اروپا در حال تحول دیجیتالی است. شاخص اقتصاد و جامعه دیجیتال کمسیون اروپا ، سال گذشته، در جایگاه 55 در مقیاس 0 تا 100 قرار گرفت که این نشان میدهد از یک طرف دیجیتالی سازی به طور پیوسته در این قاره در حال انجام است و از طرف دیگر هنوز راه زیادی در پیش دارد.

کسب و کارهای اروپایی به طور فزاینده‌ای درحال دیجیتالی شدن هستند. طبق آمارهای به دست آمده در سال 2019، 38.5 درصد از شرکت‌های بزرگ به خدمات ابری پیشرفته مجهز بودند و 32.7 درصد از آنها از تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ استفاده می‌کردند. همچنین استفاده از نرم‌افزارهای هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، روباتیک و چاپ سه بعدی در بخش تولید و انرژی به همان اندازه در آنها گسترده بود. فین‌تک‌ها در بخش بانکی جایگاه و نقش ویژه‌ای به دست آوردند به طوری که هم‌اکنون بیش از دوازده بانک فین‌‌تک، 600 ارائه‌دهنده پرداخت آنلاین و 200 موسسه پول الکترونیکی در سراسر اروپا وجود دارد.
بیماری همه‌گیر کرونا نشان داد که فناوری دیجیتال تا چه حد برای اقتصاد و جامعه ضروری است. فناوری‌های دیجیتال به انسان‌ها این امکان را می‌دهد که حتی با وجود همه‌گیری و قرنطینه بتوانند به خرید کالاها و خدمات و زندگی عادی خود ادامه دهند.

مواردی که دیجیتالی شدن را تسریع می‌کنند
کار نظارت به طور سنتی شامل نوشتن مجموعه‌ای از گزارش‌ها، انجام تحلیل‌های خارج از محیط سایت، انجام مصاحبه‌های رو در رو و به‌کارگیری قضاوت و تصمیم‌گیری تخصصی انسانی است. اینها معمولا از نوع فرآیندهای دستی نیستند که بتوان آنها را به راحتی به ماشین‌ها سپرد اما فناوری اطلاعات پیشرفته می‌تواند کار نظارت دیجیتالی را به خوبی انجام دهد. استفاده حداکثری از فناوری اطلاعات سرآغاز ایجاد تحولات اساسی در نظارت بانکی خواهد بود.

نسل‌های تکنولوژی نظارتی گذشته، حال و آینده
در اینجا می‌توان به معرفی چهار نسل از فناوری اطلاعات جهت آگاهی از مزایای مختلفی که می‌تواند برای ناظران داشته باشد، پرداخت. معرفی این چهار نسل این امکان را می‌دهد بفهمیم در کجای فرآیند تحول ایستاده‌ایم و قرار است به کجا برویم.
اولین نسل از تکنولوژی نظارتی، تجزیه و تحلیل و اعتبار سنجی داده‌ها را به صورت دستی و در عین حال با استفاده از تحلیل توصیفی انجام می‌دهد.
نسل دوم مبتنی بر دیجیتالی کردن و اتوماسیون برخی فرآیندهای دستی و مبتنی بر کاغذ است. در واقع نسل دوم با ایجاد این تغییر به تجزیه و تحلیل عمیق‌تر داده‌ها پرداخته و توصیف و تحلیل‌های پیچیده را تسهیل می‌کند.
نسل سوم به تجزیه و تحلیل داده‌های کلان می‌پردازد و اجازه می‌دهد داده‌هایی با تنوع و فرکانس بالاتر نسبت به آنچه که قبلا در نظر گرفته شده بود، ارائه شود. مخازن داده‌های بزرگتر همراه با قدرت محاسباتی بیشتر، مدل‌سازی آماری پیشرفته‌تر و پیش‌بینی را امکان‌پذیر می‌سازد.
نسل چهارم اتوماسیون نظارتی باز هم یک قدم رو به جلو می‌رود و با بهره‌برداری از روش‌های مدرن پردازش، مجموعه داده‌های متفاوت را منطبق و ادغام می‌کند.
این نسل با استفاده از یادگیری ماشین[1] به اجرای وظایف نظارتی که قبلا توسط انسان‌ها انجام می‌گرفته است مانند پاسخگویی به شکایت مشتریان و حل و فصل آنها می‌پردازد. همچنین با استفاده از فناوری هوش مصنوعی[2] که تفکرات انسان را تقلید می‌کند بینش‌هایی را از داده‌های بدون ساختار استخراج و اقدامات عملی درست را پیشنهاد می‌دهد. نسل‌های ساپ‌تک[3] )تکنولوژی نظارتی) بسیار سریع تر از نسل‌های انسانی تکامل می‌یابند.

کارشناسان فناوری اطلاعات بر این امر واقف هستند که بدون به‌روز‌رسانی مداوم، مهارت و دانش کافی، این فناوری به طرز ناامید کننده‌ای منسوخ خواهد شد. نوآوری تکنولوژی در بحث نظارت به سرعت در حال پیشرفت است و نسل جدید فناوری پیشرفته قبل از اینکه ما به خودمان بیاییم با ما خواهد بود. در واقع سفر به سمت تحول دیجیتال شامل یک فرآیند مداوم و دائمی برای کشف ایده‌های جدید، آزمایش و سپس اجرای آنها خواهد بود. این سفر مقصد نهایی مشخصی ندارد که بتوان در آن توقف کرد. فرصت‌های بهبود فناوری به طور مداوم ایجاد می‌شود و هرگز نباید از تعامل با آنها دست کشید. به عنوان مثال چشم‌انداز نظارت بانکی اروپا این است که پیشتاز پنجمین نسل ساپ‌تک و حتی نسل‌های بعد از آن باشد. در واقع هدف نهایی نه‌تنها توسعه فناوری در برنامه‌های روزمره خود این قاره است بلکه پیشگام بودن در زمینه دیجیتال و کمک به ایجاد نوآوری فناوری‌های پیشرفته در سراسر جهان است.

آینده نظارت بانکی دیجیتالی اروپا
دو عنصر کلیدی نقش اساسی را در آینده نظارت بانکی دیجیتالی اروپا ایفا می‌کنند. اول اینکه امور اصلی نظارتی به طور گسترده توسط تجزیه و تحلیل مبتنی بر فناوری هوش مصنوعی پشتیبانی می‌شود که سرعت و کیفیت تجزیه و تحلیل داده‌های نظارتی را بهبود می‌بخشد. همچنین انجام کارهای تکراری را کاهش می‌دهد و در نتیجه زمان و منابع را برای انجام فعالیت‌های ارزش‌افزای بیشتری ذخیره و آزاد می‌کند. البته این موضوع باید همواره مد نظر قرار گیرد که هر فناوری جدیدی که به کار برده می‌شود باید مطابق با ارزش‌ها و استانداردهای اخلاقی باشد. دوم اینکه گزارش‌دهی نظارتی می‌تواند با استفاده از دوازه‌های دیجیتال مستقیم به نهادهای نظارتی متصل شده و از داده‌های متمرکز و پیشرفته بهره‌مند شود. از طرفی دیگر داده‌هایی که با سرعت بالا و به شکلی که ناظران به آن نیاز دارند از سیستم‌های بانکی استخراج می‌شوند، سبب افزایش کیفیت ارزیابی نهادهای نظارتی در کل بخش بانکداری اروپا می‌شوند. این دو عنصر- هوش مصنوعی و معماری داده‌های هوشمند- به طور طبیعی کمک می‌کنند تا مهارت‌ها و دانش به‌روزرسانی شود و بانک‌ها فناوری‌های جدید را به شیوه‌ای ایمن به‌کار برند.

گام‌های بعدی به سوی آینده دیجیتال
اول از همه باید به طور فعال از یک اکوسیستم نوآوری طبیعی در ساختار نظارتی بانکی استفاده کرد. 28 مرجع ذی‌صلاح ملی و بانک‌های مرکزی شرکت‌کننده در درون مکانیسم نظارتی واحد اروپا وجود دارند که قبلا استراتژی‌های دیجیتالی‌سازی خود را توسعه داده‌، آزمایشگاه‌های نوآوری را راه‌اندازی و ابزارهای فناوری پیشرفته خود را معرفی کرده‌اند. اروپا در سال 2019 شروع به تهیه فهرست جامعی از افزایش دانش و ابتکارات متعدد کرد که در حال حاضر این فهرست شامل بیش از 80 برنامه کاربردی و موارد استفاده پیشرفته است. برخی از این برنامه‌ها قبلا تحقق یافته و مورد استفاده قرار گرفته‌اند، برخی دیگر ایده‌های هستند که در حال بررسی و تولید هستند و بسیاری دیگر هم هنوز تنها در مرحله تئوری و مفهوم باقی مانده‌اند. این دسته اخیر نشان‌دهنده میزان وسیعی از دستاوردهای بالقوه جهت افزایش بهره‌وری نظارت بانکی اروپا است. چالش اصلی که در این تحول دیجیتالی وجود دارد این است که اطمینان حاصل شود تمامی پروژه‌های آتی پشتیبانی‌های لازم مورد نیاز خود را دریافت نمایند. اروپا جهت دستیابی به این هدف در حال توسعه یک طرح دیجیتالی است که در آن از یک رویکرد ساختاریافته برای اولویت بندی برنامه‌ها استفاده می‌کند. این طرح پروژه‌ها را بر اساس معیارهای عینی به طور دقیق ارزیابی می‌کند. این معیارها معمولا به دنبال ارزیابی ارزش تجاری برنامه‌ها و اینکه پیاده‌سازی آنها تا چه میزان آسان است، هستند. این طرح اولویت‌بندی، انعطاف‌پذیری زیادی نسبت به ارائه نوآوری کشورهای مشارکت‌کننده در سیستم نظارت بانکی دیجیتالی دارد. برخی از پروژه‌ها برای یک رویکرد گسترده مناسب خواهند بود. اینها می‌توانند به صورت متمرکز توسط بانک مرکزی اروپا تکمیل شوند و سپس در اختیار نهادهای نظارتی قرار گیرند. برخی دیگر از پروژه‌ها هم می‌توانند به طور موثر توسط تیم‌های مشترک انجام شوند. در اینجا چند نمونه از برنامه‌هایی که در حال حرکت روبه جلو هستند مثال زده می‌شود.
یکی از نمونه‌های عالی، پورتال نظارت بانکی است که در اکتبر 2020 توسط بانک مرکزی اروپا به طور متمرکز و با هدف گسترش اس‌اس‌ام[4] (روش‌شناسی سیستم‌های نرم که همه اجزای یک سیستم را پویا و به‌هم پیوسته می‌داند و همه اجزا به شکل غیرخطی با یکدیگر بر هم‌کنش دارند و نتایج را تولید می‌کنند) تشکیل شد.

عنصر نوآورانه در اینجا رابط خارجی سیستم مدیریت اس‌اس‌ام است که توسط بانک‌های تحت نظارت قابل دسترسی است. قبل از راه‌اندازی پورتال، تمامی برنامه‌ها اغلب روی کاغذ به ان‌سی‌ای[5]( انجمن ارتباطات ملی) ارسال می‌شود. جایی که تمام اسناد اسکن شده و تمامی برنامه‌ها قبل از شروع ارزیابی می‌شود. تعداد ارزیابی‌های مناسب همیشه بسیار زیاد است به طوریکه به عنوان نمونه سال گذشته نزدیک به 3000 ارزیابی فردی برای اعضای هیئت مدیره، صاحبان وظایف کلیدی و مدیران شعب کشورهای ثالث به ناظران بانکی اروپا اعلام شد. این امر مستلزم حجم عظیمی از کاغذبازی برای ان‌سی‌ای بود به طوریکه برخی مقامات و کارکنان ده‌ها ساعت کاری را صرف اسکن و آپلود اسناد در طول روز می‌کردند. خوشبختانه امروزه بانک‌ها اسناد را مستقیما در پورتال آپلود می‌کنند که این امر به ان‌سی‌ای اجازه می‌دهد با سرعت بیشتری ارزیابی‌ها را انجام دهد. از طرفی دیگر، این امر باعث می‌شود بانک‌ها در فرایند تصمیم‌گیری شفافیت بیشتری کسب نمایند زیرا می‌توانند درخواست‌های خود را پیگیری کنند. در واقع فرم‌های درخواست آنلاین با فیلدهای اجباری به این معنا است که ناظران درخواست‌‌های کاملتری را دریافت می‌نمایند که باعث کاهش درخواست برای مدارک اضافی پس از ارسال اولیه می‌شود. بنابراین نه‌تنها بانک‌ها خدمات بهتری دریافت خواهند کرد، بلکه زمان پردازش هم کوتاه‌تر می‌شود.
ان‌سی‌ای بسیاری از برنامه‌های فناوری را توسعه داده است. به عنوان مثال بانک ملی اتریش آمار و جمع‌آوری خودکار داده‌ها را با یک توصیف واحد و کامل از داده‌های گزارش شده که شامل تعاریف هماهنگ است، توسعه داده است. بانک ایتالیا از تکنیک‌های مبتنی بر هوش مصنوعی برای پردازش شکایات مشتریان استفاده می‌کند و بانک فرانسه هم در حال توسعه الگوریتمی است که به طور خودکار گزارش‌های نظارتی منظم بانک‌ها و سایر موارد ارسالی را ارزیابی کند و همچنین کیفیت اطلاعات را با استفاده از روش‌های پردازش طبیعی ارزیابی نماید.
ان‌سی‌ای یک فناوری توسعه یافته به نام ترافل‌آنالیستیک[6] دارد که برای فرآیند بررسی و ارزیابی نظارتی به کار برده می‌شود. این ابزار براساس یادگیری ماشین، اقدامات و تصمیمات مربوط به ارزیابی را تجزیه و تحلیل کرده و به شناسایی شباهت‌ها در بانک‌های مختلف و شناسایی روند کاری کمک می‌نماید. با توجه به اینکه هر چرخه بررسی و ارزیابی نظارتی شامل بیش از 5000 صفحه از اسناد متنی ساختاریافته است، انجام چنین تحلیلی به صورت دستی غیرممکن خواهد بود.

نتیجه‌گیری
امروزه استفاده از فناوری‌های پیشرفته در بخش نظارت بانکی نوعی جادو قلمداد می‌شود. نکته قابل توجه اینکه طراحی این جادو با تلاش کارکنان تمامی 21 کشور شرکت کننده تحت پوشش نظارت بانکی اروپا در حال انجام است. در واقع این همان راهی است که واقعیت دیجیتالی جدید نظارت بانکی اروپا را می‌سازد. این نوع نظارت دیجیتالی باعث می‌شود که زمان و تلاش بسیار بیشتری صرف غنی‌سازی قضاوت نظارتی و ارائه نظارت‌های پیشرفته شود.

پیوند منبع
نگارنده: راحله حزب الهی (کارشناسی ارشد برنامه ریزی و تحلیل سیستم های اقتصادی)
تهیه شده در گروه مطالعات اقتصادی پژوهشگاه فضای مجازی

[1] Machine learning
[2] Artificial intelligence
[3] Suptech
[4] SSM
[5] NCA(NATIONAL COMMUNICATION ASSOCIATION)
[6] Truffle Analystic