شناسهٔ خبر: 56333166 - سرویس استانی
نسخه قابل چاپ منبع: ایرنا | لینک خبر

تربیت نیروی متخصص و تقویت ظرفیت نوآوری؛ مولفه‌های اصلی تحقق اقتصاد دانش بنیان

اراک - ایرنا - توسعه علمی، اقتصاد دانش بنیان و تبدیل علم به ثروت به عنوان رویکرد توسعه محور دولت سیزدهم مورد توجه قرار دارد و براین اساس لازم است، افزایش بهره‌وری، به‌روزرسانی صنایع، تقویت ظرفیت نوآوری و از همه مهمتر تربیت نیروی متخصص، دلسوز و توانمند بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

صاحب‌خبر -

به گزارش ایرنا، یکی  از مهمترین محورهایی که در سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی به آن توجه خاصی شده، پیشتازی اقتصاد دانش بنیان است، در همین راستا، مقام معظم رهبری ارتقای جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه را به عنوان یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی دانستند. یکی از اموری که میتواند کمک کند که کشور به میزان تولید دانش بنیان و به تبع آن به تحقق اقتصاد مقاومتی دست پیدا کند، درک ضرورت تولید دانش بنیان در جامعه است.

امسال از سوی رهبر معظم انقلاب با عنوان « تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین» نامگذاری شده و کلید حل مشکلات اقتصادی کشور در توجه به این نامگذاری است که در سایه توجه به اقتصاد دانش بنیان، سایر بخش‌ها از جمله تولید و اشتغال نیز محقق می‌شود.

استان مرکزی ظرفیت‌های زیادی در راستای شرکت‌های دانش بنیان دارند که توسعه و تقویت این شرکت‌ها موجب رونق اقتصادی در جامعه و کاهش وابستگی‌های اقتصادی می‌شود.

پایین بودن خلاقیت، نوآوری و ضعف فناوری در بنگاه‌های اقتصادی از عوامل وابستگی صنعت و اقتصاد کشور به فناوری های خارجی است و نیاز است بحث نوآوری و خلاقیت در کشور بیش از پیش مورد توجه قرار دارد و تربیت نیروی انسانی متخصص یکی از مهمترین مولفه‌ها در مسیر رسیدن به اقتصاد دانش بنیان قوی است.

هدف پارک علم و فناوری استان مرکزی هدایت افراد نخبه به کسب و کارهای نوین است

مدیر مراکز رشد پارک علم و فناوری استان مرکزی گفت: ماموریت اصلی پارک علم و فناوری حمایت و هدایت افراد نخبه و دارای ایده به کسب و کارهای نوین است.

«مجید شمس» افزود: وقتی صحبت از دانش بنیان می شود تصور بر داشتن فناوری با تجهیزات پیچیده و فنی با کاردکرد بالا می‌شود در صورتی که مفهوم صحیح دانش بنیان، به کارگیری علم و دانش در جنبه‌های مختلف کسب و کار است و یکی از مهمترین مولفه‌های ایجاد کسب و کار، نیروی انسانی است.

وی بیان کرد: الزاما دانش بنیان به طراحی و ساخت محصول اشاره ندارد و یکی از مهمترین مولفه اقتصاد دانش بنیان و توسعه شرکت‌های دانش بنیان وجود نیروی انسانی متخصص است.

مدیر مراکز رشد پارک علم و فناوری استان مرکزی ادامه داد: هر ساله کشور با خیل عظیمی از دانش آموختگان دانشگاهی مواجه است اما اینکه چقدر از این افراد می توانند وارد چرخه ارزش آفرینی شوند جای سوال دارد.

شمس تصریح کرد: حرف اول در توسعه کسب و کارهای دانش بنیان تخصص و مهارت در کنار یکدیگر است نه تنها مدرک دانشگاهی، و بیشتر برنامه دانشگاه‌ها محدود به چارچوب درسی است و کمتر فعالیت‌های مهارت آموزشی و کار تیمی و توجه به کسب و کارهای نوین مورد توجه است و اگر باشد مقدار آن کم و هدفمند نیست.

وی اظهار داشت: نداشتن درک درست از کسب و کار بویژه کسب و کارهای نوین در جامعه یکی از مشکلات است و در این راستا توسعه آموزش‌ها به خصوص آموزش حوزه کسب و کار یکی از برنامه‌های مهم و در دستور کار پارک علم و فناوری استان مرکزی است.

مدیر مراکز رشد پارک علم و فناوری استان مرکزی افزود: در این راستا پنج رویداد آموزشی، ترویجی و ایده یابی در قالب اردوی متمرکز آموزشی در دستور کار است.

شمس عنوان کرد: در این رویدادهای آموزشی آشنایی با تجاری سازی، تدوین طرح کسب و کار، الزامات حقوقی و قوانین مورد نیاز، الزامات تیم‌سازی و کارگروهی، خلاقیت و نوآوری و معرفی تجاری سازی در دستور کار است.

وی گفت: پنج رویداد ورزشی یا اردوی متمرکز آموزشی در حوزه علوم و فناوری‌های ورزشی، علوم و فناوری‌های حوزه هوشمندسازی و صنایع نسل چهارم، علوم فناوری‌های حوزه کشاورزی، گل و گیاهان، ماهیان زینتی و سنگ‌های زینتی محلات و حوزه ژنرال صنعت است.

مدیر مراکز رشد پارک علم و فناوری استان مرکزی ادامه داد: فراخوان در حوزه علوم و فناوری‌های ورزشی داده شده و از اوایل خردادماه آموزش این بخش آغاز شده است و سایر حوزه‌ها نیز در دستور کار است.

شمش اظهار داشت: پارک علم و فناوری مجری اجرای طرح دستیار فناوری است و در این راستا فرصتی را وزارت علوم ایجاد کرده تا فارغ التحصیلان در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا که وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناروی هستند به منظور توسعه توانمندی‌های فنی خود بتوانند در شرکت‌های دانش بنیان و فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری حضور یابند و همکاری کنند و هزینه پرداخت این طرح نیز برعهده پارک علم و فناوری است.

شمس بیان کرد: یکی دیگر از برنامه‌های مهم در دستور کار پارک علم و فناوری استان مرکزی، توسعه زیست بوم فناوری و نوآوری است.

وی تاکید کرد: هر دستگاهی به تنهایی در تحقق اقتصاد دانش بنیان نمی‌تواند موفق باشد و نیاز است در این راستا همه دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی برای تحقق این مهم به یک سمت هدایت شوند و یکی از مشخص‌ترین برنامه‌های زیست بوم، توسعه مراکز رشد و واحدهای فناور در شهرستان‌های استان مرکزی است.

مدیر مراکز رشد پارک علم و فناوری استان مرکزی اضافه کرد: ماموریت پارک علم و فناوری استانی است و باید سایر شهرستان ها نیز فعال شوند و تمرکز نباید تنها در مرکز استان باشد.

شمس عنوان کرد: در شهرستان‌ها مشکلات و محدودیت‌هایی در راستای ساختاری و منابع انسانی وجود دارد که وزارت علوم در این راستا آیین نامه‌ای را ارسال کرده تا بتوان از ظرفیت دستگاه‌های مختلف بهره‌گیری کرد و در این خصوص نامه‌ای به استاندار مرکزی ارسال شده تا بتوان از ظرفیت دستگاه های مختلف اجرایی این استان برای توسعه مراکز رشد در نقاط مختلف استفاده کرد.

وی یادآور شد: در اواخر دهه ۸۰ یک مرکز رشد در دانشگاه تفرش و در سال ۹۹ یک مرکز رشد در محلات ایجاد شد و سایر شهرستان‌های استان مرکزی از داشتن مراکز رشد محرومند.

مدیر مراکز رشد پارک علم و فناوری استان مرکزی افزود: شهرستان‌های ساوه، خمین و دلیجان از توانمندی های بالایی برای ایجاد مراکز رشد برخورداند که تاکنون این مهم محقق نشده اما در روزهای اخیر، فرمانداری شهرستان دلیجان برای ایجاد این مهم اعلام آمادگی کرده و ایجاد این مراکز در اسرع وقت در خمین و ساوه با جدیت پیگیری می شود.

شمس گفت: پارک علم و فناوری در راستای توسعه زیست بوم آمادگی دارد با مراکز نوآوری در دانشگاه‌ها و توسعه مراکز رشد در دانشگاه‌ها همکاری کند و در این خصوص توافقات و مکاتبات خوبی با دانشگاه اراک، اداره کل فنی و حرفه ای و دانشگاه صنعتی اراک صورت گرفته است.

پارک علم فناوری استان مرکزی به دنبال ایجاد تحول بنیادی و بومی بین دانشگاه و صنعت است 

سرپرست پارک علم و فناوری استان مرکزی گفت: پارک علم و فناوری این استان برای استفاده هر چه بیشتر از نخبگان صنعتی به دنبال ایجاد تحول بنیادی و بومی بین دانشگاه و صنعت است.

«محمدعلی داستان»در گفت و گو با ایرنا افزود: بهره‌گیری از الگوهای موفق کشور برای تحول در پارک علم و فناوری استان مرکزی در دستور کار است اما برنامه اصلی، هدفگذاری و سرمایه گذاری بر طرح های بومی است.

وی بیان کرد: استفاده از ایده‌های نوآفرین از دیگر برنامه‌های مهم است که با جدیت در اولویت کاری برنامه‌های پارک علم و فناوری قرار دارد.

سرپرست پارک علم و فناوری استان مرکزی ادامه داد: پارک علم و فناوری سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفه‌ای اداره می شود و هدف اصلی آن افزایش ثروت جامعه از طریق تشویق و ارتقای فرهنگ نوآوری و افزایش توان رقابت در میان شرکت ها و مؤسساتی است که متکی بر علم و دانش در محیط پارک فعالیت می‌کنند و پارک‌ها دارای مکانیسم‌های زیرساختی مهمی هستند که باعث تولید دانش و انتقال نتایج تحقیقات دانشگاهی شده و در نهایت عامل تسریع رشد اقتصادی در سطح ملی و منطقه‌ای می شوند.

داستان اظهار داشت: رهبر معظم انقلاب در سخنان ابتدای سال و نامگذاری آن وظیفه سنگینی را برعهده پارک‌های علم و فناوری محول نموده که تحقق خواسته ایشان نیازمند روحیه جهادی مدیران، داده تصمیم گیران و تصمیم سازان و همچنین هماهنگی تمام سازمان‌ها، نهادها و صنایع اصلی استان مرکزی است.

وی با اشاره به برخی آسیب شناسی‌های مرتبط با حوزه دانشگاه‌ها گفت: بسیاری از دانشجویان دروس دانشگاه و آموزش‌های آن را در راستای نیاز صنعت نمی‌دانند و این موضوع علاقه دانشجویان به تحصیل عمیق را از بین می‌برد.

وی تصریح کرد: دانشجویان با پارک علم و فناوری و مراکز رشد آشنایی بسیار اندکی دارند و  این موضوع سبب می‌شود که متاسفانه فارغ التحصیلان برای فعالیت شغلی خود به دنبال جذب در مراکز دولتی باشند و استفاده از تفکرات فناورانه و خالقانه برای کسب درآمد را اتلاف وقت و انرژی ارزیابی کنند.

سرپرست پارک علم و فناوری استان مرکزی اضافه کرد: پارک باید از برنامه های بومی‌سازی شده خود برای کشور ایران و استان مرکزی استفاده کند و استفاده عینی از راهکارهای موجود در خارج از کشور و یا در استان‌های دیگر نمی تواند لزوماً در استان مرکزی نیز موفق باشد.

داستان ادامه داد: همکاری جدی بین پارک و صنایع اصلی استان مشاهده نمی شود و این صنایع بیشتر دولتی هستند و با توجه به تغییرات مدیریتی چند ساله، اعتقاد چندانی به بخش‌های تحقیق و توسعه ندارند که این تفکر اثرات خود را در دراز مدت نشان می‌دهند و مدیران صنایع باید ملزم به توسعه این بخش‌ها باشند.

داستان اظهار داشت: قوانین دانشگاه، اساتید و دانشجویان را به سمت انتشار مقاله‌های متعدد، طرح‌های پژوهشی و تا حد کمی ارتباط با صنعت سوق می دهد که با تصمیمات جدید وزارت این مسیر در حال تغییر است.

وی گفت: همچنین عدم آشنایی کافی اساتید، فارغ التحصیلان و دانشجویان با قوانین تامین اجتماعی، بازار و تجارت از دیگر موضوعات است که سبب شکست شرکت های دانش بنیان و فناور می شود که خوشبختانه در دانشگاه‌هایی نظیر دانشگاه اراک شاهد اضافه شدن چنین دروس کاربردی هستیم.

سرپرست پارک علم و فناوری استان مرکزی تاکید کرد: تلاش بر تحقق دستورات و منویات رهبر معظم انقلاب به خصوص افزایش کمیت به همراه حفظ کیفیت شرکت های دانش بنیان، ایجاد تحول ساختاری با تفکر نوآفرین و بومی در پارک علم و فناوری استان مرکزی، استفاده از نظرات شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در برنامه‌ریزی و تصمیمات پارک، معرفی پارک و برنامه‌های آن به اقشار مختلف جامعه، واگذاری زمین مورد نیاز به شرکت‌های دانش‌بنیان، ارتقای رتبه پارک علم و فناوری و ایجاد بستر مناسب برای رشد دانشمندان و فناوران تراز انقلاب اسلامی از مهمترین برنامه‌های پیش‌روی پارک است.

داستان گفت: ۲۰۰ واحد فناور و هسته پژوهشی در پارک علم و فناوری و ۱۰۵ شرکت دانش‌بنیان در سطح این استان فعال هستند که هم تلاش خود را برای لبیک گویی به رهبر معظم انقلاب در تحقق شعار امسال به کار گرفته‌اند.

وی افزود: استان مرکزی در زمینه تعداد شرکت‌های دانش بنیان رتبه ۹ کشور را دارد و سال گذشته بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلار انواع کالای تولیدی واحدهای فناور و هسته پژوهشی پارک علم و فناوری این استان به ۱۹ کشور جهان صادر شد. 

وی بیان کرد: درآمد ریالی واحدهای فناور و هسته پژوهشی پارک علم و فناوری استان مرکزی در سال گذشته به یک هزار و ۹۸۰ میلیارد ریال رسید.

سرپرست پارک علم و فناوری استان مرکزی ادامه داد: واحدهای فناور و هسته پژوهشی این پارک و شرکت‌های دانش بنیان نقش موثری در تحقق شعار امسال با عنوان تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین برعهده دارند و هدفگذاری امسال پارک علم و فناوری استان مرکزی در این راستا، تکمیل زیرساخت‌های اساسی است.

استان مرکزی در حوزه شرکت‌های دانش بنیان رتبه ۹ کشور را دارد

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی گفت: این استان در بخش شرکت های دانش بنیان رتبه ۹ کشور را دارد.

« علی جودکی» افزود: ۱۰۵ شرکت دانش بنیان در استان مرکزی وجود دارد که از این تعداد، ۹ شرکت در بخش فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی، ۱۴ شرکت در حوزه دارو و فرآورده های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان، ۲۹ شرکت در حوزه مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری های شیمیایی، ۳۵ شرکت در حوزه ماشین آلات و تجهیزات پزشکی، ۹ شرکت در بخش برق و الکترونیک، فوتونیک، مخابرات و سیستم‌های خودکار، هفت شرکت در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم افزارهای رایانه ای و یک شرکت در بخش خدمات تجاری سازی است.

وی بیان کرد: از مجموع شرکت‌های دانش بنیان استان مرکزی، ۱۱ شرکت در راستای تولیدی نوع یک، ۶۱ شرکت در تولیدی نوع ۲، سه شرکت در تولیدی نوع ۳ (مستعد دانش بنیان)، سه شرکت نوپا نوع ۱، ۲۴ شرکت نوپا نوع ۲ و سه شرکت نوپا نوع ۳ (مستعد دانش بنیان) است.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی ادامه داد: شرکت های دانش بنیان شامل نوپا نوع یک، نوپا نوع ۲،  تولیدی نوع یک و تولیدی نوع ۲ هستند.

جودکی اظهار داشت: شرکت‌های دانش بنیان نوپا نوع یک، شرکت‌های نوپایی هستند که دارای اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود نیستند یا دارای درآمد عملیاتی در اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود نیستند و در صورتی که حداقل یک کالا یا خدمت یا فرآیند تولید یا تجهیز تولیدبا فناوری در سطح یک را حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی و مشروط به دارا بودن همه معیارهای ماده یک، ساخته و ارایه نمایند، به صورت شرکت نوپا نوع یک تایید می‌شوند.

وی گفت: شرکت‌های دانش بنیان نوپا نوع ۲، دارای اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود یا دارای درآمد عملیاتی در اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود نیستند و در صورتی که حداقل یک کالا یا خدمت یا فرآیند تولید یا تجهیز تولید با فناوری در سطح ۲ را حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی و مشروط به دارا بودن همه معیارهای ماده یک ساخته و ارایه نمایند، به صورت شرکت نوپا نوع ۲ تایید می‌شوند.

سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی افزود: شرکت‌های دانش بنیان تولیدی نوع یک، که در اظهارنامه سال مالی گذشته خود دارای درآمد عملیاتی هستند، در صورتی که حداقل ۲۵ درصد از این درآمد، ناشی از فروش کالاها یا خدمات با فناوری در سطح یک و حائز همه معیارهای ماده یک باشد، به صورت شرکت تولیدی نوع یک تایید می‌شوند.

جودکی عنوان کرد: شرکت‌های دانش بنیان تولیدی نوع ۲، شرکت‌های متقاضی که در اظهارنامه سال مالی گذشته خود دارای درآمد عملیاتی هستند، با دارا بودن یکی از شرایط بندهای ۶-۱ یا ۶-۲ ،به صورت شرکت تولیدی نوع ۲ تایید می‌شوند.

وی تصریح کرد: این شرکت‌ها، یک کالا یا خدمت یا فرآیند تولید یا تجهیز تولید با فناوری در سطح ۱ یا سطح ۲ را حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی و مشروط به دارا بودن همه معیارهای ماده یک باید بسازد و ارایه نماید و شرکت مجری حداقل یک پروژه مهندسی، پیمانکاری و ساختEPC باشد، مشروط به اینکه حداقل ۱۰ درصد از قیمت قراردادهای پروژه ناشی از بخش‌های حائز همه معیارهای ماده یک باشد.

سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی ادامه داد: در مورد شرکت‌هایی که در اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود دارای درآمد عملیاتی بالایی باشند، الزم است حداقل سه درصد از این درآمد، ناشی از کالاها، خدمات، فرآیند تولید یا تجهیزات تولید با فناوری در سطح یک یا سطح ۲ و حائز همه معیارهای ماده یک،باشد و شرکت‌هایی که حائز شرایط این تبصره نباشند، بر اساس پیوست ۲ این آیین نامه ارزیابی می‌شوند.

جودکی عنوان کرد: شرکت‌های مستعد دانش بنیان نوع سه شرکت‌های مستعدی هستند که حائز معیارهای این آیین نامه نباشند، اما در صورت ارائه فرصت و حمایت، امکان کسب آنها را داشته باشند و در صورت احراز معیارهای ارزیابی ذکر شده در پیوست ۲ این آیین نامه، بصورت شرکت مستعد دانش بنیان نوع ۳ تایید می‌شوند.

وی تاکید کرد: مراکز رشد و پارک علم و فناوری استان مرکزی، امسال سهم بیشتری را در راستای تحقق شعار سال برعهده دارند و باید در این خصوص از هیچ کوششی دریغ نکنند.

 تولید دانش‌بنیان و صادرات محور پیش‌نیاز توسعه پایدار است

نماینده ولی‌فقیه در استان مرکزی و امام جمعه اراک گفت: تولید دانش‌بنیان و صادرات محور پیش‌نیاز توسعه پایدار است و آحاد مردم و مسئولان وظیفه دارند در این راستا نقش‌آفرینی کنند.

آیت‌الله «قربانعلی دری‌نجف‌آبادی» افزود: توجه ویژه به تولید دانش بنیان و تقویت اصولی این بخش مورد تاکید رهبر معظم انقلاب در راهبردهای اقتصاد مقاومتی است و باید این نقشه راه مترقی به همت ظرفیت‌های انسانی و امکانات موجود در بخش‌های دولتی و خصوصی عملی شود.

وی بیان کرد: کشور ایران برای حضور در بازارهای جهانی و حتی منطقه‌ای با رقبای بزرگی همچون کشور چین باید رقابت کند که پیروزی در این عرصه همت‌های بلند، تقویت واحدهای فناوری، ایده‌پردازی و در نهایت تولید را می‌طلبد.

امام جمعه اراک اضافه کرد: ظرفیت‌های تولیدی ارزشمندی در نقاط مختلف کشور و استان مرکزی به‌عنوان قطب چهارم صنعت کشور وجود دارد که باید با به روزرسانی عوامل تولید و بهره‌گیری از فناوری روز دنیا در مسیر تقویت تولید و تصاحب بازارهای جهانی گام برداشت.

آیت‌الله دری نجف‌آبادی اظهار داشت: در سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال آفرین باید به روز رسانی تجهیزات و عوامل تولید، حمایت از شرکت های دانش بنیان و استفاده از فناوری‌های روز دنیا در راستای بهترین تولیدات همراه با کنار گذاشتن مقوله مونتاژ و تلاش برای ایده‌پردازی و تولید نهایی در دستور کار صنایع استان و کشور قرار گیرد.

وی تاکید کرد: تولید دانش بنیان علاوه بر حصول ارزش ‌افزوده، درآمدزایی پایدار و گردش مالی بالا برای جامعه بومی و نقش بسزایی در اشتغال‌زایی دارد و چون این قبیل تولیدات از مراکز رشد دانشگاهی کار خود را آغاز کرده‌اند، می‌توانند پس از حرکتی منطقی به موفقیت‌های بزرگی دست یابند. 

نماینده ولی فقیه در استان مرکزی افزود: توانمندسازی حوزه‌های نوآوری در صنعت و بخش کشاورزی یکی از الزامات امروز کشور برای رسیدن به توسعه‌ یافتگی است و می‌توان برای تقویت این واحدها از توان موجود در شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کرد تا این شرکت‌ها پل‌ ارتباطی بین دانش و صنعت باشند و در نهایت با تولید نهایی دانش بنیان در جهت توسعه کشور گام برداشت. 

آیت الله دری نجف آبادی عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب با هوشمندی و درایت منحصر به فرد خود سال ۱۴۰۱ را با عنوان تولید دانش بنیان و اشتغال‌زایی نامگذاری نمودند که نشان از دغدغه ایشان در مورد مسائل اقتصادی کشور دارد.

وی تاکید کرد: تمامی ارکان نظام، مردم و فعالان اقتصادی باید در جهت تحقق منویات مقام معظم رهبری بسیج شوند و از هیچ کوششی دریغ نکنند.

حمایت و پشتیبانی از شرکت های دانش بنیان و تجاری سازی ایده ها ئ تربیت نیروی متخصص و توانمند در کشور ابتدا نیازمند فرهنگ سازی و تشویق جوانان و نوجوانان برای گرایش به این عرصه دارد و بعد از آن دستگاه های مسئول نیز باید نسبت به حمایت از این ایده ها برنامه های مدون و کارشناسی تدوین کنند.

نظر شما