سعدی در آخرین تجربه تهیه‌کنندگی‌اش در همکاری با کارگردان کار بلد و باتجربه‌ای مثل مهرداد خوشبخت در فیلم «گل‌های باوارده» سراغ روایت و واکاوی بخش مهمی از تاریخ دوران دفاع‌مقدس در زمان حصر آبادان و تلاش‌های نهان و پنهان کارکنان صنعت نفت در جهت حفظ و انتقال منابع نفتی و دستگاه‌های وابسته به صنعت نفت، به جای امن رفته است. با سعدی درباره رویکردهایش در تولید این فیلم و نقش‌های حمایتی ارگان دولتی سینما در تولید این نوع فیلم‌های راهبردی و شرایط برگزاری جشنواره فیلم فجر گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.
از روند شروع پروسه تولید فیلم گل‌های باوارده بگویید؟
طرح فیلمنامه توسط مهرداد خوشبخت به بنیاد سینمایی فارابی ارائه شده بود و بعد از موافقت با تولید فیلم تهیه‌کنندگی فیلم به من پیشنهاد شد و با توجه به مضمون فیلمنامه آن را پذیرفتم.
سابقه موفق خوشبخت در تولیدات این نوع آثار، مثل فیلم «آبادان یازده شصت» چقدر شما را ترغیب کرد که در تولید فیلم حضور داشته باشید؟
از سال‌های دورتر با مهرداد خوشبخت و سبک کاری‌اش آشنا بودم و تجربیات همکاری خوب و موفقی داشتیم. البته این با کار قبلی، خوشبخت فیلم «آبادان یازده شصت» بسیار متفاوت است.
هشت سال دوران دفاع‌مقدس مملو از اتفاقات و حوادث بسیار ناگفته‌ای است که به‌رغم گذشت سه دهه از پایانش همچنان ناگفته مانده و به دور از ارزیابی و قضاوت مردم قرار دارد. در فیلم گل‌های باوارده براساس چه ضروریاتی سراغ روایت بخشی از این ناگفته‌ها رفتید؟
با توجه به شرایط پیش آمده در کشورمان و لزوم آشنایی نسل جوان با ارزش‌های مغفول مانده در سال‌های دوران دفاع‌مقدس و فرهنگ انقلاب این نیز احساس می‌شود که در عرصه فرهنگی و سینما فعالیت‌های جدی‌تری انجام بگیرد. باید در نظر داشته باشیم ما به عنوان اصحاب فرهنگ و هنر با گنجینه‌ای غنی و کمتر پرداخته شده‌ای از آن دوران مواجه هستیم و این دین و مسئولیت بر گردن ماست که نسل جوانی که با این وقایع و ارزش‌ها بیگانه هستند را آشنا و همراه کنیم و چه مدیومی مهم‌تر و تاثیرگذارتر از سینما می‌تواند این کار راهبردی را به سر منزل مقصود برساند. الان جوانان ما نیاز به سرمشق و الگو برای تعیین مشی زندگی‌شان دارند و ما باید به آنها در جهت درست این وضعیت کمک کنیم. نشان دادن این ایثارها و شجاعت‌های آدم عادی درون جنگ، وظیفه مهمی است و می‌تواند با الهام‌پذیری مسیر زندگی جوان‌ها را تغییر بدهد. تلاش ما در تولید این فیلم هم استفاده از سوژه و محتوای نو و تازه در قالبی جدید بود.
آیا این اطمینان را دارید که دیدن فیلم گل‌های باوارده می‌تواند برای نسل جوانی که فاصله 30ساله با آن دوران دارد و به‌کلی با شرایط و نوع روابط آن دوران بیگانه و ناآشناست، اثرگذاری داشته باشد؟
با توجه به نگاهی که در این فیلم نسبت به موضوع و سوژه وجود دارد و زمان زیادی صرف تحقیق و پژوهش از سوی مهرداد خوشبخت، نویسنده و کارگردان اثر شد، مطمئن هستم که نسل جوان با فضای داستانی دراماتیک و درست و خوبش که از شعارزدگی دوری می‌کند ارتباط عمیقی برقرار می‌کند. موضوع اصلی و مهم فیلم ایثار، مقاومت مردم، حماسه‌سازی مهندسان و کارکنان صنعت نفت حاضر در جنگ است. نسل جوان ما باید قهرمان و اسطورهایش را از میان این آدم‌ها انتخاب کند.
این ایثار و فداکاری مردم که به آن اشاره دارید یکی از ارکان مهم پایداری نظام در این چهار دهه به‌رغم هجمه‌های دشمنان به شیوه‌های مختلف است؟
بله، این دو مقوله جزو ارکان کلیدی و محوری انقلاب اسلامی است که استوار بر خواسته و توجه مردم و پایبندی و اعتقادت‌شان به نظام تلقی می‌شود. این میل به استقلال و پایداری به‌جز با ایثار و فداکاری مردم محقق نمی‌شود.
در شرایط فعلی و گسترش جنگ نرم دشمنان علیه ایران، سینما و فیلمسازی چقدر می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد جدی به تبیین چهره واقعی ایران در دنیا کمک کند؟ به‌خصوص این‌که امسال جشنواره فیلم فجر بعد از مدت‌ها در بعد بین‌المللی و با حضور هنرمندان خارجی برگزار می‌شود؟
در فیلم ما مظلومیت و حقانیت مردم به شکل واضحی در برابر هجمه و تجاوز دشمن روایت می‌شود. ظلمی که با مقاومت مردم تبدیل به یک فرصت شد و شرایط را دگرگون کرد که می‌شود آن را به‌عنوان سندی مهم برای مردم در سایر نقاط دنیا باز نشر داد.
با توجه به رشد بسیار زیاد هزینه تولید فیلم به‌خصوص فیلم‌هایی از جنس گل‌های باوارده چگونه با چالش‌های تهیه و تولید فیلم روبه‌رو شدید؟
در هر صورت تولید فیلم‌های استراتژیک با توجه به نوع ساختارش هزینه بالا و زیادی دارد و شما مجبور هستید با توجه به گذر زمان خیلی از لوکیشن‌ها را برای نزدیک شدن به فضای معماری آن دوران بازسازی کند و یا بسازید و این هزینه‌های تولید را به‌شدت زیاد می‌کند. لذا این نوع آثار استراتژیک نیاز به حمایت جدی تمام نهادها، ارگان‌ها و سازمان‌ها دارند. برای بخش خصوصی با توجه به بضاعتش تامین هزینه تولید این نوع فیلم‌ها میسر نیست و اصلا توجیه اقتصادی ندارد. نکته مهم در این بحث وجود ممیزی‌های غیر لازم و غیرضروری است که به‌عنوان یک چالش جدی در پیش روی ساخت فیلم قرار می‌گیرد. در این نوع آثار باید به سازندگان اعتماد داشت و دست‌شان را باز گذاشت تا با آسودگی خاطر در چارچوب‌هایی که همه از آن اطلاع داریم، کار کنند.
بخش مهمی از این نوع ممیزی‌ها و اعمال نظرها در تولید این نوع فیلم‌ها مرتبط با ارگان‌ها و نهادهای نظامی است که باید از تولید فیلم حمایت کنند. آیا شما در حین تولید فیلم گل‌های باوراده با آنها روبه‌رو بودید؟
به جهت شناخت و تعاملی که در این سال‌ها در حین همکاری با ارگان‌های نظامی به دست آورده‌ام با این چالش مواجه نشدیم و نوع و جنس ممیزی‌ها را می‌دانیم و برای آنها بسته به شرایط راهکار داریم.
آیا حمایتی که از سوی ارگان‌های نظامی برای تولید فیلم انتظار داشتید، محقق شد؟
حمایت‌هایی از سوی سپاه و ارتش انجام شد اما با توجه به فضای داستانی فیلم نیاز زیادی به ادوات و امکانات نظامی وجود نداشت و بیشتر به روابط انسانی و شخصیت‌پردازی آدم‌ها و تلاش‌شان پرداخته شد.
فیلم گل‌های باوارده می‌تواند به‌عنوان یک سند تصویری برای آدم‌های چند دهه بعد که می‌خواهند در حوزه جنگ شناخت داشته باشند به‌عنوان یک سند معتبر عمل کند؟
همان‌طوری‌که اشاره شد فیلمنامه اثر از دل یک کار پژوهشی مبتنی بر واقعیات توسط نویسنده‌اش به مرحله تولید رسید. مهرداد خوشبخت در حین نگارش متن با خیلی از آدم‌های مرتبط با جنگ که در پالایشگاه در آن دوران زندگی می‌کردند مصاحبه کرد و خیلی از اتفاقات داستانی فیلم جنبه مستند و واقعی دارد و فکت‌های خوبی برای رجوع آدم‌های نسل بعد که می‌خواهند نگاه عمیق‌تری به آن دوران داشته باشند در اختیارشان قرار می‌دهد. نکته مهم دیگر زندگی نویسنده و کارگردان است که به همراه خانواده‌اش در آن دوران در آبادان زندگی می‌کرده و با شرایط آن دوران بیگانه نیست.
در حین تولید فیلم با چه چالش‌هایی مواجه بودید؟
هزینه‌های تولید بسیار افزایش پیدا کرده و تنظیم بودجه فیلم واقعا کار دشواری است و ناگهان با افزایش قیمت در خیلی از بخش‌ها مواجه می‌شوید که در برنامه‌ریزی بودجه به آن فکر نشده است.
در بیشتر تولیدات از جنس گل‌های باوارده تلاش می‌شود از بازیگران شناخته شده، استفاده شود تا توجه مخاطب را نسبت به فیلم جلب کنند. به چه دلیل شما چنین رویه‌ای را دنبال نکردید؟
تمرکز ما روی فیلمنامه و قصه خوب فیلم بود که می‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند. شما هر چقدر بازیگران مطرح را در فیلم مورد استفاده قرار بدهید اما قصه خوبی نداشته باشید، نمی‌توانید به توفیق برسید.
چه ارزیابی از برگزاری جشنواره فیلم فجر که 40سالگی را پشت سر گذاشته است، دارید؟
در هر صورت جشنواره فیلم فجر آینه تمام‌عیار یک‌سال فیلمسازی در سینمای ایران است و زحمات آنها در یک پکیچ خوش قاب در 10روز در معرض دید همه مخاطبان قرار می‌گیرد.
چقدر به موفقیت فیلم در جشنواره خوشبین هستید؟
موقعی که تمام فیلم‌های بخش مسابقه را ندیده‌ام، نمی‌توانم در این باره اظهارنظر کاملی داشته باشم اما با توجه به شرایط تولید فیلم و زحماتی که برای تولید فیلم کشیده شده است. فیلم اثر خوب و موفقی خواهد بود.
احمد محمداسماعیلی - منتقد سینما
از روند شروع پروسه تولید فیلم گل‌های باوارده بگویید؟
طرح فیلمنامه توسط مهرداد خوشبخت به بنیاد سینمایی فارابی ارائه شده بود و بعد از موافقت با تولید فیلم تهیه‌کنندگی فیلم به من پیشنهاد شد و با توجه به مضمون فیلمنامه آن را پذیرفتم.
سابقه موفق خوشبخت در تولیدات این نوع آثار، مثل فیلم «آبادان یازده شصت» چقدر شما را ترغیب کرد که در تولید فیلم حضور داشته باشید؟
از سال‌های دورتر با مهرداد خوشبخت و سبک کاری‌اش آشنا بودم و تجربیات همکاری خوب و موفقی داشتیم. البته این با کار قبلی، خوشبخت فیلم «آبادان یازده شصت» بسیار متفاوت است.
هشت سال دوران دفاع‌مقدس مملو از اتفاقات و حوادث بسیار ناگفته‌ای است که به‌رغم گذشت سه دهه از پایانش همچنان ناگفته مانده و به دور از ارزیابی و قضاوت مردم قرار دارد. در فیلم گل‌های باوارده براساس چه ضروریاتی سراغ روایت بخشی از این ناگفته‌ها رفتید؟
با توجه به شرایط پیش آمده در کشورمان و لزوم آشنایی نسل جوان با ارزش‌های مغفول مانده در سال‌های دوران دفاع‌مقدس و فرهنگ انقلاب این نیز احساس می‌شود که در عرصه فرهنگی و سینما فعالیت‌های جدی‌تری انجام بگیرد. باید در نظر داشته باشیم ما به عنوان اصحاب فرهنگ و هنر با گنجینه‌ای غنی و کمتر پرداخته شده‌ای از آن دوران مواجه هستیم و این دین و مسئولیت بر گردن ماست که نسل جوانی که با این وقایع و ارزش‌ها بیگانه هستند را آشنا و همراه کنیم و چه مدیومی مهم‌تر و تاثیرگذارتر از سینما می‌تواند این کار راهبردی را به سر منزل مقصود برساند. الان جوانان ما نیاز به سرمشق و الگو برای تعیین مشی زندگی‌شان دارند و ما باید به آنها در جهت درست این وضعیت کمک کنیم. نشان دادن این ایثارها و شجاعت‌های آدم عادی درون جنگ، وظیفه مهمی است و می‌تواند با الهام‌پذیری مسیر زندگی جوان‌ها را تغییر بدهد. تلاش ما در تولید این فیلم هم استفاده از سوژه و محتوای نو و تازه در قالبی جدید بود.
آیا این اطمینان را دارید که دیدن فیلم گل‌های باوارده می‌تواند برای نسل جوانی که فاصله 30ساله با آن دوران دارد و به‌کلی با شرایط و نوع روابط آن دوران بیگانه و ناآشناست، اثرگذاری داشته باشد؟
با توجه به نگاهی که در این فیلم نسبت به موضوع و سوژه وجود دارد و زمان زیادی صرف تحقیق و پژوهش از سوی مهرداد خوشبخت، نویسنده و کارگردان اثر شد، مطمئن هستم که نسل جوان با فضای داستانی دراماتیک و درست و خوبش که از شعارزدگی دوری می‌کند ارتباط عمیقی برقرار می‌کند. موضوع اصلی و مهم فیلم ایثار، مقاومت مردم، حماسه‌سازی مهندسان و کارکنان صنعت نفت حاضر در جنگ است. نسل جوان ما باید قهرمان و اسطورهایش را از میان این آدم‌ها انتخاب کند.
این ایثار و فداکاری مردم که به آن اشاره دارید یکی از ارکان مهم پایداری نظام در این چهار دهه به‌رغم هجمه‌های دشمنان به شیوه‌های مختلف است؟
بله، این دو مقوله جزو ارکان کلیدی و محوری انقلاب اسلامی است که استوار بر خواسته و توجه مردم و پایبندی و اعتقادت‌شان به نظام تلقی می‌شود. این میل به استقلال و پایداری به‌جز با ایثار و فداکاری مردم محقق نمی‌شود.
در شرایط فعلی و گسترش جنگ نرم دشمنان علیه ایران، سینما و فیلمسازی چقدر می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد جدی به تبیین چهره واقعی ایران در دنیا کمک کند؟ به‌خصوص این‌که امسال جشنواره فیلم فجر بعد از مدت‌ها در بعد بین‌المللی و با حضور هنرمندان خارجی برگزار می‌شود؟
در فیلم ما مظلومیت و حقانیت مردم به شکل واضحی در برابر هجمه و تجاوز دشمن روایت می‌شود. ظلمی که با مقاومت مردم تبدیل به یک فرصت شد و شرایط را دگرگون کرد که می‌شود آن را به‌عنوان سندی مهم برای مردم در سایر نقاط دنیا باز نشر داد.
با توجه به رشد بسیار زیاد هزینه تولید فیلم به‌خصوص فیلم‌هایی از جنس گل‌های باوارده چگونه با چالش‌های تهیه و تولید فیلم روبه‌رو شدید؟
در هر صورت تولید فیلم‌های استراتژیک با توجه به نوع ساختارش هزینه بالا و زیادی دارد و شما مجبور هستید با توجه به گذر زمان خیلی از لوکیشن‌ها را برای نزدیک شدن به فضای معماری آن دوران بازسازی کند و یا بسازید و این هزینه‌های تولید را به‌شدت زیاد می‌کند. لذا این نوع آثار استراتژیک نیاز به حمایت جدی تمام نهادها، ارگان‌ها و سازمان‌ها دارند. برای بخش خصوصی با توجه به بضاعتش تامین هزینه تولید این نوع فیلم‌ها میسر نیست و اصلا توجیه اقتصادی ندارد. نکته مهم در این بحث وجود ممیزی‌های غیر لازم و غیرضروری است که به‌عنوان یک چالش جدی در پیش روی ساخت فیلم قرار می‌گیرد. در این نوع آثار باید به سازندگان اعتماد داشت و دست‌شان را باز گذاشت تا با آسودگی خاطر در چارچوب‌هایی که همه از آن اطلاع داریم، کار کنند.
بخش مهمی از این نوع ممیزی‌ها و اعمال نظرها در تولید این نوع فیلم‌ها مرتبط با ارگان‌ها و نهادهای نظامی است که باید از تولید فیلم حمایت کنند. آیا شما در حین تولید فیلم گل‌های باوراده با آنها روبه‌رو بودید؟
به جهت شناخت و تعاملی که در این سال‌ها در حین همکاری با ارگان‌های نظامی به دست آورده‌ام با این چالش مواجه نشدیم و نوع و جنس ممیزی‌ها را می‌دانیم و برای آنها بسته به شرایط راهکار داریم.
آیا حمایتی که از سوی ارگان‌های نظامی برای تولید فیلم انتظار داشتید، محقق شد؟
حمایت‌هایی از سوی سپاه و ارتش انجام شد اما با توجه به فضای داستانی فیلم نیاز زیادی به ادوات و امکانات نظامی وجود نداشت و بیشتر به روابط انسانی و شخصیت‌پردازی آدم‌ها و تلاش‌شان پرداخته شد.
فیلم گل‌های باوارده می‌تواند به‌عنوان یک سند تصویری برای آدم‌های چند دهه بعد که می‌خواهند در حوزه جنگ شناخت داشته باشند به‌عنوان یک سند معتبر عمل کند؟
همان‌طوری‌که اشاره شد فیلمنامه اثر از دل یک کار پژوهشی مبتنی بر واقعیات توسط نویسنده‌اش به مرحله تولید رسید. مهرداد خوشبخت در حین نگارش متن با خیلی از آدم‌های مرتبط با جنگ که در پالایشگاه در آن دوران زندگی می‌کردند مصاحبه کرد و خیلی از اتفاقات داستانی فیلم جنبه مستند و واقعی دارد و فکت‌های خوبی برای رجوع آدم‌های نسل بعد که می‌خواهند نگاه عمیق‌تری به آن دوران داشته باشند در اختیارشان قرار می‌دهد. نکته مهم دیگر زندگی نویسنده و کارگردان است که به همراه خانواده‌اش در آن دوران در آبادان زندگی می‌کرده و با شرایط آن دوران بیگانه نیست.
در حین تولید فیلم با چه چالش‌هایی مواجه بودید؟
هزینه‌های تولید بسیار افزایش پیدا کرده و تنظیم بودجه فیلم واقعا کار دشواری است و ناگهان با افزایش قیمت در خیلی از بخش‌ها مواجه می‌شوید که در برنامه‌ریزی بودجه به آن فکر نشده است.
در بیشتر تولیدات از جنس گل‌های باوارده تلاش می‌شود از بازیگران شناخته شده، استفاده شود تا توجه مخاطب را نسبت به فیلم جلب کنند. به چه دلیل شما چنین رویه‌ای را دنبال نکردید؟
تمرکز ما روی فیلمنامه و قصه خوب فیلم بود که می‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند. شما هر چقدر بازیگران مطرح را در فیلم مورد استفاده قرار بدهید اما قصه خوبی نداشته باشید، نمی‌توانید به توفیق برسید.
چه ارزیابی از برگزاری جشنواره فیلم فجر که 40سالگی را پشت سر گذاشته است، دارید؟
در هر صورت جشنواره فیلم فجر آینه تمام‌عیار یک‌سال فیلمسازی در سینمای ایران است و زحمات آنها در یک پکیچ خوش قاب در 10روز در معرض دید همه مخاطبان قرار می‌گیرد.
چقدر به موفقیت فیلم در جشنواره خوشبین هستید؟
موقعی که تمام فیلم‌های بخش مسابقه را ندیده‌ام، نمی‌توانم در این باره اظهارنظر کاملی داشته باشم اما با توجه به شرایط تولید فیلم و زحماتی که برای تولید فیلم کشیده شده است. فیلم اثر خوب و موفقی خواهد بود.
احمد محمداسماعیلی - منتقد سینما
نظر شما