طرفین توافق کردند تا حداکثر دو ماه ضمن برقراری ارتباط سیاسی، سفارتخانه ها و کنسولگری ها را نیز بازگشایی کنند. این اتفاق مهم که می تواند کلید گشایش روابط ایران با بسیاری از کشورهای دیگر باشد، زلزله ای سیاسی در خلیج فارس ایجاد کرد که مهم ترین نشانه اش عصبانیت بیش از اندازه رژیم صهیونیستی بود که پروژه عادی سازی روابط با اعراب برای فشار بر ایران را پیش می برد. تهران و ریاض موفق شدند با وجود اختلاف نظرها و رقابت های قدیمی که حتی به قبل از انقلاب برمی گردد، فضای پر تنش موجود را کنار بزنند و افقی همراه با همکاری و تعامل برای حل مشکلات امنیتی منطقه ترسیم کنند. این فرایند در حال اجرا برای سایر کشورهای عربی است و به نظر می رسد باید شاهد رفع کدورت ها با امارات و بحرین و حتی مصر در ماه های آینده باشیم. حضور چین به عنوان میانجی در توافق تهران و ریاض مورد توجه بسیاری بود تا جایی که برخی تحلیل کردند که حضور چین باعث کم رنگ شدن نقش آمریکا در منطقه خواهد شد. هرچند این تحلیل در کوتاه مدت شاید درست نباشد اما می توان انتظار حضور بیشتر سیاسی اژدهای زرد را در غرب آسیا داشت. کریم بنزما، کی روش، پله، رونالدو، مسی ، ساپینتو و قلعه‌نویی مردان خبرساز فوتبال از قهرمانی تاریخی استقلال تا جاودانگی مسی گروه ورزش/در روزهای پایانی سال 1401 که همه خود را برای استقبال از نوروز آماده می کنند، پرونده فوتبال ایران هم با اعلام فهرست جدید تیم ملی و اردوی آماده سازی این تیم با حضور امیر قلعه نویی سرمربی جدید یوزها بسته خواهد شد. فوتبال باشگاهی هم که با برگزاری دیدارهای هفته بیست و سوم پرونده اش در سال جاری با تثبیت صدرنشینی سپاهان و صعود استقلال به رده دوم و سقوط پرسپولیس به رده سوم بسته شده، از 10 فروردین دوباره از سر گرفته خواهد شد. حال در این گزارش مرور کوتاهی خواهیم داشت بر اتفاقات مهم فوتبال ملی و باشگاهی ایران و چند رویداد مهم فوتبال جهان. ایران در سیاسی ترین گروه جام جهانی 4فروردین تیم ملی فوتبال ایران در ادامه مسابقات انتخابی جام جهانی 2022 قطر در سئول به مصاف کره جنوبی رفت و با 2گل مغلوب این تیم شد و به رده دوم جدول گروه A سقوط کرد.9 فروردین در هفته پایانی مسابقات، ایران در مشهد میزبان لبنان بود و این دیدار به دلیل مهیا نبودن زمینه حضور بانوان در ورزشگاه امام رضا(ع) و تجمع آن ها پشت درهای ورزشگاه با حاشیه بزرگی همراه شد و حتی واکنش فیفا را هم در پی داشت و فیفا بابت اتفاقات تلخ رخ داده از فدراسیون فوتبال ایران توضیح خواست. در این بازی ایران با 2گل لبنان را شکست داد.12 فروردین مراسم قرعه کشی مسابقات جام جهانی قطر برگزار شد و علی دایی اسطوره فوتبال ایران در این مراسم حضور داشت و تیم ملی کشورمان با تیم های آمریکا، انگلیس و برنده پلی آف اروپا که بعدها ولز شد، همگروه و سیاسی ترین گروه جام جهانی نامیده شد. قهرمانی نساجی در جام حذفی 7 اردیبهشت فینال جام حذفی کشور بین نساجی و آلومینیوم در ورزشگاه آزادی برگزار شد و نساجی با یک گل تیم اراکی را شکست داد و قهرمان شد. قهرمانی تاریخی استقلال 8 خرداد دیدار دوستانه ایران و کانادا، به دلیل سیاسی کاری دولت کانادا و 12 خرداد هم بازی ایران و اروگوئه به دلیل بعد مسافت لغو شد. 9 خرداد بیست و یکمین دوره مسابقات لیگ برتر با قهرمانی مقتدرانه و رکورد تاریخی استقلال به پایان رسید و این تیم جام طلایی را در حضور بیش از 100 هزار هوادارش در آزادی بالای سر برد.11 خرداد رسانه ها از جدایی رسمی فرهاد مجیدی سرمربی موفق استقلال و توافق او با الوصل امارات خبر دادند و گزینه های داخلی و خارجی بسیاری برای جانشینی او ردیف شد و 31 خرداد مدیریت باشگاه با ساپینتو مربی پرتغالی به توافق رسید. 22 تیر اسکوچیچ تا برگزاری انتخابات شهریور ماه فدراسیون فوتبال ابقا شد. اعلام رای ویلموتس و استراماچونی 3 مرداد قرعه کشی بیست و دومین دوره لیگ برتر انجام و این دوره از مسابقات از 21 مرداد به طور رسمی آغاز شد.6 مرداد رای پرونده ویلموتس سرمربی سابق تیم ملی صادر شد و با دفاعیه فدراسیون فوتبال ایران، رای شکست و محکومیت ایران به بیش از ۳ میلیون یورو کاهش یافت.23 مرداد رای دادگاه عالی ورزش درباره پرونده استراماچونی و محکومیت قطعی استقلال اعلام شد. بازگشت تاج به فدراسیون و حضور دوباره کی روش روی نیمکت 2 شهریور کریم بنزما، کاپیتان و مهاجم فرانسوی باشگاه فوتبال رئال مادرید، به‌عنوان بهترین بازیکن و مرد سال اروپا معرفی شد.3 شهریور برگزاری هفته سوم لیگ برتر با یک اتفاق خاص همراه بود! برای نخستین بار بانوان علاقه مند به فوتبال توانستند دیدار استقلال و مس کرمان از سری مسابقات لیگ برتر را با حضور در ورزشگاه تماشا کنند.8 شهریور انتخابات فدراسیون فوتبال پس از چند ماه از عزل عزیزی خادم رئیس سابق با حضور سه کاندیدا برگزار شد و مهدی تاج برای دومین دوره به ریاست فدراسیون فوتبال رسید.17 شهریور یکی از وعده های اصلی انتخاباتی تاج، بازگرداندن کارلوس کی روش به نیمکت تیم ملی بود و در نهایت با این مربی پرتغالی برای هدایت ایران در جام جهانی توافق شد و اسکوچیچ از تیم ملی کنار رفت. بنزما مرد سال فوتبال جهان شد 19 مهر کمیته انضباطی به خاطر اتفاقات بازی استقلال و گل گهر، ساپینتو سرمربی استقلال را چند جلسه محروم و با جریمه مالی سنگین مواجه کرد که این آغاز محرومیت های سریالی مربی پرتغالی بود.23 مهر بر اساس تصمیم وزارت ورزش سردار آجورلو مدیرعامل باشگاه استقلال از سمتش کنار گذاشته شد و علی فتح ا... زاده مدیرعامل باشگاه استقلال شد.25مهر کریم بنزما به عنوان بهترین بازیکن جهان در سال 2022 انتخاب شد و توپ طلا گرفت و مسی و رونالدو را پشت سر گذاشت. آغاز جام جهانی 2022 قطر 22 آبان کارلوس کی روش فهرست 25 نفره تیم ملی را برای حضور در جام جهانی اعلام کرد.25 آبان آخرین دیدار دوستانه ایران مقابل تونس پیش از آغاز جام جهانی با شکست یوزها همراه بود اما سردار آزمون مهاجم مصدوم به جام جهانی رسید.29 آبان جام جهانی 2022 قطر در ورزشگاه البیت با دیدار افتتاحیه بین قطر و اکوادورآغاز شد. 30آبان تیم ملی فوتبال کشورمان در نخستین دیدارش در جام جهانی قطر به مصاف انگلیس رفت و با نتیجه عجیب 6 بر 2شکست خورد. این باخت در حالی رقم خورد که بیرانوند به دلیل شکستگی بینی دقیقه 20 بازی تعویض شد و حسینی درون دروازه ایستاد. هر دو گل ایران را مهدی طارمی به ثمر رساند. حذف ایران از جام جهانی و قهرمانی آرژانتین 4 آذر تیم ملی ایران در دومین دیدارش در جام جهانی مقابل ولز قرار گرفت و در وقت های اضافه بازی و در حالی که ولزی ها با اخراج دروازه بان شان 10 نفره بودند با گل های رضائیان و چشمی به برتری 2 بر صفر رسید تا به صعود از گروه B امیدوار باشد. 8 آذر تیم ایران در آخرین دیدار مرحله گروهی در حالی که فقط یک امتیاز می خواست تا صعودی تاریخی را رقم بزند با یک گل به آمریکا باخت تا از جام جهانی حذف شود و انگلیس و آمریکا به عنوان تیم های اول و دوم گروه راهی مرحله حذفی شدند. 27آذر برگزاری دیدار فینال جام جهانی قطر در ورزشگاه لوسیل بین آرژانتین و فرانسه با قهرمانی آلبی سلسته ها با درخشش لیونل مسی کاپیتان محبوب شان به پایان رسید. این بازی در وقت های قانونی و اضافه با مساوی پر گل 3-3 به پایان رسید و در ضربات پنالتی یاران مسی با نتیجه 4 بر 2به برتری دست یافتند و قهرمان شدند. در پایان جام، مسی بهترین بازیکن جام جهانی قطر شد. 28 آذر دوباره لیگ برتر پس از تعطیلی 50 روزه با دیدارهای هفته دوازدهم آغاز شد که مهم ترین دیدار، دربی رفت سرخابی ها بود که 29 آذر بدون حضور تماشاگران در ورزشگاه آزادی برگزار شد و با تساوی 2-2 به پایان رسید. گران ترین قرارداد رونالدو با النصر عربستان 9 دی پله اسطوره فوتبال برزیل در ۸۲ سالگی به دلیل بیماری سرطان، چشم از جهان فرو بست. 10 دی پس از کش و قوس های فراوان کریستیانو رونالدو، فوق ستاره پرتغالی فوتبال جهان به طور رسمی با عقد قراردادی ۲ ساله به قیمت 400 میلیون یورو به تیم النصر عربستان پیوست. 29 دی تیم منتخب الهلال و النصر عربستان که رونالدو ستاره پرتغالی را در ترکیب داشت، مقابل پاری سن ژرمن با ستاره هایی چون مسی، نیمار و امباپه قرار گرفت و با نتیجه پر گل ۵ بر ۴ شکست خورد. به گمان بسیاری شاید این آخرین تقابل مسی و رونالدو در فوتبال باشد. خداحافظی کی روش از ایران 11 بهمن کارلوس کی روش با انتشار متنی در صفحه خود از تیم ملی ایران کناره گیری کرد و با فدراسیون فوتبال قطر به توافق رسید. 19 بهمن میروسلاو بلاژوویچ سرمربی سابق ایران و کرواسی پس از یک دوره بیماری سخت درگذشت. 27 بهمن کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال به خاطر اتفاقات بازی استقلال و پیکان، ساپینتو سرمربی را به 4 جلسه محرومیت و کسر 10 درصد کل قرارداد فصل جاری اش محکوم کرد که سنگین ترین حکم در فوتبال ایران است. مسی بهترین بازیکن فیفا شد، قلعه نویی به نیمکت تیم ملی رسید اول اسفند دیدار فولاد با الفیصلی عربستان در مرحله یک هشتم لیگ قهرمانان آسیا و پیروزی نماینده ایران که با استعفای ناگهانی جواد نکونام و بازگشت او به تهران همراه بود. فولاد چند روز بعد در مرحله یک چهارم نهایی بدون سرمربی به مصاف الهلال رفت و با یک گل شکست خورد و حذف شد. 5 اسفند پس از مدت ها وقفه سرانجام مسئولان فدراسیون فوتبال نام چند مربی ایرانی و خارجی را به عنوان گزینه های سرمربیگری تیم ملی اعلام کردند اما قلعه نویی و فرکی و تارتار از قبول این سمت انصراف دادند و مذاکره با فیلیکس سانچز سرمربی سابق و اسپانیایی قطر هم به بن بست رسید. 8 اسفند لیونل مسی جایزه THE BEST فیفا را از آن خود کرد و علی دایی هم به دعوت فیفا در این مراسم حضور داشت و جایزه مرد اخلاق فوتبال را اهدا کرد. 20 اسفند برگزاری آخرین هفته لیگ برتر در سال جاری که با شکست پرسپولیس در آزادی مقابل سپاهان صدرنشین همراه بود و با پیروزی استقلال مقابل گل گهر این تیم جای پرسپولیس را در رده دوم گرفت. 21 اسفند امیر قلعه نویی سرمربی سابق استقلال و سپاهان به عنوان سرمربی جدید تیم ملی انتخاب شد. یک دنیا حاشیه و جنجال هنری در 1401 سینما، تلویزیون و نمایش خانگی در سال پرماجرای 1401، چه وقایعی را از سر گذراند؟ مصطفی قاسمیان در سالی که روزهای پایانی آن را سپری می‌کنیم، سیر تحولات و وقایع مهم صنعت تصویر، شتابان بود. سینما، تلویزیون و نمایش خانگی با بعضی تغییرات چشمگیر، اتفاقات بی‌سابقه، فراز و نشیب‌های بسیار و البته حواشی فراوانی همراه بود که احتمالاً برای تحلیل آن‌ها، صدها صفحه هم کافی نباشد، اما از آن جا که گذشته، چراغ راه آینده است، مرور آن‌ها برای نگاهی دوباره به مسیری که تاکنون پیمودیم و در سال 1402 پیش رو داریم، خالی از لطف نیست. سینمای جهان رویدادهای کم‌سابقه هفته‌های آغازین هر سال خورشیدی، همه‌ساله همزمان می‌شود با برگزاری مهم ترین جشنواره سینمایی دنیا در بندر کوچک «کن» در جنوب شرقی فرانسه. پس از چند سال که به فیلم‌های ضدبنیادگرایی در این رویداد عادت کرده بودیم، در این سال سروصدای نمایش فیلمی بلند شد که به طورمستقیم به عقاید شیعیان جهان توهین می‌کرد. فیلمی که با حضور بعضی عوامل مهاجر ایرانی تولید شده بود و در کن، جایزه هم برد. در ماه‌های بعد که این فیلم به ایران رسید، روشن شد که فیلمی ضعیف بود و بیش از هرچیز، سویه‌های ضدبنیادگرایی (بخوانید ضددینی) آن باعث کسب جایزه توسط آن شده بود. در همان جشنواره البته، «برادران لیلا» ساخته سعید روستایی هم حضور داشت که اگر چه در نهایت جایزه‌ای در بخش اصلی نبرد، اما حواشی بسیاری که در اثر اظهارنظرها و اکت‌های عوامل آن در جریان برگزاری جشنواره به وجود آمد، نام آن را بر سر زبان‌ها انداخت. هرچند همان حواشی باعث شد فیلم پروانه نمایش نگیرد تا همین یکی دو روز پیش که با انتشار نسخه اینترنتی آن، عملاً شانس اکرانش در ایران به صفر برسد و ضربه‌ای به گیشه سینمای ایران هم وارد شود. یکی دو ماه بعد جشنواره فیلم ونیز هم برگزار شد که این بار با حضور دو فیلم از ایران و دو جایزه کم وبیش معتبر برای «جنگ جهانی سوم» همراه بود. اتفاق خوب جشنواره‌های جهانی در این سال برای سینمای ایران، حضور اصغر فرهادی به عنوان رئیس هیئت داوران جشنواره فیلم کن و حضور لیلا حاتمی به عنوان عضو هیئت داوران جشنواره فیلم ونیز بود که نام ایران را بیشتر به گوش سینماگران جهان رساند. در مقابل یک فیلم زیرزمینی از ایران در این جشنواره حاضر بود و یک جایزه مهم هم گرفت که روشن نیست چقدر سیاسی بوده است. در فصل جوایز سینمایی جهان نیز اتفاقات خیلی مهمی نیفتاد، به جز درو کردن اسکارها توسط «همه‌چیز همه‌جا به‌یک باره» در روزهای پایانی 1401 که به زعم سینمادوستان ایرانی، در حد و اندازه این همه توجه نبود. سینمای خانگی سال پرماجرا در سال 1401 پلتفرم‌های نمایش خانگی فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کردند. روزهای آغازین سال با مهاجرت ایرج طهماسب چهره بسیار محبوب تلویزیون به نماوا همراه بود که «مهمونی» را ساخت و اتفاقی را در عرصه نمایش خانگی رقم زد. مدتی بعد سریال‌هایی چون «یاغی» و «شهرک کلیله و دمنه»، به رغم جلب توجه مخاطب، جرقه اولین اختلافات را با ساترا (نهاد زیرمجموعه صداوسیما) رقم زدند، چرا که مجوزی از این نهاد نداشتند. پخش سریال‌های پرمخاطب و پربازتاب خانگی ادامه یافت تا در میانه التهابات پاییز، به سریال «سقوط» رسید که ساترا نه‌تنها به آن مجوزی نداد، بلکه حتی آن را بررسی هم نکرده بود. با این حال دامنه بعضی اختلافات در نهادهای غیرسینمایی بر سر این سریال، به نوعی جنگ نیابتی میان ساترا و فیلیمو تبدیل شد و در نهایت، در یک اتفاق بی‌سابقه، رئیس سازمان صداوسیما با ارسال نامه‌ای به سیدابراهیم رئیسی، رئیس شورای عالی فضای مجازی، درخواست مسدودسازی بزرگ ترین پلتفرم پخش فیلم و سریال را ارائه کرد؛ نامه‌ای که افشای آن جنجال‌های بسیاری ساخت، اما به نتیجه نرسید. ساترا از فیلیمو به قوه قضاییه هم شکایت کرد، اما رأی دستگاه قضا بر قرار منع تعقیب واقع شد تا پرونده نظارت احتمالی ساترا بر سریال‌های خانگی پیچیده‌تر شود. به نظر می‌رسد علاوه بر چالش نظارت صداوسیما بر رقیب، فقدان تعریف حقوقی برای عبارت فنی «صوت و تصویر فراگیر» از جمله عواملی باشد که سرانجام ماجرا را نامشخص کرده است؛ مسئله‌ای که باعث شد شورای عالی امنیت ملی نیز در نامه‌ای از مجلس شورای اسلامی بخواهد قانون‌گذاری فوری در این حوزه را در دستور کار قرار دهد تا مشکل فقدان قانون نظارتی بر نمایش خانگی حل شود. رسانه ملی ادامه تحول سازمان صداوسیما که از پاییز 1400، طرح تحول را کلید زده بود، از ابتدای سال 1401 دچار یک سکته و حتی عقبگرد تحولی در بخش‌های خبر شد، اما بخش‌های نمایشی و فرهنگی آن به سرعت در مسیر تحول پیش رفت. جوان‌گرایی سریع در رده مدیران ارشد که در ماه‌های نخست سال شروع شد، تا ماه‌های پایانی نیز همچنان ادامه یافت و شماری از مدیران جدید در شبکه‌ها و بخش‌های کلیدی سازمان منصوب شدند که به نظر با دست ‌فرمان تازه هماهنگ‌تر هستند. در نهایت اما آن چه روی آنتن آمد، واجد وجوه مثبت و منفی بود که از موارد مثبت آن می‌توان به پخش چند سریال قابل توجه مانند «تمام‌رخ»، «شهباز»، «گیل‌دخت»، «مستوران» و حتی «زیرخاکی 3» (در نوروز) اشاره کرد، اما در مقابل بعضی برنامه‌های سرگرم‌کننده باکیفیت مانند «خندوانه»، «عصر جدید»، «کتاب‌باز» و «دورهمی» از آنتن رخت بربستند و روشن نیست آیا بازخواهند گشت یا خیر؛ امری که بر کارنامه بزرگ ترین رسانه کشور در عرصه سرگرمی‌سازی خدشه وارد کرده است. آنتن تلویزیون همزمان با پخش چند سریال مانند «آزادی مشروط»، «کتونی زرنگی» و «چشم‌بندی» که دچار ضعف‌های جدی بودند، در عین حال در سال 1401 رنگ‌وبوی سیاسی‌تری هم گرفت، تا جایی که برنامه‌های طنز و خبری با دوز چشمگیر سیاسی به شکل ناگهانی ظهور کردند. همزمان قطع روند منظم انتشار نتایج نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات رسانه ملی درباره برنامه‌ها، حواشی به وجود آورد. حضور ناگهانی و پررنگ مهران رجبی بازیگر محبوب تلویزیون در برنامه‌های مختلف و اجرای منظم در آنتن پربیننده‌ترین شبکه را نیز می‌توان از جمله اتفاقات پرحاشیه 1401 سیما دانست. از جمله وقایع مثبت این سال در تلویزیون، پخش برنامه «شیوه» و یکی دو مناظره دیگر در روزهای آغازین التهابات پاییز بود که تحسین‌های فراوانی را از سوی چهره‌های مختلف طیف‌های گوناگون به همراه داشت. چهره ها آه از آن رفتگان بی‌برگشت افسوس بزرگ سال 1401 نیز مانند سال‌های گذشته، فقدان چهره‌های مهم صنعت تصویر بود که از دومین ماه سال با درگذشت نادر طالب‌زاده سینماگر شاخص عرصه هنر انقلاب آغاز شد. در هنر دوبله نیز منوچهر اسماعیلی چهره بی‌نظیر این عرصه و شهلا ناظریان و جلال مقامی دو دوبلور باسابقه دیگر رخ در نقاب خاک کشیدند و امین تارخ بازیگر برجسته سینما و تلویزیون نیز درگذشت. اسماعیل شنگله هنرپیشه پیش کسوت، مهدی صباغی چهره باسابقه هنر خراسان و اصغر یوسفی‌نژاد کارگردان خوش‌قریحه سینمای ایران هم از جمله دیگر درگذشتگان سال پرماجرای 1401 بودند. یاد و خاطره همگی‌شان گرامی باد. جشنواره فجر پر حاشیه ترین دوره تاریخ ماه‌های پایانی سالی که گذشت، زمانی برای سروصدای بسیار چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر بود؛ حواشی که البته از نخستین روزهای پاییز شروع شده بود و از سمت خارج از کشور، هدایت می‌شد تا این رویداد، برگزار نشود یا به شکلی کم‌ اثر برگزار شود. فراخوان‌های مختلف و فشارهای مجازی بر هنرمندان برای غیبت در این رویداد، با واکنش برخی چهره‌های باسابقه مثل رضا کیانیان مواجه شد، اما در نهایت اثر خود را گذاشت و این رویداد، اگرچه برگزار شد، اتفاقات خوبی را رقم زد و فیلم‌های چشمگیری را به نمایش گذاشت، اما از حضور چهره‌های هنری شاخص بی‌بهره بود. در همان ایام جشنواره هم در شرایطی که نیاز به همگرایی و همدلی بیشتر میان نظام و هنرمندان حس می‌شد، سخنان حاشیه‌ساز ابوالقاسم طالبی روی آنتن برنامه زنده «هفت» و واکنش بهروز افخمی به آن، شعله تازه‌ای بود بر آتش اختلافات. برخی از مدیران سینمایی و دبیر جشنواره نیز در روزهای پیش از آغاز و در جریان برگزاری این رویداد، سخنانی را بر زبان راندند که تناسبی با شرایط ایجادشده نداشت، اما موضع‌گیری به‌جای دبیر جشنواره در روزهای بعد، به مدیریت وقایع کمک کرد. فجر چهل و یکم که می‌رفت با اختتامیه‌ای کم‌سروصدا به پایان برسد، در مراسم پایانی با سخنان اعتراضی مجید صالحی برنده سیمرغ بهترین بازیگر مرد نقش اول و محمدعلی باشه‌آهنگر برنده سیمرغ بهترین کارگردانی که همگان را به همدلی و سعه صدر دعوت کردند، همراه شد. پس از این رویداد نیز چهره‌هایی مانند همایون اسعدیان سینماگر باسابقه در گفت‌وگو با خراسان، از لزوم تحمل و مدارا در قبال یکدیگر گفتند تا پرحاشیه‌ترین جشنواره تاریخ فجر با وقایعی بی‌سابقه به پایان برسد. دوربین اجتماعی روی 1401 مرور مهم ترین رخدادهای اجتماعی سال مصطفی عبدالهی – امروز، گزارش صفحه اجتماعی شماره ماقبل آخر روزنامه خراسان در سال 1401 را به مرور موضوعات خبری امسال در حوزه های اجتماعی،علمی و زیست محیطی اختصاص داده ایم؛ اقدامات و اتفاقاتی که مرورشان هم امیدبخش است و خوشحال کننده، هم غم انگیز و همراه با افسوس. کلان آب رسانی گسترده، کم لطفی به جوانی جمعیت ابلاغ سیاست های کلی تامین اجتماعی توسط رهبر معظم انقلاب و دستور اخیر ایشان به مسئولان نظام برای اصلاح قانون سربازی، دو اتفاق مهم در سال 1401 بود و دولت و مجلس هم عملکردهای متعددی داشتند که برخی مثبت و برخی منفی بوده است.از اقدامات شاخص دولت می توان به اجرای طرح های آب رسانی خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان، همدان، طرح انتقال آب به فلات مرکزی، افزایش تعداد آب شیرین کن ها و همچنین استفاده از آب های ژرف اشاره کرد. مجلس هم با تصویب قوانینی مانند «نوسازی قانون 90 ساله اتباع» و «بیمه کارگران ساختمانی» گام بلندی برای حل مشکلات این حوزه ها برداشت. سند خوردن دماوند به نام مردم و حل مشکل وقفی یا ملی بودن این میراث طبیعی را هم باید به این فهرست اضافه کرد. برگزاری اولین کنگره «بانوان تاثیرگذار» جهان در ایران هم از اقدامات دولت در پاسخ به اقدامات سیاسی درباره ایران در موضوع زنان بود که مسیرهای تازه ای را برای توسعه فعالیت ها باز کرد، هرچند که برخی بدسلیقگی ها و اظهارنظرها، سبب شد حواشی این کنگره هم کم نباشد. دولت با اجرای طرح مشاوره قبل و بعد از ازدواج نیز حرکت خوبی را برای کاهش آمار طلاق آغاز کرد؛ اما در مقابل، عملکرد ضعیف برخی دستگاه ها در اجرای قانون جوانی جمعیت، انتقادهایی به همراه داشت. ماجرای حقوق و دستمزدها در سال 1401 هم اگرچه در نهایت نظر کارمندان و بازنشستگان کشوری، لشکری و تامین اجتماعی را تا حدودی تامین کرد اما حاشیه هایی هم به همراه داشت؛ از استعفای حجت ا... عبدالملکی، کشمکش دولت و مجلس بر سر درصد افزایش ها و 6 ماه تاخیر در پرداخت افزایش حقوق های سال جدید. علم و فناوری از پرتاب خیام تا تغییرات کنکور از مهم ترین اتفاقات 1401 در حوزه علم و فناوری، استعفای دکتر ستاری از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و انتصاب دکتر دهقانی فیروزآبادی بود . در کنار آن، کارنامه محققان و پژوهشگران ایرانی شیرینی های بسیاری برایمان داشت. در کنار رونمایی از سومین سند ملی فناوری نانو، ماهواره خیام، فارغ از حواشی مربوط به پرتابگر و کشور پرتاب کننده، به عنوان اولین ماهواره ایرانی در مدار 500 کیلومتری زمین قرار گرفت و رونمایی از ماهواره های جدید ناهید 2 و طلوع3 نیز دو دستاورد دیگر صنعت فضایی ما بود. جهش هفت پله ای در شاخص جهانی نوآوری، ارتقای یک پله ای در سهم از تولید علم، درخشش 12 محقق ایرانی در سال 2022 و رسیدن به سهم 3 درصدی از دانشگاه های برتر جهان، دیگر دستاوردهای 1401 ما در عرصه علمی بود. البته اتفاق مهم تصویب و اجرای تغییرات کنکور را هم نباید از قلم بیندازیم که البته همچنان برخی از نمایندگان مجلس با آن مخالف و به دنبال اصلاح آن هستند. محیط زیست احیای دریاچه و اشک برای «پیروز» نگاهی به اتفاقات و موضوعات محیط زیستی سال 1401 هم قصه هایی را روایت می کند که تلخی هایش بیشتر از شیرینی های آن است. دولت با تکمیل تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه، امید به احیای این دریاچه را زنده کرد و با اجرای طرح آزادسازی سواحل و همچنین جلوگیری از احداث پتروشیمی میانکاله، دو اتفاق محیط زیستی خوب دیگر را رقم زد. همچنین تقویت دیپلماسی منطقه ای برای حل مشکل ریزگردها با دعوت از 11 کشور منطقه در اجلاسیه تهران و رایزنی با ترکیه و افغانستان برای جلوگیری از سدسازی ها و تامین حقابه هیرمند را می توان از اقدامات خوب دولت برشمرد. با این حال هنوز نه به پایبندی طالبان به توافقات اطمینان خاطر داریم و نه به توقف یکه تازی ترک ها برای تصاحب آب های روان منطقه. در داخل کشور هم موضوعاتی مانند سد «چم شیر» و تبعات سنگین احتمالی آن نگرانمان می کند.تلخ ترین اتفاق زیست محیطی 1401 برای همه ما، مرگ «پیروز» بود؛ بچه یوزی که به یک دغدغه محیط زیستی ملی تبدیل شده بود اما پیروز به دلیل عارضه کلیوی تلف شد و همه ما را غصه دار کرد. سلامت شاهکارهای علمی، دغدغه های دارویی افتتاح بزرگ ترین مرکز درمانی کشور، دستیابی به دانش ساخت واکسن های mRNA و جهش علمی در درمان سرطان با ژن درمانی، از افتخارات سال 1401 بود. همچنین پوشش بیمه سلامت برای پنج میلیون فاقد بیمه و پوشش بیمه ای درمان ناباروری برای حمایت از 4 میلیون زوج نابارور، در کنار اجرای آزمایشی طرح «سلامت بخش» با هدف رایگان شدن بستری و درمان درسال 1401 محقق شد. امسال دولت قانون تعرفه گذاری پرستاری را هم اجرایی کرد که البته هنوز رضایت کامل جامعه پرستاری را جلب نکرده است. اجرای طرح دارویار هم اگرچه گام مهمی بود اما پشتیبانی ضعیف از آن مشکلات بسیاری را ایجاد کرد؛ از افزایش قیمت داروها بگیرید تا کمبود برخی اقلام دارویی و البته بحران دارویی با موج پاییزی آنفلوآنزا. این مشکلات سبب شد طرح استیضاح وزیر بهداشت جدی تر پیگیری شود، هرچند که کمیسیون بهداشت دوباره به وزیر مهلت داد. فضای مجازی سال پر قصه و غصه اینترنت در سال جاری اگرچه «رونمایی از سند راهبردی فضای مجازی»، خبر خوبی برای کشور بود اما حاشیه های «طرح صیانت» هم بسیاری را آزار داد و با وجود جلوگیری مجلس از تصویب آن، هنوز هم منتفی بودن یا نبودنش مشخص نیست. داستان تکراری گران کردن اینترنت هم، با رساندن تعرفه های اینترنت به سقف مصوب شروع و به افزایش تعرفه تلفن ثابت مخابرات ختم شد.مهم ترین اتفاق این حوزه هم با شروع پاییز و فیلتر شدن بسیاری از سرویس ها از جمله اینستاگرام و واتس اپ کلید خورد که حال و روز بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی را پاییزی کرد.حمایت از پلتفرم های بومی اگرچه راهبرد خوبی برای کشور بود اما اجباری کردن کوچ کسب و کارها به این پلتفرم ها، به مذاق هیچ کسی خوش نیامد. طرح دیگر وزیر ارتباطات هم طبقاتی کردن اینترنت بود که به گفته کارشناسان تبعات سنگینی همچون رانت و شکاف دیجیتالی را به دنبال خواهد داشت، مانند افزایش میل به مهاجرت. البته موج واکنش ها به این موضوع، منجر به صدور دستور رئیس جمهور به کارگروه اقتصاد دیجیتال برای بررسی دقیق خسارات و تبعات فیلترینگ شده است و باید منتظر نتیجه آن بود. جامعه نو شدن نگاه ها به کم حجاب ها موضوع گشت ارشاد، امر به معروف «حجاب» و نهی از منکر «بدحجابی» هم داستان مفصلی داشت که حاشیه های آن با آغاز تابستان گرم داغ شد و در آخر شهریور و با فوت مهسا امینی به اوج رسید. فارغ از اتفاقات سیاسی این ماجرا، آن چه به عنوان یک تحول ضروری از سوی همه دغدغه مندان و دلسوزان مطرح شد، تغییر نگاه به مقوله حجاب و ساز و کار ترویج آن بود که با متوقف شدن گشت های ارشاد آغاز شد. تصریح رهبر معظم انقلاب بر متهم نکردن بد حجاب ها، و تاکید شورای عالی انقلاب فرهنگی بر «هوشمندانه و واقع بینانه بودن مواجهه با بدحجابی» هم دو واکنش مهم در این زمینه بود. البته در این بین برخی مسئولان و نمایندگان مجلس هم پیشنهادهایی عجیب و غیرمنطقی را برای محروم کردن بدحجاب ها از خدمات عمومی مطرح کردند که اکثر آن ها تکذیب شد. جامعه سریال تلخ مسمومیت دانش آموزان اتفاق عجیب و نگران کننده دیگر 1401، ماجرای مسمومیت های سریالی دانش آموزان در مدارس نقاط مختلف کشور بود. این موضوع که سناریوهای مختلفی درباره آن مطرح شد، در نهایت نهادهای امنیتی و اطلاعاتی را وارد عمل کرد تا هرچند با کمی تاخیر، اما با جدیت پیگیر ماجرا شوند. خبرهای هفته گذشته سخنگوی فراجا هم حاکی از آن بود که در این زمینه ، 110 نفر از خاطیان دستگیر شده اند. حادثه ریزش متروپل و خیزش سیلاب فاجعه متروپل آبادان با بیش از 40 کشته، به یکی از تلخ ترین حوادث سال های اخیر تبدیل شد. البته دستور رهبر انقلاب برای «مجازات عبرت آموز» مسببان این حادثه، تلاش مسئولان را مضاعف کرد تا وعده تشدید اقدامات پیشگیرانه را بدهند؛ اما کم بودن امید به ثمربخش بودن این وعده ها، به دلیل تجربه های گذشته است، مثل ترک فعل هایی که در تدوین برنامه ملی سیلاب ها صورت گرفت و سبب شد سیل تابستان 1401 در 24 استان، بیش از 90 کشته بر جای بگذارد. تجربه تلخ دیگر، تخریب های گسترده زلزله های نه چندان شدید است که امسال هم مردم خوی را آواره کرد؛ هرچند که وزیر کشور دستور پیگیری و معرفی سازندگان ساختمان های تخریب شده به قوه قضاییه را داده تا شاید بتوان مانع از این تکرارهای تلخ شد. بازخوانی مهم ترین رخدادهای اقتصادی امسال در 4 محور شروع و پایان 1401 تحت تاثیر ارز با رسیدن به انتهای سال 1401 می توان برآوردی از اتفاقات مهم اقتصادی امسال داشت. در این گزارش به مرور مهم ترین اتفاقات در چهار سرفصل و تغییرات مهم ترین شاخص های اقتصادی در سال 1401 پرداخته ایم. بازار ارز را از حذف ارز 4200 در نیمه نخست سال تا نوسانات شدید ارزی در نیمه دوم سال بررسی کرده ایم. موضوع همچنان محل چالش چگونگی عرضه خودرو را مرور کرده و به ماجرای کالابرگ الکترونیک پرداخته و در نهایت نگاهی به نرخ های تورم، بیکاری، رشد اقتصادی و رشد نقدینگی در سال 1401 انداخته ایم. 2 نیمه متفاوت ارزی در سال 1401 بی تردید مهم ترین اتفاقات اقتصادی کشور در سال 1401 معطوف به تحولات بازار ارز است. در ماه های ابتدایی امسال، نرخ ارز در روند نسبتاً مورد انتظار خود قرار داشت و به موازات رشد نقدینگی مزمن کشور در خرداد به 33 هزار تومان هم رسید. همچنین نوسان آن تا قبل از انتهای نیمه نخست سال، درنهایت در سطح کمتر از 31 هزار تومان محدود بود. اما مجموعه ای از عوامل موجب شد تا بازار ارز در نیمه دوم سال شرایطی کاملاً متفاوت از نیمه نخست و حتی نیمه دوم سال های قبل را تجربه کند. در سال های گذشته روال بازار ارز تقریباً به این صورت بوده که با فرارسیدن انتهای سال میلادی و سپس سال چینی، روند تقاضای ارز به دلایل مختلف نظیر مسافرت های خارجی یا تسویه شرکت های صادراتی شدت می گرفت. با این حال، امسال به این عوامل، آن چه هم اینک با عنوان جنگ ترکیبی آمریکا به همراه مجموعه ای نقاط ضعف مدیریت بازار داخلی ارز آشکار شده است نیز اضافه و موجب شد تا نرخ ارز به میزانی بالاتر از پیش بینی های اقتصادی، یعنی تا حدود 100 درصد نسبت به ابتدای امسال رشد کند و به 60 هزار تومان در دهه اول اسفند هم برسد، اگرچه پس از آن تا روز گذشته به حدود 46 هزار تومان رسید. 6 ماه داغ نوسان های افزایشی نرخ ارز در پاییز که دلار را در نهایت به 40 هزار تومان رساند، واکنش مجلس را برانگیخت. در جلسه ای که در این خصوص با حضور وزیر اقتصاد و رئیس پیشین بانک مرکزی در اوایل دی برگزار شد، گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس از سیاست ها و اقدامات ارزی دولت سیزدهم منتشر شد که هشدار می داد حداقل در مولفه های اصلی، همچنان، تصمیمات شکست خورده گذشته در حال تکرار است. به کارگیری اقداماتی که موجب تعدد نرخ های رسمی و با فاصله معنادار با بازار غیررسمی می شود، اتکای خطرناک به آمار گمراه کننده مازاد عرضه در سامانه نیما (گمراه کننده از آن جهت که بخشی از ارزهای عرضه شده در این سامانه، به اصطلاح بی کیفیت هستند و انتقال بین المللی آن ها سخت و پرهزینه است؛ از سوی دیگر نقشه ارزی با تجاری کشور برای این که نیاز به نقل و انتقالات ارز در جریان تجارت خارجی به حداقل برسد، منطبق نبود)، نپذیرفتن واقعیت افزایش نرخ ارز متناسب با واقعیت های اقتصادی و اصرار بر سیاست های شکست خورده تثبیت نرخ اسمی ارز (به طوری که در آن زمان، نرخ ارز نیمایی تقریباً روی 28 هزار تومان ثابت مانده بود، وضعیتی مشابه با اوایل اعلام ارز 4200 که موجب نفوذ و گسترش رانت ارزی به این حوزه می شد)، خروج 10 میلیارد دلار ارز به صورت اسکناس و حواله از فرایندهای رسمی با ادامه رویه فعلی، از جمله مسائل و چالش های پیش روی بازار اسکناس و حواله ارز بود که در گزارش مذکور به آن اشاره شده بود. این کمیسیون همچنین بر لزوم انجام اقداماتی نظیر حداقل کردن نرخ های ارز موجود در نظام رسمی ارز (حذف فاصله نرخ اسکناس سرفصل سایر و مسافری با نرخ ارز غیررسمی)، تمرکز تصمیم گیری ارزی در بانک مرکزی، تغییر ساختار عملکرد بازار متشکل برای توزیع اسکناس به بستری برای کشف نرخ عمده اسکناس، افزایش تدریجی متوسط نرخ فروش ارز صادرکنندگان عمده و نیز بهبود نقشه ارزی-تجاری تاکید کرده بود،اما حتی این جلسه هم نتوانست در عمل، روند نرخ ارز را کنترل کند تا در نهایت چند روز بعد، صالح آبادی رئیس کل پیشین بانک مرکزی جای خود را به فرزین، رئیس کنونی داد. بازار ارز بعد از تغییر رئیس کل بانک مرکزی از آن تاریخ به بعد، نرخ ارز همچنان به روند صعودی ادامه داد تا این که در اوایل اسفند به 60 هزار تومان هم رسید، اما همزمان تحولاتی که درخصوص بازار ارز مشاهده می شد، در مجموع، روندی مثبت به خود گرفت به طوری که پس از یک برهه کوتاه، بانک مرکزی با اختیارات ویژه ای که از سران قوا گرفت، توانست ورود ارز صادرکنندگان عمده به بازار را با نرخ های بالاتر از نیما تسهیل کند، ضمن این که ایجاد مرکز مبادله ارز و طلا در راستای به دست گرفتن رهبری قیمت و حذف فاصله زیاد ارز مسافری با آزاد موجب شد تا به مرور از حجم سفته بازی در بازار ارز کاسته شود. گفتنی است شش ماه پرتنش در بازار ارز کشور در شرایطی رخ داد که مولفه های غیر اقتصادی در این مدت بر این بازار اثرگذار بودند. ناآرامی ها که موجب افزایش ریسک های اقتصاد و خروج ارز و طلا از چرخه اقتصادی (در قالب خروج از کشور یا ذخیره ارزش پول ملی) شدند، به همراه اخبار گوشه و کنار مبنی بر سخت تر شدن دامنه تحریم ها بر شبکه نقل و انتقالات ارزی، موضوعی بود که بر رشد نرخ ارز اثر گذاشت. با این حال، مجموعه ای از عوامل نظیر غلبه امنیتی بر اغتشاشات، بهبود سیاست گذاری داخلی بازار ارز که بخشی از تاثیرات خارجی بازار ارز را محدود می کرد و انتشار خبرهای مثبت از مذاکرات ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی موجب شد بخشی از فشارهای روانی ارزی بر کشور عملاً خنثی شود. در آخرین مورد نیز انتشار خبر توافق سیاسی ایران و عربستان که از مسیر توسعه روابط ایران و چین رخ داد، موجب شد نرخ ها در بازار ارز هر چه بیشتر از سطح 60 هزار تومان فاصله بگیرد به طوری که هم اینک نرخ های مجازی ارز در حدود 46 تا 47 هزار تومان و نرخ های صرافی در حدود 42 هزار تومان است. کالابرگ الکترونیک به سرانجام رسید سال هاست بحث ضرورت توزیع کالابرگ الکترونیک، در محافل کارشناسی و حتی اجرایی مطرح بود و از زمان تصویب بودجه 1400، این مسئله به دولت تکلیف شد، اما سال 1400 دولت های دوازدهم و سیزدهم، زیر بار این موضوع نرفتند. سال 1401 با حذف ارز 4200، انتظار می رفت کالابرگ الکترونیک جایگزین ارز 4200 شود، ولی دولت سیزدهم نیز ترجیح داد در شروع کار سراغ تجربه توزیع یارانه نقدی برود. همزمان نیز سامان دهی یارانه نان در قالب پرداخت از طریق کارتخوان مخصوص و واریز یارانه به صورت مستقیم به حساب نانوایی ها و بدون افزایش قیمت برای مصرف کنندگان رقم خورد. دولت ترجیح داد برای کالابرگ الکترونیک از مسیر آزمایشی حرکت کند. در اواسط سال، اجرای آزمایشی طرح در استان هرمزگان و پس از مدتی در سه استان دیگر و سرانجام در اواسط اسفند، اجرای سراسری طرح آغاز شد. اگرچه در صورت استفاده نکردن از اعتبار کالابرگ توسط سرپرست خانوار، این اعتبار پس از یک ماه به یارانه نقدی تبدیل می شود. در این میان یک چالش مهم بر سر راه نحوه اجرای قانون کالابرگ الکترونیک وجود دارد. این چالش، احتمال کسری بودجه به دلیل افزایش قیمت کالاها و لزوم سهم بیشتر از سوی دولت برای ثابت ماندن قیمت مصرف کننده است. در چنین شرایطی هر سال دولت مجبور به تامین یارانه بیشتری می شود، مگر این که سهم مصرف کننده نیز هر سال متناسب با افزایش قیمت بیشتر شود. در هر صورت طرح در شروع کار قرار دارد و هنوز برآوردی از میزان استقبال مردم از آن وجود ندارد. ابهام در چگونگی عرضه و قیمت گذاری خودرو ماجرای عرضه خودرو امسال با فراز و نشیب های خاصی همراه بود. عرضه خودرو در بورس کالا در نیمه دوم امسال کلید خورد که البته با مخالفت هایی به دلیل افزایش قیمت خودرو با این رویکرد مواجه شد که اگرچه نسبت به قیمت کارخانه، افزایش درخورتوجهی داشت، اما نسبت به قیمت بازار کمی پایین تر بود. در بودجه سال آینده، موضوع «عرضه خودرو از طریق بورس کالا»از متن لایحه بودجه حذف شد که البته این به معنای نفی موضوع نیست، بلکه به معنای جلوگیری از اجبار به آن است و دولت اختیار عرضه خودرو در بورس را همچنان خواهد داشت. البته رئیس شورای رقابت در ابتدای بهمن در نامه‌ای خطاب به رئیس سازمان بورس تمامی محصولات دو خودروساز بزرگ (به جز هایما و تارا) را انحصاری دانست و اعلام کرد که باید خودروهای شاهین، دنا و پژو ۲۰۷ از بورس کالا خارج شوند. این موضوع با مخالفت وزیر اقتصاد مواجه شد که اعلام کرد مجوز عرضه خودرو در بورس کالا توسط شورای عالی بورس داده شده است و این شورا باید در این خصوص تصمیم گیری کند. با این حال عرضه خودرو در قالب طرح فروش سراسری با افتتاح حساب وکالتی، روشی دیگر از عرضه خودرو را در اواخر امسال رقم زد. در مجموع این رفت و برگشت ها در نحوه عرضه خودرو و قیمت گذاری آن، شرایط پرابهامی را در این عرصه رقم زده است که هنوز سرنوشت آن برای سال آینده مشخص نیست. مسئله دیگر در بازار خودرو، ورود خودروهای خارجی بود. سرانجام،امسال ممنوعیت واردات خودرو به جز خودروهای آمریکایی رفع شد و وزارت صمت، در اعلامیه‌ای جزئیات فروش خودروهای وارداتی را اعلام کرد که براساس آن متقاضیان از 6 تا 11 اسفند امسال با مراجعه به سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی و افتتاح حساب وکالتی پیش ثبت‌نام کردند. سخنگوی وزارت صمت نیز با اشاره به ثبت نام از متقاضیان خرید خودروهای وارداتی در سامانه یکپارچه فروش خودرو اعلام کرد:۸۵ هزار دستگاه خودرو توسط شرکت‌های واردکننده، ثبت سفارش شده‌اند.هیئت دولت نیز «عرضه خودروهای وارداتی صرفا از طریق بورس کالا»را از بند ۲ آیین‌نامه واردات خودرو حذف کرد که براین اساس به نظر می‌رسد بورس کالا تنها بستر عرضه این خودروها نخواهد بود.∎​