فضانوردان ساکن در ایستگاه فضایی بین المللی( ISS)، به تازگی پرورش گوجه فرنگی را آغاز کردند. اما ناسا از کاشتن سبزیجات در فضا چه هدفی را دنبال می کند؟

بر اساس اعلام سازمان ناسا، نیکول من، مهندس پرواز ساکن در ایستگاه فضایی بین المللی، نصب تجهیزات لازم برای آزمایش Veg- 05 را آغاز کرده است. ولی Veg- 05 چیست؟ پرورش سبزیجات سالادی و ارزیابی مقبولیت و ارزش غذایی آن ها برای تامین سیستم غذایی ISS (به زبان ساده تر، تلاش ناسا برای پرورش گوجه فرنگی در ایستگاه فضایی بین المللی)!

در این پروژه، گوجه فرنگی گیلاسی تحت دو شرایط نوری متفاوت در فضا پروش می یابد و بطور موازی، در زمین هم کاشته می شود. اتفاقا همین هفته گذشته بود که بذرهای ارزشمند گوجه چری Red Robin، با راکت فالکون ۹ اسپیس ایکس به ISS رسید.

به محض اینکه گوجه ها جوانه بزنند، اعضای تیم تفاوت در میزان بازدهی میوه ها، ترکیبات مغذی و سطح میکروبی (مقدار باکتری موجود در آنها) را آنالیز خواهند کرد.

جالب این که بخشی از این آنالیز، با خوردن گوجه ها توسط فضانوردان انجام می شود و آنها درباره مزه، بافت، آبدار بودن و سایر خصوصیات میوه ها نظر می دهند.

دلیل پرورش گوجه در ایستگاه فضایی چیست؟

می دانیم که ناسا برنامه های فضایی بلندپروازانه ای دارد که شامل ماموریت های انسان- محور در ماه و مریخ می شود. پروژه آرتمیس ۱، عملا راه را برای ساختن پایگاه و اتصالات اینترنتی در کره ماه، هموار کرده است؛ مسیری که در نهایت به تحقق رویای دیرینه ناسا، یعنی قدم گذاشتن روی مریخ (Mars) ختم خواهد شد.

در حال حاضر، فضانوردان ساکن در مدار پایین زمین، از غذاهای بسته بندی شده استفاده می کنند و همین هم پاسخگوی نیاز آن هاست. ولی برای انجام یک ماموریت دو یا سه ساله در مریخ، نمی توان همه غذای مورد نیاز را یکباره به آنجا برد. زیرا غذاهای بسته بندی شده در این مدت طولانی، کیفیت خود را از دست می‌دهند و ویتامین موجود در آنها، تجزیه می شود. همچنین رساندن دوباره و چندباره غذا از زمین به فضانوردان، سخت و پرهزینه است.

پس برای انجام این ماموریت های بلندمدت، هیچ چیز بهتر از دسترسی به غذای تازه نیست. غذای تازه، مواد مغذی بیشتر و مزه بهتری دارد؛ ضمن اینکه سبزیجات، به رژیم غذایی (diet) فضانوردان تنوع خوشایندی می دهند.

از طرفی، کاشت و برداشت محصولات گیاهی برای مصرف روزانه، میتواند در سلامت روان فضانوردان هم مؤثر واقع شود.

با این تفاصیل، عجیب نیست که ناسا سخت در حال تحقیق روی پرورش محصولات گیاهی در فضاست و Veg- 05 تنها قطعه کوچکی از پازل است. پیش تر در قالب پروژه های Veg- 01 تا Veg- 04، کاشت سبزیجات دیگری هم از جمله کاهو و کلم در فضا آزمایش شده بود. اصلا در داخل ایستگاه فضایی بین المللی، یک بخش پرورش گیاه وجود دارد.

شاید حتی زمانی برسد که ارزش غذایی محصولات پرورش یافته در فضا، از محصولات زمینی پیشی بگیرد. برای نمونه، می توانیم از نوعی کاهوی تراریخته نام ببریم که به گفته ی دانشمندان، قابل رشد در فضا است.

این کاهوی خاص، مشابه هم نوعان زمینی خود است؛ ولی طوری تحت مهندسی ژنتیک (Genetics) قرار گرفته که از پوکی استخوان جلوگیری کند. افرادی که مدت زيادي را در جاذبه صفر سپری کنند، میتوانند به درجاتی از این بیماری مبتلا شوند.

فضانوردان برای مصون ماندن از چنین مشکلی، معمولا داروهایی به خود تزریق می کنند؛ اما چه بهتر که با خوردن سالاد سبزیجات، این مصونیت در آنها ایجاد شود. شاید حتی در آینده، راهی برای القای ویژگی های مشابه به سبزیجات دیگر هم پیدا کنیم.