هفتم آذر روز گرامیداشت حماسهآفرینیهای نیروی دریایی راهبردی ارتش (نداجا) خصوصاً به یاد عملیات مروارید در هفتم آذر ۱۳۵۹ است که هر سال با رونمایی از دستاوردهای جدید این نیرو همراه میشود. نیروی دریایی راهبردی ارتش در بیش از ۱۰ سال گذشته با اعزام دهها ناوگروه رزمی به مناطق حادثهخیز از جمله خلیج عدن و دریای سرخ به حفاظت از هزاران کشتی تجاری مرتبط با منافع کشورمان پرداخته و در این راستا با دزدان دریایی درگیر شده و بارها شناورهای مورد حمله را نجات داده است. هفته گذشته و در شماره ۶۶۳۰ روزنامه جوان به شرح مأموریتهای بینالمللی نداجا خصوصاً ناوگروه ۸۶ و تاریخچه ناوهای پروژه موج پرداخته شد. در گزارش امروز به مرور جدیدترین دستاوردهای فعلی و آتی این نیرو در حوزههای تسلیحاتی و شناوری و زیرسطحی و هوادریا پرداخته میشود که برخی از آنها در آینده نزدیک رونمایی خواهد شد.
موشک کروز ابومهدی
در سالروز گرامیداشت صنعت دفاعی کشور در سال ۱۳۹۹ برای اولین بار از موشک کروز ضدکشتی برد بلند شهید ابومهدی رونمایی شد. این موشک با برد بیش از هزارکیلومتر و بر اساس موشک کروز ضداهداف زمینی هویزه به سفارش نیروی دریایی ارتش ساخته شده است. با ساخت موشک ابومهدی برد کروزهای ضدکشتی ارتش به بیش از سه برابر ارتقا یافت که دستاورد بسیار بزرگ و در واقع جهشی در این عرصه محسوب میشود. ایران تجارب بسیار گرانبهایی در عرصه نبردهای موشکی دریایی در سالهای دفاع مقدس داشته است و به خوبی نقاط قوت و ضعف این دسته از سلاحها را میشناسد. پس از جنگ خانواده موشکهای کروز نور و قادر و قدیر جایگزین موشکهای قدیمی هارپون ساخت امریکا در شناورهای ارتش شد. این موشکها روزبهروز از جهت قابلیت سامانههای راداری و جنگ الکترونیک و البته برد پروازی بهبود یافتند. در نتیجه ابومهدی وارث تمام تجربیات صنعت دفاعی کشور در عرصه موشکهای کروز ضدکشتی است که به واسطه تجهیز به نوع متفاوتی از بال و نیز ابعاد بزرگتر از موشکهای قبلی به برد بسیار بالاتری دست یافته است. این برد بالا در ترکیب با پهپادهای شناسایی مستقر روی واحدهای رزمی دریایی، دست بلند ناوهای ارتش در مواجهه با دشمنان را شکل میدهد. همچنین برد بیش از هزارکیلومتری این موشک امکان حرکت از مسیرهای پیچیده و غیرمستقیم یا حتی از سمت مخالف را به سمت شناورهای دشمن ممکن میسازد و احتمال شناسایی آن را کمتر میکند. به گفته فرمانده نداجا، ناوشکنهای ارتش به موشک ابومهدی و در آینده به موشکهایی با برد بالاتر هم مجهز خواهند شد. در شماره ۶۴۸۴ روزنامه جوان (۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱) از موشکهای کروز برد ۲ هزارکیلومتر گزارشی ارائه شد.
هواناو پیروزان
نداجا از پیش از انقلاب به هواناو یا هاورکرافت مجهز بود. یگان هواناو این نیرو طی دوران جنگ تحمیلی کارایی خوبی از خود نشان داد و در سالهای پس از جنگ تعمیر و بهسازی و تجهیز آنها به موشک کروز ضدکشتی و رادارهای جدید جستوجوی سطحی در دستور کار نداجا قرار گرفت، اما با پیشرفت صنایع مختلف دفاعی امکان ساخت هواناوهایی با طراحی جدید، موتورهای پیشرفته و سامانه پروانه بهینه و کوچکتر فراهم شد. هواناو پیروزان یکی از این محصولات است که از رده طراحی فراتر رفته و با ساخت آن نیروی دریایی ارتش به یک هواناو جدید با قابلیتهای عملیاتی برجسته مجهز خواهد شد. طبق اخبار موجود فروند اول پیروزان تکمیل شده و در آینده نزدیک به ناوگان جنوب کشور الحاق میشود.
تجهیز شناورها به ۸ موشک کروز
تا پیش از تیر ماه امسال که شناور موشکانداز سپر در ناوگان شمال به هشت موشک کروز مشاهده شد، تمامی شناورهای کوچک و بزرگ نظامی در ایران نهایتاً با چهار موشک کروز به دریا میرفتند. شناور موشکانداز سپر از محصولات پروژه سینا که در شماره ۶۴۹۵ روزنامه جوان (۱۰ خرداد ۱۴۰۱) به معرفی آنها پرداخته شد، در رزمایش اقتدار و امنیت دریایی ۱۴۰۱ برای اولین بار مجهز به هشت موشک کروز به میدان آمد. پس از آن در ناوهای محافظ در جنوب کشور هم روند تجهیز به هشت موشک کروز شروع شد که طبق اطلاعات موجود ناو الوند اولین مورد از این دست است. با این تغییر، پایایی رزمی شناورهای ارتش در نبرد دریایی به دو برابر افزایش مییابد، ضمن اینکه امکان تجهیز به موشکهایی با برد متنوع هم ایجاد میشود. در حال حاضر، بیشترین برد موشکهای کروز شناورهای ارتش ۳۰۰کیلومتر و مربوط به موشک قدیر است.
پهپاد در برد ۲۰۰۰
اواخر مرداد ماه امسال بود که نیروی دریایی ارتش از جهش بزرگ خود در عرصه پهپادی پردهبرداری کرد و اولین ناودسته پهپادبر خود را به نمایش گذاشت. انواع پهپادهای شناسایی، رزمی، انهدامی (انتحاری) و جنگ الکترونیک روی شناورهای سطحی و زیرسطحی این ناودسته قرار گرفته است که متناسب با نیاز به اجرای عملیات میپردازند. در شماره ۶۵۳۷ روزنامه جوان (چهارم تیر ۱۴۰۱) به معرفی انواع پهپادهای مشاهدهشده در ناودسته مذکور پرداخته شد. این پهپادها از بردهای کوتاه تا بلند را شامل میشدند که در زمان معرفی ناودسته پهپادبر، شعاع عملیاتی آنها هزارکیلومتر عنوان شد. امیر دریادار ایرانی در نشست خبری اخیر خود به مناسبت روز نیروی دریایی از مجهز شدن ناوهای ارتش به پهپادهایی با برد ۲ هزارکیلومتر خبر داد. این به معنی آن است که نیروی دریایی ارتش شعاع عملیاتی یگان پهپادی خود با مبدأ شناورهای در حال مأموریت در دریا را به دو برابر ارتقا داده است. از آنجا که یکی از انواع مهم پهپادهای حاضر در ناودسته پهپادی نمونههای انهدامی هستند، عملاً دست بلند نیروی دریایی برای تهدید منافع دشمن به سطحی راهبردی ارتقا پیدا کرده است. عملکرد این نوع از پهپادها در سالهای اخیر در نبردهای مختلفی در برابر پیشرفتهترین سامانههای دفاعی برد کوتاه و متوسط به اثبات رسیده است.
پدافند موشکی عمودپرتاب
در سالهای پس از جنگ، وضعیت پدافند هوایی موشکی ناوهای ارتش که در واپسین روزهای دفاع مقدس در نبرد رودررو با امریکا از همین ناحیه مغلوب شدند، ذهن ناظران بر پیشرفتهای دفاعی کشور را درگیر کرده بود. پروژههایی همچون ارتقای موشک RIM- ۶۶ استاندارد به موشکهای فجر/محراب/رعد و بهکارگیری آنها روی ناوهای جماران، دماوند، سهند و دنا تلاشهایی در این عرصه محسوب میشود که با تغییر تهدیدات در عرصه نبردهای دریایی ناکافی به نظر میرسیدند. بالاخره قفل پدافند موشکی شناورهای دریایی با توسعه پرتابگرهای عمودی و البته موشکهای پیشرفته و جدید شکسته شد. ناو شهید سلیمانی اولین شناور رزمی ایرانی بود که با پرتابگرهای عمودی و موشکهای پدافندی پرتعداد به طور رسمی در ماههای گذشته به ناوگان سپاه الحاق شد، اما قبل از آن در سالهای اخیر از تجهیز فروند دوم ناو در حال ساخت دماوند (از محصولات پروژه موج) به پرتابگرهای عمودی موشکهای پدافندی خبر داده شده بود. نوع سامانه پدافند هوایی موشکی این ناو که در صنایع دریایی وزارت دفاع در شمال در حال ساخت است، نواب اعلام شده است. نواب در واقع نسخه دریایی از سامانه زوبین است که در رزمایش پدافند هوایی سال ۱۴۰۰ برای اولین بار دیده شده و برد آن در منابع مختلف ۱۵ تا ۲۰کیلومتر اعلام شده است (شماره ۶۴۴۸ روزنامه جوان). به گفته فرمانده نداجا، سطح اولیه در نظر گرفتهشده برای سامانه نواب روی شناورها به دو برابر ارتقا داده شده است. برداشت منطقی از این جمله این است که تعداد موشکهای نصبشده از این نوع روی شناورها به دو برابر افزایش داده شده است که تغییر مهمی محسوب میشود. با تجهیز ناوهای ارتش به موشکهای پدافند هوایی که البته قابلیتهای تخصصی در مقابله با موشکهای کروز هم دارند، مشکل دفاعی هوایی این شناورها تا حدود قابل توجهی رفع میشود.
ناو دماوند
همانطور که در این گزارش اشاره شد، یک ناو رزمی از محصولات پروژه موج در صنایع دریایی شهید تمجیدی در بندر انزلی در شمال کشور در حال ساخت است. پس از سانحهای که برای ناو دماوند در ناوگان شمال پیش آمد و این ناو از رده خارج شد، ناو دیگری به جای آن در دست ساخت قرار گرفت و نام آن هم دماوند گذاشته شد، اما این بار دماوند جدید علاوه بر اصلاح سامانه رانش با تغییرات متعددی در طراحی ظاهری خود آماده ورود به خدمت میشود. در دماوند جدید علاوه بر رانش بهبودیافته، رادار آرایه فازی و پیشرفته چشم عقاب و سامانه پدافند هوایی نواب هم مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این شناور به آخرین تجهیزات کنترل و فرماندهی و سونار و جنگ الکترونیک پیشرفته همانند ناو دناو تجهیز میشود.
ناو طلائیه
در سالهای گذشته توسط فرماندهان ارشد ارتش از پروژه ساخت ناو اطلاعاتی طلائیه خبر داده شد. این شناور بر همان بستر (پلتفرم) ناوهای پروژه موج، اما با مأموریتی متفاوت ساخته میشود. طلائیه با هدف نصب انواع سامانههای پیشرفته راداری و الکترونیکی، جمعآوری و شنود سیگنالی و چندین نوع سامانه جستوجو و اکتشاف زیرآبی ساخته میشود. با توجه به اینکه یکی از مأموریتهای این نوع شناورها، شناسایی زیردریاییهای پیشرفته دشمن در انواع سرنشیندار و بیسرنشین است و بالگردها نقش مهمی در گسترش حوزه شناسایی ناوهای اطلاعاتی دارند، طلائیه علاوه بر همه تغییرات ظاهری در روسازه خود، اولین شناور رزمی ساخت ایران شد که به آشیانه نگهداری از بالگرد مجهز است. تا قبل از آن ناوهای پروژه موج مانند جماران و سهند، دارای عرشه نشست و برخاست بالگرد بودند، اما فاقد آشیانه برای نگهداری از آنها بودند. وجود آشیانه نگهداری بالگرد قابلیت اطمینان بسیار بالاتری در پشتیبانی مداوم از عملیاتهای بالگردی در عرصه دریا میدهد. در نتیجه ناو طلائیه میتواند بدون نیاز به ناو دیگری از بالگرد خود پشتیبانیهای تعمیراتی را هم به عمل بیاورد. نکته مهم دیگر این است که در صورت لزوم، با توجه به وجود عرشه بالگرد و آشیانه روی ناو طلائیه، این شناور امکان حمل دو بالگرد را خواهد داشت که البته ارزش بسیار بالایی برای گسترش نواحی تحت جستوجو به طور همزمان خواهد داشت.
هر چند سازه و بدنه این ناو سالها پیش ساخته شده، اما تکمیل تجهیزات و عملیاتی کردن آن با تأخیر قابل توجهی روبهرو شده بود، در نتیجه برنامهریزی برای تکمیل هر چه سریعتر ناو طلائیه پس از الحاق ناو دنا در سال گذشته صورت گرفت و امید میرود طلائیه در کمترین زمان ممکن آماده تحویل شود.
زیردریاییهای فاتح ۲ و ۳
فروند اول از زیردریایی فاتح به عنوان سومین پروژه زیردریاییهای بومی ایران در سال ۱۳۹۷ به ناوگان جنوب نداجا پیوست. این زیردریایی قابلیتهای بسیار برتری نسبت به غدیر، دومین محصول ساخت داخل دارد که در شماره ۶۵۲۶ روزنامه جوان (۲۱ تیر ۱۴۰۱) به معرفی آن پرداخته شد، اما کار ساخت فروند دوم و سوم فاتح هم از همان سال ۱۳۹۷ در دستور کار بوده است و به نظر میرسد دستکم یکی از این دو به مراحل نهایی ساخت رسیده باشد. با توجه به برد، طول مدت عملیات و میزان تسلیحات بالاتر، هر زیردریایی فاتح به اندازه چند زیردریایی غدیر کارایی خواهد داشت و دست نداجا در افزایش سیادت دریایی در آبهای منطقهای و فراساحلی بازتر خواهد شد. طبق وعده فرماندهان، یکی از الحاقهای پیش رو در عرصه زیردریاییها خواهد بود که احتمالاً به فاتح ۲ مربوط میشود.
ناو تفتان
تفتان آخرین محصول مدنظر در برنامه موج نداجاست که پس از آن ناوهای نداجا با تغییر اساسی در شکل ظاهری و مفاهیم طراحی روبهرو خواهند شد. تفتان وارث تمام پیشرفتهای حاصلشده در فروندهای مختلف ناوهای پروژه موج خواهد بود، البته در عرصه موشکی هم تحول قابل توجهی خواهد داشت. طبق اطلاعات موجود، تفتان همچون دماوند جدید به رادار چشم عقاب و پرتابگرهای عمومی موشک پدافندی مجهز میشود، اما به نظر میرسد علاوه بر موشکهای برد کوتاه تا متوسط نواب، موشکهای برد بلندتر مانند صیاد ۳ جدید یا موشکی متفاوت از اینها هم روی تفتان نصب خواهد شد. با توجه به اینکه تفتان در تأسیسات وزارت دفاع در حال تکمیل است، انتظار میرود در صورت تأمین بودجه کافی از سوی دولت، این شناور همزمان با طلائیه در مسیر تکمیل خود پیشرفت داشته باشد.
ناوبندر جدید
ناوبندر به شناوری گفته میشود که امکان پشتیبانیهای سطح بالا از واحدهای شناوری را داشته باشد. برای این منظور در چند کشور دنیا اقدام به تغییر شناورهای تجاری باری یا نفتکش شده است. نیروی دریایی ارتش هم برای توسعه سریع یک ناوبندر به منظور پشتیبانی از ناوگروههای خود که بیش از ۱۰ سال است بیوقفه در آبهای بینالمللی به حراست از ناوگان تجاری کشور مشغول هستند، یک کشتی نفتکش غولپیکر با طول ۲۴۰ و عرض بیش از ۴۰ متر را تغییر داد و ناوبندر مکران را ساخت که در دی ماه سال ۱۳۹۹ به ناوگان نداجا ملحق شد. این شناور در ناوگروه ۷۵ با طی مسافت بیش از ۴۵ هزارکیلومتر، ناو رزمی و بومی سهند را همراهی کرد. در آن زمان اعلام شد که ناوبندر دیگری هم در دست ساخت است که قاعدتاً از تغییر یک نفتکش یا شناور تجاری دیگر به ثمر خواهد رسید، اما نکته جالبتر شروع طراحی از صفر یک ناوبندر پیشرفته و جدید برای الحاق در سالهای بعد در نیروی دریایی ارتش است که تطابق بسیار بهتری با نیازهای عملیاتی نیروی دریایی خواهد داشت. در سپاه هم دو شناور شهید مهدوی و باقری با تغییر شناورهای تجاری به عنوان ناو پشتیبانی و پهپادبر در دست تکمیل هستند. با به خدمت درآمدن این شناورهای پشتیبانی حضور ناوگان دریایی کشور در آبهای دوردست به شکل ویژهای تثبیت خواهد شد.
ناو آموزشی - رزمی خلیج فارس
نیروی دریایی ارتش از سالها پیش به لزوم داشتن یک ناو با قابلیت پذیرش تعداد زیادی دانشجو در کنار وجود قابلیتهای رزمی و عدمنیاز به شناورهای همراه پی برده بود. تا پیش از غرق شدن ناو بزرگ خارگ در آبهای جنوب کشور، این شناور عمده بار مأموریتهای آموزشی را در کنار کار پشتیبانی از ناوگروهها بر عهده داشت. در حال حاضر هم ناوبندر مکران تا حدودی عهدهدار این مأموریت است، اما پروژه لقمان به همین منظور یعنی برای رسیدن به شناور آموزشی- رزمی در نداجا تعریف شد و تا به امروز یک بلوک از بدنه بزرگ این ناو ۲۰۷ متری هم در کارخانجات نیروی دریایی ارتش در بندرعباس ساخته شده است. به گفته فرمانده نداجا قرار است با بهرهگیری از ظرفیت سایر بخشهای صنعتی، سرعت ساخت این شناور بالاتر رود و زمان مانده تا بهرهبرداری از آن کاهش یابد.
بالگرد تهاجمی
یکی از جالبترین اخبار مرتبط با تجهیزات جدید در نیروی دریایی ارتش مجهز شدن ناوهای پشتیبانی این نیرو به بالگرد تهاجمی طوفان است. این خبر را فرمانده نداجا اعلام کرده و افزوده که در آینده این بالگردها همراه ناوگروههای ارتش خواهند بود. یگان هوادریای نداجا از باسابقهترین یگانهای بالگردی کشور است که در جنگ تحمیلی هشت ساله هم خوش درخشیده است. با ساخت ناوهای پروژه موج که عرشه نشست و برخاست بالگرد دارند، امکان تعامل یگان هوادریا و این نوع شناورها ایجاد شد. با ساخت ناوبندر مکران که قابلیت حمل چندین بالگرد سبک تا سنگین را دارد هم امکان عملیات ناوگان هوادریای نداجا در مأموریتهای دور از ساحل بسیار گسترش یافت. در ادامه با پیوستن بالگردهای رزمی و تهاجمی به این ناوگان، کار مقابله با تهدیدات سطحی و ساحلی در مأموریتهای نداجا به خوبی توسط آنها انجام شده و عملاً تمام ردههای بالگردی در هوادریا تکمیل خواهد شد. ایران در سالهای پس از جنگ، نمونه بومی بالگرد امریکایی کبرا را با نام طوفان میسازد. این بالگرد به ادوات پیشرفته در کابین و سامانه شناسایی و هدفگیری الکترواپتیک و قابلیت پرواز در شب و انواع موشکهای ضدزره نسل جدید با قابلیت شلیک و رها مجهز شده است.
ناوچههای سینا -۳
شناورهای موشکانداز پروژه سینا که در ایران به آنها ناوچه گفته میشود برای اولین بار در سال ۱۳۸۲ در ناوگان شمال ساخته شدند. شناور پیکان با شماره بدنه ۲۲۴ اولین مورد از این دست بود. پس از آن سه فروند دیگر از این شناورها که هر یک با تجهیز به آخرین دستاوردهای حوزه رادار و الکترونیک آماده میشد در ناوگان شمال به خدمت درآمدند. شناور موشکانداز زره از این رده هم در ناوگان جنوب عملیاتی شد و قرار است پس از تحویل یک فروند مشابه دیگر در جنوب، پرونده پروژه سینا بسته شده و شناورهای رزمی ساخت داخل در این رده وزنی با یک تحول عمده در طراحی روبهرو شوند. طبق اطلاعات موجود، پروژه سینا-۳ به این منظور در دست توسعه قرار گرفته و تا امروز هم ماکتهایی از طراحیهای جدید در نمایشگاههای دفاعی از سوی وزارت دفاع ارائه شده است. این شناورها با بهبود طراحی ظاهری به منظور کاستن از بازتاب راداری، تجهیز به پرتابگرهای عمودی موشک و نیز رادارهای آرایه فازی با آنتن ثابت از طرحهای فعلی متمایز میشوند. ناوگان شناورهای سبک موشکانداز نیروی دریایی که ناوهای مشابه پروژه سینا را شامل میشود که هم اکنون بیش از چهار دهه قدمت عملیاتی دارند، توسط شناورهای پیشرفته از خانواده سینا-۳ جایگزین خواهند شد.
موج ۶
ناوشکن رزمی و پیشرفته موج ۶ یا محصول پروژه هرمز اولین محصول نداجا در سالهای آینده است که با تحول اساسی در طراحی ساخته خواهد شد. این شناور در کنار ناوشکن سنگین ۶ هزار تنی پروژه نگین برای افزایش سیادت دریایی ایران اسلامی در اقیانوسهای دوردست مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ویژگی مهم این شناور افزایش تناژ از حدود هزارو ۳۰۰ تا هزارو ۵۰۰ فعلی به ۲ هزار تن و تغییر شکل بدنه از گونه تکبدنه به سهبدنه است که حجم بیشتری در عرض ایجاد کرده است، در حالی که طول شناور خیلی زیاد نمیشود. در شناورهای موج ۶ تعداد زیادی سیلوی عمودپرتاب موشک که میتواند هم حامل موشک کروز و هم موشکهای پدافندی باشد به کار گرفته خواهد شد. به علاوه امکان حمل بالگرد در آشیانه هم فراهم خواهد شد. در طراحی خطوط و صفحات بدنه این ناو از اصول طراحی پنهانکاری راداری استفاده زیادی شده است و رادارهای آنتن ثابت که پوشش ۳۶۰ درجه اطراف شناور را فراهم میکنند هم روی موج ۶ نصب و بهکارگیری خواهد شد. به گفته فرمانده سابق نداجا کار طراحی موج ۶ به اتمام رسیده است و قرار بود در سال ۱۳۹۹ وارد مرحله ساخت شود.
زیردریایی بعثت
در سالهای گذشته از بعثت به عنوان زیردریایی هزارو ۲۰۰ تنی یاد میشد که از این لحاظ، یک پله بالاتر از فاتح قرار میگرفت، اما در سالهای اخیر اعلام شد، قرار است بعثت زیردریایی با تناژ جابهجایی بیش از ۳ هزار تن باشد. در این صورت باید گفت که این زیردریایی، حتی ۳۰درصد سنگینتر از رده کیلو روسی بوده و حدود شش برابر سنگینتر از فاتح خواهد بود. در نتیجه برای ساخت و عملیاتی کردن زیردریایی بعثت، توان دانشی و فنی صنایع مرتبط در کشور نیز مستلزم یک جهش قابل توجه بوده است. مدتزمان ساخت زیردریاییهایی در رده ۴ هزار تن به طور معمول بین ۵۰ تا ۶۰ ماه به طول میانجامد.
بعثت به واسطه تناژ و قاعدتاً ابعاد بزرگتر، توان حمل تعداد و حجم تسلیحات بیشتر و متنوعتر را نسبت به کیلو خواهد داشت، ضمن اینکه پیشرفتهای صنایع کشورمان در ساخت زیرسامانه پیشرفته و با حجم کمتر و قابلیت اطمینان بیشتر نیز به کمک زیردریایی بعثت در افزایش هر چه بیشتر توانمندیهای شناسایی، رزمی، برد و طول مدت عملیات و بقاپذیری در میدان رزم خواهد آمد.
به گفته فرماندهان نیروی دریایی ارتش، کارهای مطالعات، طراحیهای اولیه و طراحی دقیق زیردریایی بعثت به پایان رسیده است و کار ساخت اولین فروند از آن به زودی شروع خواهد شد. از دیگر نکات مهم استفاده از موتورهای الکتریکی بدون جاروبک یا براشلس و بهکارگیری پرتابگرهای عمودی موشک در این زیردریایی است. امید میرود متخصصان نیروی دریایی ارتش در تمامی مراکز وابسته این نیرو با کمک صنعت دفاعی کشور در وزارت دفاع و شرکتهای خصوصی و سایر نهادهای پژوهشی کشور با حمایت بودجهای مناسب دولت خدمتگزار موفق به عملیاتی کردن دستاوردهای مورد نیاز خود شوند تا نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران هر چه زودتر به سطح تراز مدنظر رهبر معظم انقلاب و فرماندهی کل قوا برسد.
نظر شما