به گزارش فارس، نام‌نویسی حج تمتع در روزهای آینده از سوی سازمان حج و زیارت  صورت می‌گیرد. اما امسال هزینه حج تمتع با توجه رشد نرخ دلار افزایش چشمگیری نسبت به گذشته دارد و همین امر موجب شد تا مسؤولان به منظور کاهش بار مالی تحمیلی به زائران برنامه‌هایی را اجرایی کنند که یکی از این اقدامات کاهش کارگزاران حج تمتع است.

مأموران اجرایی حج چه وظایفی دارند؟

یکی از ساز و کارهایی که با اهداف مشخص اجرایی در کادر اجرایی کاروان‌های حج تمتع لحاظ شده است، خدمه یا مأمور اجرایی نام دارد. فعالیت‌های خدمه کاروان به ۲ بخش قبل از سفر و در طی سفر تقسیم می‌شود. وظایف قبل از سفر معطوف به انجام امور اداری، اجرایی، فرهنگی و پیگیری‌های متعدد و متنوع است. اما مأموریت اصلی خدمه کاروان‌ها، انجام اقدامات و فعالیت‌های متنوع اجرایی در سفر است.

آسیب‌های کاهش خدمه کاروان‌های ۱۶۰ نفره به بالا

یکی از تصمیم‌های مسؤولان حج و زیارت در این زمینه کاهش خدمه کاروان ۱۶۰ نفره به بالا است که این امر انتقاداتی را به همراه داشته است و بسیاری از مدیران کاروان‌ها معتقدند که کاهش خدمه کاروان‌های بزرگ و نادیده گرفتن معیار «تعداد اتوبوس» برای تعیین تعداد خدمه کاروان‌ها، ناشی از نگاه یک‌سویه به امور اجرایی حج و ظرفیت‌های اجرایی خدمتگزاران حجاج  است. معیاری که صرفاً کاهش عوامل را در نظر دارد و توجهی به نتایج وخیم آن نمی‌کند.

این امر در حالی است که در ایام حج تمتع بسیاری از عوامل اجرایی و ستادی در بخش حمل و نقل، اسکان و تغذیه یا حتی سایر امور هستند که می‌توان با کاهش آن‌ها روند حج را بدون مشکل پیگیری کرد و حتی به جای حضور نیروهای ستادی و اجرایی از عوامل مردمی در قالب کارگزاران حج استفاده کرد تا هزینه‌ها را کاهش داد.

هم اکنون تعداد عوامل اجرایی کاروان‌های حج تمتع در حداقل‌ها تنظیم شده است؛ به طوری که هر اتوبوس حامل زائران، یک خدمه خدمتگزار دارد. در کاروان‌های ۱۱۵ و ۱۳۵ نفره ۲ و سه نفر، کاروان‌های ۱۶۰ و ۱۸۵ نفره چهار نفر به عنوان عوامل اجرایی کاروان حضور دارند. به طور حتم کاهش عوامل اجرایی و حذف همین تعداد اندک باعث کاهش سطح خدمت رسانی و بروز مشکلات و حوادث و بعضا پیش آمد بحران‌های خود ساخته خواهد شد. بحران‌هایی که نمونه آن را با حذف پزشک کاروان در سال ۱۳۹۴ در فاجعه منا شاهد بودیم.

اهمیت امور فرهنگی برای حجاج

مقام معظم رهبری چند سال گذشته در جمع مسؤولان سازمان حج فرمودند: حج از آن حوادثی است که شایسته است یک سال، یک جمع عاقل، عالم، هوشمند و توانا، برای آن چند روز برنامه‌ریزی و تلاش کنند.

معظم‌له همچنین در جای دیگر می‌فرمایند: من از هر کس که به نحوی با حجاج ارتباط دارد، خواهش می‌کنم که حاجی را به روح و معنویت حج نزدیک کنند. حاجی باید به معناى حقیقى خود نزدیک شود. البته این یک لوازمى نیاز دارد. یکى از لوازمش همین «آمادگى قبلى» است. آدمى را بدون آمادگى قبلى ببرند در حج رها کنند، یقیناً استفاده‏ صحیحى نخواهد کرد، بنابراین باید از قبل او را آماده کنند. این یک وظیفه است. یکى از کارهاى سازمان حج و بعثه‏ مربوط به این کار، باید این باشد. مردمى را که مى‏‌خواهند مسافر حج بشوند، از پیش در این افراد ظرفیت و آمادگى به وجود بیاورند. البته حالا هم هست، اما این باید بیشتر شود. با تهیه‏ کتاب، با برنامه‌‏ریزی‌هاى گوناگون، با آموزش و بیان مسائلى که احتیاج دارند بدانند چه مسائل فقهى، چه مسائل اجتماعى و سیاسى و اخلاقى و معنوى و عبادى و عرفانى و... بنابراین یکى از کارها، ایجاد آمادگى در مسافر حج است.

بنابراین دیدگاه رهبر معظم انقلاب، حج ریشه‌های فرهنگی دارد. بر همین اساس، دنبال کردن اهداف فرهنگی در کاروان‌های حج، نیازمند مکانیزم‌هایی است که با نیروی انسانی کارآمد و دارای پیشینه فرهنگی، از چند ماه قبل و از زمان ثبت‌نام آغاز می‌شود و حتی بعد از سفر نیز ادامه می‌یابد.

حال سؤال این است که در حج تمتع ۱۴۰۲ آن همه وظایف فرهنگی، اجرایی و.... در کاروان‌های حج با کدام نیروی انسانی دنبال خواهد شد؟ آیا با کاهش نیروی انسانی کاروان‌ها می‌توان آن اهداف بلند را دنبال کرد؟ آیا یک مدیر، یک معاون و یک خدمه بدون داشتن دستیار زن، می‌توانند با کثرت کارهای اجرایی و... رویکردهای جامع فرهنگی را در کاروان‌های حج دنبال کنند؟

خدمه کاروان با شناخت مناسبی که قبل از سفر از زائران پیدا می‌کنند، تمامی جنبه‌های خدمت‌رسانی به آنان را مد نظر قرار داده و دنبال و حتی امور شخصی زائران کهنسال و مریض را پیگیری می‌کنند. برای تک تک آنها برنامه‌های خاص در نظر می‌گیرند.

کاهش عوامل اجرایی کاروان‌ها و اثر مخرب آن در سطح خدمتگزاری

برای پیشگیری از مشکلات پیش گفته و برون رفت از وضعیت مخاطره آمیز احتمالی در حج ۱۴۰۲، پیشنهاد می‌شود برای کاروان‌های حج به تعداد مورد نیاز خدمه و مأمور اجرایی در نظر گرفته شود تا مدیران کاروان‌ها بتوانند با در اختیار داشتن نیروی انسانی مناسب، روند آموزشی زائران کاروان و آماده سازی آن‌ها را که حدود ۶ ماه قبل از سفر آغاز می‌شود، به‌درستی مدیریت کنند. همچنین در طی سفر نیز امکان خدمت‌رسانی مناسب‌تر و شایسته‌تر به زائران فراهم شود.

علاوه بر این، سال آینده اولین حج بعد از کرونا است و احتمال بروز بیماری واگیردار در حج بالا است. همچنین با توجه به اینکه هتل‌ها نیز دورتر از حرم اجاره شده و سن زائران هم با لغو محدودیت کرونایی از سوی سعودی‌ها بالاتر رفته است، حضور خدمه کاروان امری ضروری است و کاهش آن می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. بر همین اساس، بهتر است در کنار توجه به حضور خدمه به تعداد مورد نیاز، نسبت به حذف سایر هزینه‌های اضافی تحمیل شده به زائران همچون هزینه‌های انباردار پرداخت تا در کنار خدمات‌رسانی مناسب به زائرانی که بیش از ۱۰۰ میلیون تومان برای این سفر معنوی هزینه کرده‌اند، حج آرام و سلامتی را برگزار کرد.

در حج آینده سهمیه ایران ۸۷ هزار و ۵۵۰ نفر است که با توجه به لغو محدودیت‌های کرونایی زائران بالای ۶۵ سال هم پس از سه سال وقفه امکان تشرف به سرزمین وحی و انجام مناسک حج تمتع را دارند.