خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: ثبت و مستندسازی تاریخ شفاهی کشور چند سالی است که مورد توجه قرار گرفته و برخی از نهادها و دستگاه‌های فرهنگی و هنری، اقداما تی را در راستای ثبت آن انجام داده‌اند تا خاطره شاهدان و قهرمانان استخراج، و ضبط و نگهداری شود اما در این زمینه کم کاری شده است.

در گلستان هم تاکنون اقدام متمرکز و جامعی برای ثبت و حفظ تاریخ شفاهی این منطقه انجام نشده است، اگرچه، چند سالی است که برخی از تاریخ نگاران و البته مؤسسات فرهنگی تلاش‌هایی را برای ثبت تاریخ شفاهی دوران انقلاب و دوران هشت ساله دفاع مقدس در دستور کار قرار داده‌اند اما واقعیت آن است که با توجه به نقش آفرینی مؤثر اهالی دیار هیرکان در برهه‌های مختلف و حساس تاریخی به طور خاص، در تاریخ انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس، این اقدامات هیچ تناسبی با جایگاه گلستان و گلستانی‌ها در این رخدادهای سیاسی ندارد.

باید وقایعی هم چون واقعه پنجم آذر گرگان، ۱۲ دی گالیکش و گنبدکاووس، رخدادها و مبارزات انقلابی در علی آبادکتول و واقعه گلستان در روزهای منتهی به سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در کنار شجاعت و دلاوری‌های فرزندان این مرز و بوم در دوران هشت ساله دفاع مقدس در عملیات‌های مختلف به ویژه کربلای چهار و پنج در صدر فرآیند ثبت تاریخ شفاهی گلستان قرار گرفته و اندوخته‌ها و مشاهدات قهرمانان و شاهدان این حوادث مستندسازی شود.

ضرورت انتقال فرهنگ به نسل‌های بعد

حمیدرضا بارانی یکی از محققان حوزه تاریخ در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: تاریخ شفاهی یکی از شیوه‌های پژوهش در تاریخ است و به شرح و شناسایی وقایع، رویدادها و حوادث تاریخی براساس دیدگاه‌ها، شنیده‌ها و عملکرد شاهدان، ناظران و فعالان آن ماجراها می‌پردازد.

وی افزود: باید با انتقال تاریخ و فرهنگ مناطق و اقوام به نسل آینده و ارج‌گذاری به خدمات افراد تأثیرگذار، بر غنای پشتوانه فرهنگی استان اضافه کنیم.

بارانی ادامه داد: افرادی باید وارد حوزه تاریخ شفاهی شوند و با آدم‌ها گفتگو و خاطرات آنها را ثبت و ضبط کنند که به تاریخ اشراف داشته باشند.

وی ادامه داد: تسلط و احاطه مصاحبه کننده به تاریخ سبب می‌شود، که راستی آزمایی بدوی محقق شود و معلوم شود که فرد بازگوکننده خاطره چه زمانی واقعیت را می‌گوید.

بارانی ادامه داد: افتخار مردم به گذشته و پیشینیان آنها است لذا باید برای انتقال فرهنگ و تاریخ به نسل‌های بعدی، همت مضاعفی داشت.

کوتاهی شده است

فرمانده سپاه ناحیه گرگان هم به خبرنگار مهر گفت: در راستای انتقال فرهنگ انقلاب به نسل جوان کوتاهی شده و این امر خیانت به خدمتگزاران انقلاب است‌.

در انتقال فرهنگ و تاریخ به نسل جوان کوتاهی شده و این امر خیانت به خدمتگزاران انقلاب است سرهنگ علی دیلم افزود: دشمنان تلاش می‌کنند مشکلات را بزرگ نشان داده و برخورد با ناهنجاری‌های ما را کوچک نشان دهد، آنها در رسانه‌های خود از مبارزه با فساد در کشور ما چیزی نمی‌گویند لذا ما باید در این راستا تلاش جدی تری داشته باشیم.

وی ادامه داد: گواهان و شاهدان وقایع تاریخی می‌توانند یافته‌ها و اندوخته‌های علمی و فکری، سیاسی و اجتماعی خود را بازگو کنند و این چنین میراث ارزشمند برای نسل بعد به یادگار بگذارند.

لطمه به انقلاب با بی توجهی به تاریخ شفاهی

یکی از تاریخ نگاران گلستان هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: دو راه برای ماندگاری اتفاقات مهم تاریخ کشور وجود دارد، نخست آنکه از طریق اسناد، مکتوبات، نامه‌های اداری، اطلاعیه‌هایی که نیروهای انقلابی و مبارز صادر و پخش می‌کردند، آنها را مکتوب و وقایع آن زمان را به نگارش درآورد و به نسل آینده منتقل کرد.

غلامرضا خارکوهی ادامه داد: راه دیگر آن استفاده از تاریخ شفاهی است که باید محققان به افراد و شاهدان عینی مراجعه و با کسانی که در دهه ۴۰ و ۵۰ حضور فیزیکی و میدانی داشتند و اتفاقات انقلاب و سایر رویدادهای سیاسی و اجتماعی را درک کرده‌اند، مصاحبه و وقایع را از زبان آنها بشنوند و ثبت و ضبط کنند.

خارکوهی گفت: شاهدان عینی قبل از انقلاب هم اکنون در سن کهولت بوده لذا باید محققان و نهادهای فرهنگی برای ضبط و ثبت تاریخ شفاهی زودتر اقدام کنند زیرا افراد این دوره در معرض فراموشی و یا بیماری‌های مختلف بوده و در طول سالیان اخیر هم بسیاری از آنها از دست رفته‌اند و این لطمه به تاریخ انقلاب اسلامی است.

این تاریخ نگار گلستانی افزود: مبارزان دوران انقلاب منبع موثق از اطلاعات تاریخی هستند، از دست رفتن مبارزان دهه ۴۰ و ۵۰ خسارت جبران‌ناپذیری به آینده فرهنگی جامعه ایران وارد می‌کند.

وی بیان کرد: در طول ۱۰ سال اخیر افراد مبارز و شاخصی که منبع موثقی از اطلاعات تاریخی بودند بر اثر کهولت یا بیماری از بین رفتند و اطلاعات آنها هم در جایی ثبت و ضبط نشده است.

خارکوهی ادامه داد: بنده در ۴۰ سال گذشته به دلیل علاقه شخصی خاطرات بسیاری از این افراد را ثبت کرده و بیش از ۳۰ کتاب نوشته‌ام اما من مورخ شخصی هستم و توانایی و امکانات من محدود است و نهادها فرهنگی که بودجه دولتی دارند باید در این زمینه ورود جدی تری داشته باشند.

نوجوانان اقتضائات انقلاب را درک نکرده‌اند

امام جمعه گرگان هم در خطبه‌های عبادی سیاسی نماز جمعه گرگان هفته گذشته در خصوص توجه به تاریخ شفاهی گفت: جوانان و نوجوانان ما به خاطر اقتضائات سنی نتوانسته‌اند ماهیت انقلاب اسلامی ایران و مباحث مرتبط با جنگ تحمیلی را درک و حس کنند و دشمن بر روی این اصل برنامه ریزی کرده است.

آیت الله سید کاظم نورمفیدی افزود: دشمنان تلاش می‌کنند تا با ابزارهای مختلف تبلیغی و رسانه‌هایی که در اختیار دارند، ماهیت و تاریخ انقلاب را تحریف کرده اما مدیران ما باید هوشیار باشند و در این زمینه چاره اندیشی کنند.

وی افزود: وزارت آموزش و پرورش، مراکز پرورشی و تبلیغی و دانشگاه‌ها باید جوانان را با تاریخ گذشته نظام جمهوری اسلامی آشنا کنند و اجازه ندهند مباحث وارونه جلوه داده شود.

نورمفیدی گفت: اگر شرایط کشور در دوران پیش از انقلاب و مشقت‌ها و مشکلات مردم بازگو شود، جوانان ما اسیر اوهام و فرافکنی دشمن نمی‌شوند.

نیازمند تلاش مجدانه و بیشتری هستیم

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: تکریم و ارج نهادن به پیشکسوتان جامعه که عمری با کلام، قلم، پژوهش، مبارزه و فعالیت‌های مستمر عزم کرده‌اند جامعه را به سوی آگاهی و تغییرات مثبت و رشد و تعالی سوق دهند، از جمله وظایف و تعهدات اخلاقی و اجتماعی اهل پژوهش و مسئولان ذیربط امور فرهنگی و اجتماعی است.

محمد رعیت افزود: شاید برخی از شخصیت‌های فرهنگی، تاریخی و سیاسی بخشی از خدمات و وقایع مرتبط با حوزه فعالیت خویش را در قالب آثار مکتوب و هنری بیان کرده باشند اما بسیاری از مشاهدات و تجربه‌های خود را در سینه و حافظه خود دارند، گفتگو در قالب پژوهش تاریخ شفاهی، فرصت بروز و نقل آنها را فراهم می‌آورد.

وی ادامه داد: برای ثبت تاریخ شفاهی بسیاری از نهادها از جمله نهادهای حوزه فرهنگ، اصحاب رسانه و مؤسسات فرهنگی وظیفه مندی هایی دارند.

رعیت گفت: برای ثبت تاریخی شفاهی گلستان در حوزه‌های مختلف فعالیت‌ها و تلاش‌هایی با حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم اداره کل فرهنگ و ارشاد و در حد وسع و مقدورات در دسترس اجرایی شده است که تناسبی با پتانسیل و ظرفیت استان در حوزه تاریخ ندارد و نیازمند تلاش مجدانه و بیشتری هستیم.

وی ادامه داد: باید به سراغ افرادی برویم که شاهد وقایع تاریخی بودند برویم، این افراد گنجینه‌های معنوی استان تلقی می‌شوند که تا زمانی که در قید حیات هستند باید از برکات آنها برخوردار شویم.

رعیت گفت: در کنار مؤسسه فرهنگی میرداماد که به صورت تخصصی در بخشی از تاریخ شفاهی استان به صورت تخصصی در حال فعالیت است، برخی تشکل‌ها مانند بسیج هنرمندان، انجمن مداحان و حتی همکاران ما در بنیاد حفظ ارزش‌های دفاع مقدس تلاش‌هایی را انجام داده‌اند.

بر اساس پیگیری‌های خبرنگار مهر، مشخص شد که مؤسسه فرهنگی میرداماد گرگان تاکنون تاریخ شفاهی ۱۰۰ چهره شاخص بخش‌های گوناگون استان را تهیه کرده و در دسترس علاقمندان قرار داده است، این نهاد فرهنگی، گردآوری و حفظ داشته‌ها، تجربیات و خاطرات شفاهی افراد تأثیرگذار استان گلستان از طریق مصاحبه با عنوان تاریخ شفاهی از سال ۸۹ آغاز کرده و این طرح همچنان ادامه دارد.

انقلاب اسلامی ایران، میراث معنوی بزرگی را به همراه داشت که باید درباره آن بشنویم، ثبت کنیم و بنویسیم و برای اجرای این کار به نحوه شایسته باید همه دستگاه‌های متولی همت جدی داشته باشند.