به گزارش مفدا بم، از لقاح تا زایمان، دوران بارداری از مراحل مختلفی تشکیل شده است که یکی از آن‌ها اتصال تخمک بارور شده به رحم است. هنگامی که بارداری خارج رحمی رخ می‌دهد، تخمک لقاح یافته به جای اینکه به رحم بچسبد به لوله‌ی فالوپ (لوله‌ی رحم)، حفره‌ی شکمی یا دهانه‌ی رحم متصل می‌شود.

اگرچه ممکن است تست بارداری نشان‌دهنده‌ی باردار بودن یک زن باشد، اما تخمک بارور شده نمی‌تواند در جایی غیر از رحم رشد کند. بارداری خارج رحمی یک اورژانس پزشکی است. درمان سریع این مشکل عوارض ناشی از آن را کاهش و شانس شما را برای بارداری سالم در آینده افزایش می‌دهد.

دکتر الهام پورخاندانی جرجافکی، متخصص زنان، زایمان و نازایی در این باره توضیح می دهد؛

Ectopic pregnancy به چه معناست و بارداری خارج از رحم چقدر شایع است؟

بارداری خارج از رحم (به انگلیسی: Ectopic Pregnancy) به حاملگی خارج از حفره اندومتر (رحم) گفته می شود که جنین در حال رشد، بجای قرارگیری در دیواره رحم به روی برخی سطوح دیگر متصل میشود.

در ۹۸ درصد مواقع حاملگی های خارج رحمی، جنین در داخل لوله های فالوپ قرار میگیرد؛ که به آن حاملگی لوله ای (tubal pregnancy) نیز گفته می شود. به ندرت جنین در حال رشد به یک مکان دیگر مانند گردن رحم یا تخمدان متصل می شود.

علت بارداری خارج رحمی چیست؟

شایع ترین عامل خطر، سابقه ی بارداری خارج رحمی می باشد. از عوامل خطر اولیه دیگر در بروز حاملگی نابه جا می توان به آسیب لوله های رحمی به علت بیماریهای التهابی لگنی یا جراحی لوله ای قبلی(مثل عقیم سازی) اشاره کرد. عوامل خطر ثانویه شامل سن بالای ۳۵ سال، استعمال دخانیات و شرکای جنسی متعدد می باشد. قرص های ضدبارداری اورژانسی یا خوراکی منجر به افزایش خطر بارداری خارج رحمی می شود. در صورتیکه فردی وسایل داخل رحمی(IUD) داشته و با وجود آن باردار شود، ریسک اینکه بارداری، خارج رحمی باشد، بالاست. خوشبختانه میزان عوارض و مرگ و میر به دلیل تشخیص زودرس به طور قابل توجهی کاهش یافته است.

با چه مشاهده نشانه هایی باید به بارداری خارج رحمی شک کنیم؟

حاملگی نابه جامی تواند بدون علامت باشد یا علائمی مثل درد لگن یا لکه بینی واژینال داشته باشد. این تظاهرات غیراختصاصی هستند و می تواند در حاملگی قابل حیات داخل رحمی یا سقط خودبخود نیز دیده شود، بنابراین این نشانه ها با تنهایی نمی تواند بین حاملگی طبیعی و غیرطبیعی تمایز ایجاد کند. درد می تواند شکمی یا لگنی باشد.

تشخیص بارداری خارجی رحمی چگونه صورت می گیرد؟

حاملگی خارج از رحم از طریق معاینه فیزیکی قابل تشخیص نیست. با این حال، پزشک ممکن است از معاینه فیزیکی نیز برای کمک به تشخیص استفاده کند.

یک راه تشخیص حاملگی خارج از رحم، سونوگرافی از طریق واژن است. این کار کمک می کند تا پزشک ببیند که آیا کیسه حاملگی در رحم هست یا خیر.

پزشک همچنین ممکن است از آزمایش خون برای تعیین سطح hCG و پروژسترون استفاده کند. اینها هورمون هایی هستند که در دوران بارداری وجود دارند. اگر طی چند روز، سطح این هورمون ها شروع به کاهش کند یا ثابت بماند و کیسه حاملگی در سونوگرافی وجود نداشته باشد، حاملگی احتمالاً خارج از رحم است.

اگر درد یا خونریزی شدید باشد، ممکن است زمان کافی برای انجام انجام مراحل معمول و سونوگرافی وجود نداشته باشد. لوله رحم ممکن است در موارد شدید پاره شود و باعث خونریزی شدید داخلی شود. بنابراین، پزشک یک عمل جراحی اضطراری انجام می دهد. اصولا هر گاه تشخیص برای پزشک مشخص نباشد، بیماران با اندازه گیری مکرر هورمون human chorionic gonadotrophin یا همان آزمایش بتا hcg و همچنین سونوگرافی واژینال پیگیری می شوند.

هورمون human chorionic gonadotrophin گنادوتروپین جفتی انسانی از هورمون‌هایی است که در حین بارداری تولید می‌شود. این هورمون توسط جفت ایجاد می‌شود که تخمک بارور شده را پس از لانه گزینی در رحم تغذیه می‌کند. این هورمون که با نام اچ ‌سی ‌جی (HCG) معروف است اولین بار حدود ۱۱ روز پس از لقاح در خون و بین ۱۲ تا ۱۴ روز پس از لقاح در ادرار قابل اندازه گیری است. سطح این هورمون در هفته‌های ۸ تا ۱۱ به حداکثر خود رسیده و سپس در ادامه حاملگی کاهش می‌یابد. HCG، اساس آزمایش‌های ادرار و خون است و در اوایل بارداری بهترین روش برای تائید بارداری است.

برای تشخیص حاملگی نابه جا از سونوگرافی و تیتر Bhcg سرم استفاده می شود. در حاملگی های نرمال و داخل رحم تیتر Bhcg سرم هر ۴۸ ساعت دو برابر می شود. در حاملگی داخل رحمی غیر نرمال مثل حاملگی های پوچ و غیر قابل حیات، و حاملگی های خارج رحم هر ۴۸ ساعت Bhcg سرم دو برابر نمی شود. در حاملگی های داخل رحمی غیر قابل حیات تیتر Bhcg سرم به تدریج افت می کند و در حاملگی خارج رحم این تیتر در حالت کفه ای می ماند.

یکی از روش های تشخیص بارداری خارج رحم سونوگرافی است. در سونوگرافی واژینال اگر داخل رحم شواهد بارداری دیده نشود و در لوله ها یا تخمدان ساک بارداری دیده شود تشخیص بارداری نابه جا تقریبا قطعیست. در مواردی نه داخل رحم و نه خارج از رحم شواهد بارداری دیده نمی شود. در این موارد جهت تشخیص به تیتر Bhcg استناد می کنیم که در فوق شرح داده شد.

این نوع بارداری چه عوارضی دارد و برای حفظ جان مادر چه می کنید؟

اگر بارداری خارج رحمی تشخیص داده نشود. ساک بارداری به رشد خود ادامه داده و با توجه به اینکه شایع ترین محل بارداری خارج از رحم، لوله های رحمی می باشد، با رشد توده ی بارداری در لوله، لوله رحمی پاره شده و خونریزی شدید رخ داده که تهدید کننده ی حیات است. پس باید این نوع بارداری در مراحل اولیه تشخیص داده شده و درمان شوند. درمانهای آن دارویی و درمان جراحی است. درمان دارویی تزریق دارویی به نام متوترکستات است که باعث جذب توده ی بارداری شده و از رشد آن جلوگیری می کند. در مواردی که توده بسیار بزرگ باشد یا بیمار شرایط دریافت متوترکستات نباشد، جهت برداشتن لوله و توده بارداری از جراحی باز یا لاپاراسکوپی استفاده می شود.

در آخر بفرمائید که آیا می‌توان از بارداری خارج از رحم پیشگیری کرد؟

جهت پیشگیری از رخداد حاملگی خارج رحمی باید عوامل خطر آن را کاهش داد. بطور مثال، باید مصرف قرص های اورژانسی پیشگیری از بارداری را کاهش داد، عفونت های رحمی را درمان کرد و در افرادی که بدنبال تعبیه IUD، باردار شده اند به علت احتمال بسیار زیاد حاملگی خارج از رحم، سریعا اقدامات تشخیصی را انجام داده تا در مراحل اولیه حاملگی خارج رحمی تشخیص و درمان شوند. انتهای پیام/.

خبرنگار مفدا بم: معصومه سدری زاده