بازار؛ گروه استان‌ها: شرایط خشک‌سالی، کمبود و گرانی خوراک دام، گرانی واکسن و دارو و رشد هزینه‌های کارگری در حالی رخ می‌دهد که دامدار، دچار کمبود نقدینگی می‌شود و برای حل این مشکل ناگزیر به کشتار دام حتی دام مولد روی می‌آورد و یا برای تأمین نقدینگی ناچار به استقراض و یا خرید کالای مدت‌دار می‌شود که خود ، موجب مضاعف شدن فشار اقتصادی در حوزه تولیدشده است.

بنا بر اظهارات دامداران قیمت محصولات لبنی مانند شیر در حال حاضر واقعی نیست و با توجه به پدیده خشک‌سالی تأمین نهاده به‌خصوص برای دامداران سنتی و نیمه‌صنعتی دارای مشکل جدی است و برای دامداران صنعتی نیز تأمین نهاده به‌شدت گران تمام می‌شود.

بعد از اجرای طرح مردمی یارانه‌ها، قیمت فروش شیر خام به کارخانه به‌ ازای هر کیلو به ۱۲هزار تومان رسید و به همان تناسب برای پنج قلم کالای لبنی حداکثر قیمت مصوب تعیین شد.

با اجرای طرح مردمی یارانه‌ها، قیمت مصوب پنج محصول لبنی اعلام شد اما واحدهای تولیدی لبنی با توجه ‌به اینکه قیمت فروش محصولات در بازار کشش نداشت، تا بازه دو هفته محصول را کمتر از قیمت مصوب عرضه می‌کردند.

اگرچه روزانه ۲۵۰۰ تن شیر خام در ۷۵ واحد تولیدی در خراسان رضوی تولید می‌شود و لذا کمبودی در بازار وجود ندارد اما تولیدکنندگان این محصول مدعی هستند که به‌سختی چراغ تولید را نگاه داشتند.

قیمت دستوری جواب نمی‌دهد

ابراهیم هودانلو یکی از تولیدکنندگان شیر در شهرستان قوچان در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: دولت نمی‌تواند با نگاه دستوری از ما بخواهد تا شیر را به قیمت دلخواه آن‌ها بفروشیم.

وی بابیان اینکه متأسفانه به دلیل گرانی هزینه‌ها به‌ویژه خوراک دام لذا بسیاری از تولیدکنندگان با مشکل سرمایه و نقدینگی مواجه هستند ابراز می‌کند: متأسفانه کارخانه‌های لبنی وجه نقد بابت خرید شیر را در همان زمان خرید تحویل دامدار نمی‌دهند و لذا دامداران همواره برای اقدام به خرید خوراک با مشکل مواجه هستند.

وی بیان می‌کند: عدم توان مالی دامداران برای خرید نهاده‌های خوراک دام، به دلیل تولید به زیان و پرداخت بهای شیر خام با چک‌های دو تا سه‌ماهه است.

هودانلو اظهار می کند: علاوه بر اینکه کارخانه‌های لبنی بهای شیر خام را به دامداران با چک‌های دو تا سه ماه می‌دهند، بسیاری از آن‌ها حاضر به پرداخت بهای شیر به قیمت مصوب تعیین‌شده نیز نیستند.

تصمیمات ضدونقیض و بی‌ثبات

وی بابیان اینکه اگر دولت می‌خواهد قیمت شیر پائین بماند باید یا از طریق تخصیص نهاده ارزان و یا با اختصاص تسهیلات با بهره اندک دامدار را تقویت و حمایت کند افزود: در غیر این صورت این قیمت در این شرایط صرفه اقتصادی ندارد.

این تولیدکننده ابراز کرد: شیر مانند سیب‌زمینی نیست که بتوان به مدت طولانی از آن نگهداری کرد و لذا تولیدات ما تابع شرایط بازار است لذا تولیدکننده مجبور است که شیر خود را بر اساس قیمت بازار به فروش برساند و نمی‌تواند آن را بر اساس قیمت تمام‌شده به فروش برساند و این موضوع بزرگ‌ترین مصیبت این صنف است.

وی اذعان کرد: یکی دیگر از مصائب این صف تصمیمات ضدونقیض و بی‌ثبات است که هرروز این صنف را دچار استرس می‌کند.

هودانلو بیان کرد: دولت یک روز صادرات شیر خشک و آب‌پنیر را ممنوع می‌کند یک روز آزاد می‌کند و لذا این تصمیمات همگی بر بازار فروش ما تأثیر می‌گذارد و درنهایت چوب این تصمیمات لحظه‌ای را تولیدکننده می‌خورد.

این تولیدکننده بابیان اینکه از هنگامی‌که آزادسازی نرخ‌ها صورت گرفته لذا کارخانه‌ها تمایل کمتری برای خرید دارند اظهار می‌کند: متأسفانه تولید شیر در یک گاوداری به این شکل نیست که هر وقت بخواهد میزان آن را کم یا زیاد بکنید لذا این نوسان درفروش محصول با توجه به ثابت بودن هزینه‌ها برای تولیدکننده گران تمام می‌شود.

تولید مقرون‌به‌صرفه نیست

این تولیدکننده اظهار کرد: بر اساس آخرین قیمت مصوب ستاد تنظیم بازار، هر کیلوگرم شیر خام ۳. ۲ درصد چربی و سه درصد پروتئین درب دامداری باید ۱۲ هزار تومان از دامداران خریداری شود اما، همواره قیمت خرید شیر خام از دامداران کمتر این بوده است.

هودانلو با تأکید بر اینکه حتی اگر شیر خام باقیمت مصوب از دامداران خریداری شود به دلیل بالا رفتن هزینه‌ها، تولید شیر با زیان انجام می‌شود، افزود: با توجه به بالا رفتن هزینه‌های تولید، در حال حاضر تولید هر کیلوگرم شیر خام ۱۵ تا ۱۸هزار تومان برای دامداران تمام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه هزینه تغذیه یک رأس گاو روزانه حدود ۲۰۰هزار تومان برای دامدار تمام می‌شود و لذا تولید شیر روزانه به میزان ۲۰ کیلو به ازای هر رأس باقیمت ۱۲ هزار تومان مقرون‌به‌صرفه نیست.

این دامدار با اشاره به اینکه هزینه علوفه و نهاده ۵ برابر شده است اما قیمت شیر حتی ۳ برابر نشده است افزود: فروش شیر به این قیمت جوابگوی ادامه تولید نیست و لذا ادامه زیان دامداران تا پایان سال بیشتر امکان ندارد و به‌طور حتم با کاهش تولید و عرضه شیر خام و افزایش جهشی قیمت‌ محصولات لبنی در بازار خودش را نشان خواهد داد.

کاهش مصرف لبنیات

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی در پاسخ به سؤال بازار مبنی بر اینکه میزان تولید و مصرف شیر چقدر کاهش داشته است بیان کرد: کاهش مصرف شیر البته تنها به آزادسازی قیمت‌ها مربوط نیست و لذا بررسی مصرف در کشور نشان نیز می‌دهد که مصرف سرانه در ۱۰ سال گذشته ۱۱۰ کیلو بوده که اکنون به ۷۰ کیلو رسیده است.

مهدی هدایت نیا افزود: افزایش قیمت شیر نه‌تنها برای کارخانه‌ها سودآور نبوده بلکه به دلیل کاهش مصرف نوعی زیان هم محسوب می‌شود و لذا متأسفانه آزادسازی قیمت‌ها تنها منتج به کاهش تقاضا و خرید مردم شد.

وی ابراز کرد: بااین‌حال میزان تولید شیر کاهش چندانی نداشته است و مشابه سال‌های قبل است و لذا به دلیل سیاست‌های اعمال‌شده تنها روش تولید از سنتی به سمت صنعتی تغییر پیداکرده است.

وی عنوان کرد: تولید روزانه کارخانه‌ها در خراسان رضوی به میزان ۲ هزار و ۵۰۰ تن می‌رسد.البته باید متذکر شوم که ما حدود ۱۰۰ هزار تن شیر خام خریداری می‌کنیم و لذا به دلیل تولید محصولات مختلف حدود یک‌سوم این شیر تبدیل به پنیر پیتزا می‌شود و بقیه آن به محصولاتی مانند شیر و پنیر و کره و دیگر محصولات مثل کشک شیر خشک تبدیل می‌شود.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی در پاسخ به بازار مبنی بر اینکه مازاد بر تولید چگونه مدیریت می‌شود نیز گفت: مازاد بر تولید را محصولات دیگری با ماندگاری بالا دربر می‌گیرند تا از زمان بیشتری برای فروش برخوردار باشند.

دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی گفت: شیر دریافتی از دامدار به محصولاتی با ماندگاری بالا تبدیل می‌شود مانند کشک، ‌پنیر یا پنیر پیتزا، شیر خشک و سایر محصولات؛ درواقع ما شیر را پس نمی‌زنیم زیرا اگر شیر را از دامدار تحویل نگیریم دامدار تولید خود را به خارج استان می‌فروشد.

وی تأمین نقدینگی برای تولیدکنندگان و رفع مشکلات صادراتی و در نظر گرفتن مشوق برای صادرکنندگان را در زمره راهکارهای برون‌رفت از این مشکلات دانسته و ابراز می‌کند: رفع مشکلات صادراتی و یا اجرای کالابرگ لبنیات می‌تواند به رونق دوباره این صنعت منجر شود.

هدایت نیا اذعان کرد: البته تخصیص کالابرگ سرانه مصرف را افزایش نمی‌دهد، بلکه به حالت قبل برمی‌گرداند.

وی افزود: بر اساس صحبت‌های وزیر جهاد کشاورزی و حذف عوارض صادراتی چهار محصول مانند شیر خشک، کره، روغن و خامه مشکلات را حل نمی‌کند، زیرا صادرات این محصولات ازلحاظ اقتصادی به‌صرفه نیست و مشوق صادراتی نیاز دارد.

چاره‌جویی

به نظر می‌رسد دولت باید راهکارهای دیگری را برای تأمین هم‌زمان خواست تولیدکنندگان و مصرف‌کننده شیر و فرآورده‌های لبنی چاره‌جویی کند که ازجمله این تمهیدات می‌تواند تبدیل یارانه شیراز روش فعلی به اعطای یارانه بیشتر برای شیر رایگان و ارزان مدارس از ابتدایی تا دانشگاه‌ها و مراکز درمانی و افزایش میزان یارانه شیر و فرآورده‌های لبنی از محل صرفه‌جویی بنزین یارانه‌ای تأمین معافیت تجمیع عوارض و حتی معافیت‌های مالیاتی، پرداخت تسهیلات ارزان به بخش کشاورزی و... باشد.