اختتامیه سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی ویژه تحقیقات علوم انسانی اسلامی تیرماه گذشته در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی برگزار شد و برگزیدگان این دوره معرفی شدند.

 

کتاب «هنر طراحی ایرانی - اسلامی» اثر محمد خزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، در گروه تخصصی مطالعات هنر و زیبایی‌شناسی، به عنوان برگزیده سوم بخش بزرگسال تقدیر شد.

 

وی درباره اثری که برگزیده این جشنواره شده است به ایکنا گفت: این کتاب در ادامه کتابی بود که بیش از دو دهه قبل با عنوان «کیمیای نقش؛ مجموعه آثار طراحی اساتید بزرگ نقاشی ایران و بررسی مکاتب» نوشته بودم که توسط انتشارات حوزه هنری چاپ شده است اما این کتاب مفصل‌تر و بالغ بر هزار صفحه و مجموعه‌ای از آثار هنر طراحی ایرانی و اسلامی است که توسط انتشارات سمت منتشر شده و حدود صد و هفتاد صفحه متن درباره هنر طراحی در ایران و سیر تحول این آثار مورد بررسی قرار گرفته است و خوشبختانه این کتاب در جشنواره فارابی برگزیده شد.

خزایی بیان کرد: معمولاً در مورد هنر ایرانی، مطالبی تحت عنوان نگارگری کار شده و کتاب مستقلی با عنوان طراحی ایرانی و اسلامی نوشته نشده بود اما بنده که مدتی طولانی روی این موضوع کار کردم و در مقطع دکتری هم خارج از کشور بودم در کشورهای مختلف اروپایی و در موزه‌ها تحقیق کرده و این آثار را گردآوری کردم تا به هنرمندان و محققان داخلی نشان دهم که هنر طراحی ایرانی، هنری مستقل است و هنر طراحی جایگاهی ویژه در نگارگری ایرانی دارد. 

 

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: این هنر کمتر از هنر طراحی که در اروپا وجود دارد نیست لذا با بررسی کتاب، این موضوع روشن می‌شود که بسیاری از هنرمندان ما قبل از اینکه نقاش باشند یک طراح هستند و دستی بسیار قوی دارند.  این کتاب پنج فصل دارد که فصل اول درباره اصول و سنت‌های پایدار در هنر طراحی ایران است که شیوه‌های طراحی و موضوعات و مفاهیم نمادین که در طراحی ایرانی به کار رفته و اصول طراحی و نگارگری ایرانی در آن بحث شده است. 

وی یادآور شد: مبحثی تحت عنوان منع تصویرگری در این فصل وجود دارد که اشاره به کارهایی است که برخی مستشرقان در کارهای پژوهشی خود طرح کرده‌اند که اسلام با این تصویر‌گری مخالف است لذا ما ثابت کرده‌ایم که واقعاً اینگونه نیست بلکه به خاطر حرمتی که هنرمند نسبت به دین دارد لذا استفاده از نقوش جاندار در اماکن مذهبی کمتر وجود دارد نه اینکه اصلا وجود نداشته باشد.

 

خزایی ادامه داد: فصل دوم درباره منابع مستند در باب طراحی و فصل سوم و چهارم مربوط به سیر هنر طراحی ایرانی و اسلامی است که این هنر را از قبل از دوره ساسانی و تحول و تغییرات و انتقال آن به دوره اسلامی از جمله سلجوقی، ایلخانی، جلایری‌های، آل مظفر، ترکمانان، تیموریان، مکتب شیراز، مکتب هرات، مکتب بخارا، مکتب تبریز، مکتب قزوین و نهایتاً دوره قاجار را بررسی کرده‌ایم. فصل پنجم هم به تأثیر هنر طراحی ایرانی بر آثار طراحی گورکانیان هند و عثمانی‌ها در قرون دهم و یازدهم مربوط است چون در این قرون تأثیر بسیار زیادی بر هنر گورکانیان و عثمانی وجود داشته است و بنده این موضوع را در نمونه آثاری که در کتاب آورده‌ام بررسی کرده‌ام. 

وی گفت: در حال حاضر بازار کتاب در ایران وضعیت مناسبی ندارد چون استفاده از اینترنت هم باعث شده بسیاری از افراد دنبال پی دی افِ کتاب بروند لذا خودِ کتاب چاپی آنگونه که ده یا بیست سال قبل ارزش داشت چندان مورد استقبال قرار نمی‌گیرد بنابراین مسئولان باید اقداماتی انجام دهند که کتاب از رونق نیفتد چراکه بعضاً یک نفر، ده یا بیست سال بر روی موضوعی کار پژوهشی انجام می دهد اما انگار نه انگار که اتفاقی افتاده است بنابراین کارهای پژوهشی باید مورد توجه بیشتر از جانب مسئولان مربوطه قرار بگیرد. 

 

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در پایان بیان کرد: با این وجود این کتاب فروش خوبی داشته است هرچند که حجم کتاب بالغ بر هزار صفحه است اما چون کتابی کاربردی و مورد استفاده محققان، هنرمندان، و دانشجویان و علاقه‌مندان به هنرهای تجسمی است بنابراین مورد استقبال قرار گرفته است.