به گزارش خبرگزاری فارس از بندرعباس، مهدی دهدار کنشگر رسانهای و پژوهشگر توسعه دریامحور در یادداشتی ذیل عنوان « ساحل نشینان دریای پارس؛ نخستین مبتکران رویدادهای دریانوردی در جهان؛ «هر دریانورد؛ یک رسانه جهانی و سفیر دیپلماسی دریایی» آورده است:
سازمان بین المللی دریانوردی ( آیمو) آخرین روزهای سپتامبر سال میلادی معادل دهه نخست مهرماه در تقویم هجری خورشیدی را به عنوان هفته ملی گرامیداشت صنعت دریانوردی و بهانه ای برای پاسداشت کنشگران صنعت پیشران اقتصاد دنیا یعنی حمل و نقل دریایی( با سهم ۹۰درصدی در ترابری کالاها و محصولات مورد نیاز زیست انسان ها) نامگذاری کرده و مرسوم است که کشورهای عضو این سازمان بین المللی، در یکی از روزهای همین هفته، آیین پاسداشت روز جهانی دریانوردی را با نگاهی به راهبردهای اعلامی از سوی آیمو و با تکیه با داشتههای فرهنگی و تمدنی جامعه محلی خود برگزار کنند.
همچنین با برگزاری رویدادها، همایش ها، جشنواره ها و دورهمیهای تخصصی برای اعضای جامعه دریایی، درباره فرصت ها، چالش ها و روشهای حل مساله و نیز بهبود فرایندها و مقررات دریانوردی با همدیگر به هم اندیشی و گفتمان سازی بپردازند؛ اما برای نگارنده این نوشتار به عنوان یک ساحل نشین کرانه ساحلی دریایی پارس همواره این سوال جدی و پرسش بنیادین مطرح بوده که چرا تاکنون بخش عمده رویدادهای ملی و بین المللی دریانوردی در کشور ایران به میزبانی پایتخت سیاسی کشور در تهران انجام می شود نه پایتخت دریایی ایران یعنی بندرعباس؟!
چرا سازمان بنادر آیینهای دریانوردی را در پایتخت برگزار میکند؟
هر چند این رویدادهای نمادین تنها بخشی کوچکی از جریان گفتمان سازی جهانشمول برای فراهم نمودن بسترهای فکری و زیرساخت های فرهنگی فرآیند شکل گیری اقتصادهای دریاپایه و تمدن های نوین دریایی محسوب می شود و چه در تهران برگزار شود یا در بندرعباس و بوشهر و چابهار و بندر امام خمینی( ره)، قطعا با برگزاری و مراسم و سخنرانی و لوح تقدیر به تنهایی نمی توان بازنمایی دقیق و درستی از پلتفرم ایونت و رویدادی دریامحور مدنظر سازمان جهانی دریانوردی به مخاطبان عرضه کرد ولی صدالبته با نگاهی خوشبینانه و عینکی تحسین آمیز، برگزاری چنین مراسمی در تهران با فاصله ۱۴۰۰ کیلومتر دور از دریاهای آزاد، هر چند در قالب مراسمی کلیشه ای و تکراری، رویدادی قابل اعتنا برای تکریم جامعه دریایی و فرصتی مغتنم برای معرفی هرچه بیشتر این صنعت پیشرو در توسعه پایدار کشور به بیش از ۸۵میلیون نفر از شهروندان این سرزمین بشمار می رود که بسان روشن کردن شمعی در فضای تاریک ناشناخته های جامعه ایرانی در زیست بوم بیکران اقیانوس توسعه دریامحور خواهد بود.
جامعه ای که تمدن های بزرگ دریایی عهد باستان، از شروع دوره تاریخی و عصر آریایی ها گرفته تا عهد امپراتوری هخامنشیان و ساسانیان و سپس تا سده های میانی دوره شکوفایی تمدن اسلامی ( پادشاهان هرموز و افشاریان و صفویان در خلیج فارس) دارای پشتوانه تمدن دریایی بسیار درخشانی در عرصه تجارت و تعاملات دریایی است اما مردمان قرن پانزدهم خورشیدی در ایران، شوربختانه امروز با موج و دریا، کرانه های ساحلی و پسکرانه های آن، کشتی و بندر، لنج و صید، سکو و اسکله و حتی جزیره و جنگل های دریایی و دنیای زیر آب و دیگر جاذبههای پنهان و پیدای این زیست بوم شگفت انگیز، بسیار غریبه و بیگانه هستند.
آیمو( سازمان بین المللی دریانوردی) برای گرامیداشت روز جهانی دریانوردی روز دقیقی اعلام نکرده و مناسبت آن بر اساس انتخاب سازمان مرجع دریایی کشورهای عضو و متناسب با فرهنگ، اقلیم و مقتضیات تاریخی و تمدنی جوامع محلی، در بین ملت ها و دولتهای جهان متغیر است، اما معمولاً آخرین روز ماه سپتامبر به عنوان روز جهانی دریانوردی( هشتم مهر) و هفته نخست مهرماه(به عنوان هفته ملی دریانوردی در هر کشور) در بیشتر بنادر و مناطق دریایی جهان چنین رویدادی برگزار می شود.
بر اساس اطلاعات منتشر شده، سازمان جهانی دریانوردی، در سال ۱۹۷۸ میلادی برابر با ۱۳۵۷ خورشیدی روز ۲۹ سپتامبر (مطابق با ۸ مهر در سال های غیرکبیسه و در سال های کبیسه، ۷مهر)، به عنوان روز جهانی دریانوردی انتخاب کرد و به تمام کشورهای عضو نیز توصیه کرد که این روز را گرامی بدارند؛ بر همین اساس، تمام سازمان ها، شرکتها، موسسات دریایی و جامعه دریایی به همین بهانه در روز جهانی دریانوردی، گردهم جمع می آیند.
ایرانیها هزاران سال است که مناسبتهای دریایی را گرامی میدارند
خلاصه اینکه در تجربه جهانی سابقه برگزاری رویدادهای جهانی صنعت دریانوردی قدمتی کمتر از نیم قرن دارد اما هزاران سال است که ایرانیها و به ویژه ساحل نشینان دریای پارس به دلیل پیشینه کهن صنعت دریانوردی و ظهور و تجلی تمدن های بزرگ دریاپایه که حتی همزمان با قرون وسطی و عصر تاریکی جهان غرب، طی سده های طولانی و متوالی، حکمرانی فراقارهای و امپراتوریهای جهانی را تجربه کرده اند، مناسبت ها و روزهایی مرتبط با جشن های دریایی و حرفه دریانوردی وجود داشته که نیاکان ساحل نشین و دریاپیشه ما، آن روزها را به زیباترین و باشکوه ترین رخداد انسانی گرامی میداشتهاند و در این مناسبت ها به برگزاری آیین دریایی با لحاظ مناسک و رسم و رسوم خاصی میپرداختهاند.
بر اساس منابع مکتوب، تاریخ شفاهی، سفرنامه های جهانگردان و مستندات تاریخی باقیمانده از آن دوران، ایرانیان نخستین ملتی هستند که روز جهانی دریانوردی ( روز حقیقی آرامش دریا و آغاز مسافرتهای ایمن و امن دریایی با تعبیر جامعه محلی جنوبی ها؛ «سفر گپ») را بر اساس دانش بومی و با درایت و هوش خدادادی ابداع کردند و افتخار تعیین این روز جهانی تحقیقا متعلق به ایرانیان است.
نوروز دریا؛ آیینی برای پاسداشت دریا
نیاکان دانشورز عهد باستانی ما، روز دهم مرداد هرسال را که برابر است با روز اول ماه اوت میلادی به نام «نوروز دریا» مینامیدند و آن را روز شروع دریانوردی و آغاز تقویم منحصربهفردی با عنوان «گاهشماری دریایی» قرار داده بودند.
این روز خجسته تابستانی که آغاز آرامش آبها و بهار دریا و وزش بادهای موسمی است، هنگامه جشن و پایکوبی و نیایش آفریدگار جهان هستی بود و ساحل نشینان دریای پارس با گل و گیاه و ... شاخه های سبز درختان از جمله موز و نارگیل و میوههای گرمسیری به میانه دریا میرفتند و پس از شکر و سپاس به درگاه خداوند که دریا را برای آنها آفریده و آن را رام و مسخر آنان ساخته است گل و گیاه و میوهها را به نذر فرشته آب و دریا به پیشگاه خداوند هدیه میکردند و به آبهای بیکران دریای پارس که به اعتقاد ایرانیان شامل دریای سرخ، دریای فارس، دریای مکران، دریای هند و دریای چین میشد میریختند و به شادی میپرداختند؛ آنان پس از یک روز شادمانی، به بنادر و جزایر و سواحل محل سکونت خود باز میگشتند و از فردای آن روز با امید فراوان به عنایت خداوند سفرهای دور و دراز دریایی خود را آغاز میکردند.
مراسم روز دریانوردی در بین دریانوردان و دریاورزان و ساکنین سواحل دریاهای سرخ، فارس، مکران و هند که با تقویم نوروزی و دریایی ایرانیان آشنا بودند، در عصر حاضر هم در برخی روستاهای ساحلی جزیره قشم، کنگ و مناطقی دیگر از کرانه ساحلی جنوب ایران، تاحدودی زنده و پربرجا مانده که می توان با حمایت حداکثری ارگان های دریایی و همگرایی و همداستانی جامعه دریایی به ویژه بخش خصوصی، به عنوان یک « میراث ناملموس» در فهرست داشته های تمدنی بشری ثبت و ضبط شده و به صورت یک آیین فراگیر جهانی مورد توجه قرار گیرد و ثبت پرونده آن با رویکرد برندسازی «ایران؛ تمدن کهن دریایی» در مجمع عمومی سازمان بین المللی دریانوردی نیز مورد پیگیری و ثبت جهانی قرار گیرد.
نقش کلیدی دریا در پیدایش تمدنهای بشری
از عهد باستان تاکنون دریا نقش کلیدی در پیدایش تمدن های بشری، ساختن شهرهای باشکوه، استمرار مدنیت و تکامل بخشی به امپراتوری های بزرگ جهانشمول داشته است؛ به همین خاطر، بیشتر تاریخ نگاران معتقدند که آب و دریا، بنیادساز تمدن بوده است.
اما شوربختانه توسعه سرزمینی در ایران طی سده های اخیر بهصورت پشت به دریا بوده و آثار و پیامدهای این مدل توسعه بر آمایش سرزمینی کنونی این سرزمین هویداست. از همین رو برخلاف میانگین دنیا که حدود ۴۰ درصد از جمعیت در فاصله ۱۰۰ کیلومتری سواحل مستقر هستند، تنها کمتر از ۱۸ درصد از جمعیت کشور در این قلمروهای دریایی (شمال و جنوب) استقرار دارند.
این در حالی است که ایران به سبب برخورداری از حدود ۵۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی و ۳۰ جزیره در شمال و جنوب، همجواری دریایی با ۱۲ کشور همسایه، عبور پنج کریدور بینالمللی ترانزیت دریایی، وجود منابع قابل توجه انرژی (نفت و گاز) در خلیج فارس و دسترسی به آبهای آزاد در سواحل مکران از موقعیت بسیار برجستهای برای توسعه دریامحور بهرهمند بوده و این غفلت تاریخی از توسعه و آبادانی قلمروهای دریایی و رونقبخشی به اقتصاد آبی کشور، از یکسو سبب هدررفت بسیاری از فرصتهای ناب رشد و جهش اقتصاد ملی و از سوی دیگر قدرت یافتن رقبای منطقهای و کسب درآمدهای سرشار توسط آنان شده است.
ایده بازگشت به دریا را جدی بگیریم
جمهوری اسلامی ایران در چارچوب دکترین دیپلماسی دریایی، افزایش تعاملات با همسایگان و سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی به منظور تبدیل به یک قدرت منطقهای تاثیرگذار بر معادلات جهانی و نیز برخورداری از اقتصادی متنوع، چندمحصولی و غیروابسته به نفت، باید ایده بازگشت به دریا و توسعه دریامحور را بهعنوان یک استراتژی جدی برای تحول در سازوکارها و نظامات توسعهای سرزمین و نیز تکوین و ارتقای تمدن ایرانی مدنظر قرار دهد.
امروزه روز، گستره و دامنه ارتباطات دیداری، شنیداری و گفتاری بر بستر شبکه های اجتماعی و پلتفرمهای استارت آپی، نقش برجستهای در توسعه همکاریهای بین المللی کشورها و نشر تجربیات و دستاوردهای تجاری، اقتصادی، علمی، فرهنگی، هنری و تاریخی ایفا می کند.
دریانوردان بسان رسانههای عصر جدیدند
پس در این هندسه، اگر دریا را آیینه نمای تمدن و فرهنگ متصور باشیم، دریانوردان بسان رسانههای عصر جدید و روایتگران تبادل فرهنگی و سفیران علمی فرهنگی یک ملت محسوب می شوند که اگر به دانش روزآمد دنیا در زمینه تولید محتوای رسانه ای مجهز شوند، می توانند فراتر از یک شهروند عادی شاغل در صنعت عمل نموده و کنشگری رسانه ای کوششگران این حرفه خطیر و پرمخاطره، می تواند ابعاد بین المللی و کارکردهای دیپلماتیک در شکل دهی به افکار عمومی جهان و ساختن تصور مثبت و متمدنی از یک برند ملت- دولت داشته باشد.
این راهبرد و جهان بینی دریامدارانه در توسعه ملی سرزمین اسلامی ایران پرافتخار، ترجمان فرهنگی و تمدنی روزآمدی است از اقتصاد پلتفرم دریاپایه که می توان با تکیه بر توان دانش، تخصص و قدرت تولید محتوای شماری افزون بر ۱۲۰ هزار نفر عضو جامعه دریانوردی ایران، شبکه ای فراگیر از دیپلماسی دریایی در عرصه جهانی، مقابله با ایران هراسی و ساختن تصویری نیکو و متمدنانه از برند ایران را در هندسه رسانه های اجتماعی بازنمایی کنند.
پایان پیام/ 3728
نظر شما