مهدی پازوکی| راهبرد هر دولتی را در حوزه اقتصاد از طریق بودجه ارایه شده توسط آن دولت می‌توان درک کرد، مثلا دولتی که به دنبال رشد اقتصادی بالاست، نشانه‌هایی را پیرامون تولید بالا و صادرات فزاینده در بودجه قرار می‌دهد که تحلیلگران از طریق آن می‌توانند این راهبرد را شناسایی کنند. یا دولتی که به دنبال رفاه بیشتر و نظام یارانه‌ای افزونتر است، وضعیت انبساطی در بودجه لحاظ می‌کند و پرداخت‌های حمایتی‌اش را افزایش می‌دهد.
اما متاسفانه دولت سیزدهم فاقد استراتژی کلی است و با بررسی بودجه نمی‌توان متوجه شد که اساسا این دولت در سال آینده به دنبال تحقق چه رویکردی است؟ با این توضیحات، بودجه 1402 با بودجه قبلی دولت سیزدهم تفاوتی ندارد. مضافا اینکه انبساطی و غیر کارآمد است.
مخارج غیرضروری دولت در این بودجه بسیار بالا رفته و بهره‌وری کاهش چشمگیری یافته است. مثلا بودجه نهادهایی چون صدا و سیما، کمیته امداد، مجمع تشخیص مصلحت، دانشگاه امام صادق پیام نور و... افزایش‌های بالای 40درصد پیدا کرده‌اند.
این افزایش بودجه‌ها در شرایطی رخ داده که کشور در شرایط رشد تورم قرار دارد. ریشه رشد تورم هم افزایش نقدینگی است. بنابراین برای مقابله با تورم لازم است دولت در وهله نخست بهره‌وری را ارتقا دهد و در مرحله بعد هم نقدینگی را کنترل کند. اما افزایش بودجه نهادهای غیر مولد، باعث رشد نقدینگی، افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی می‌شود. این افزایش مخارج دولت در بودجه منتج به ظهور کسری بودجه بالا می‌شود. مشکلی که طی سال‌های اخیر همواره وجود داشته و ریشه بسیاری از مشکلات اقتصای را شکل داده است. اما مهم‌ترین ایراد من به بودجه 1402 همان نداشتن استراتژی مشخص در بودجه است.
اساسا معلوم نیست دولت از بطن این اعداد و ارقام به دنبال چیست؟ آیا رشد صادرات و تولید را مد نظر دارد یا مهار تورم را؟ حمایت بیشتر را در برنامه دارد یا رفاه افزونتر را؟ هر کدام از این راهبردها، شیوه‌های متفاوتی را در نظام بودجه‌ریزی طلب می‌کنند.اما علی‌رغم اینکه بیش از 18ماه است که دولت سیزدهم سکان هدایت اقتصاد کشور را به دست دارد، هنوز مشخص نیست، دولت چه راهبرد کلانی را مد نظر دارد؟
طنز تلخ ماجرا اینجاست که چهره‌های تاثیرگذار در این دولت، همواره به دولت روحانی برای برنامه ششم توسعه انتقاد می‌کردند که برنامه‌ای غیر عملیاتی و غیر کارآمد دارد. اما امروز همان برنامه در این دولت تمدید می‌شود. این افراد ابعاد و زوایای برنامه ششم را در دولت روحانی به چالش می‌کشیدند و مردان دولت یازدهم و دوازدهم را به خاطر تاشی به یک چنین برنامه‌ای می‌نواختند. اما در کمال تعجب نه تنها در زمان ارایه بودجه 1401، برنامه ششم توسعه تمدید شد، بلکه در بودجه سال آینده هم این برنامه همچنان در دستور کار خواهد بود.
باید از مدیران دولت سیزدهم پرسید اگر برنامه ششم توسعه آن‌گونه که قبلا نقد می‌کردید، برنامه‌ای فشل و غیرکارآمد بود، چرا طی دو سال اخیر آن را تمدید کرده‌اید و اگر اینگونه نبوده با چه استدلالی این برنامه را به چالش می‌کشیدند؟مجموعه این گزاره‌ها نشان می‌دهد، دولت برنامه‌ای برای بهبود وضعیت ندارد.
اما سوالی که این روزها ذهن مرا به خود مشغول داشته آن است که در شرایطی که حقوق کارکنان دولت، معلمان، پرستاران، و... قرار است 20درصد افزایش یابد، چرا بودجه صدا و سیما و برخی دیگر از نهادهای فرهنگی بالای 40درصد با افزایش مواجه شده‌اند؟ پرسش مهم بعدی، بودجه‌های هنگفتی است که برخی خبرگزاری‌های دولتی هر سال می‌بلعند. برای دولت یک خبرگزاری کافی است، ایرنا می‌تواند این خلأ را پر کند. اما جدا از ایرنا، مهر، برنا، ایسنا، خانه ملت و... از بودجه تامین می‌شوند. از سوی دیگر خبرگزاری‌های دیگری نیز ذیل نهادهای نظامی حضور دارند که از بیت المال ارتزاق می‌کنند.فارس، تسنیم، موج و... از جمله این خبرگزاری‌ها هستند.
مصیبت‌بار‌تر اینکه حتی صدا و سیما هم برای خود روزنامه منتشر می‌کند، آن هم با پول بیت‌المال. اگر صدا و سیما آن‌گونه که مدیرانش می‌گویند، با مشکل بودجه روبه‌رو است، چرا اقدام به انتشار روزنامه‌ای غیر سودآور می‌کنند. اگر صدا و سیما سودآور بود، ایرادی نداشت، اما در این وضعیت ضرورتی برای انتشار این حجم از روزنامه و خبرگزاری دولتی احساس نمی‌شود.
با این توضیحات باید اعتراف کرد که در بودجه 1402 راهبرد اقتصادی به چشم نمی‌خورد. ضمن اینکه بهره‌وری، انضباط مالی، شفافیت و کارآمدی از دیگر گمشده‌هایی هستند که در بودجه 1402 قابل ردیابی هستند.
نظر شما