گروه‌ استان‌های خبرگزاری آنا؛ امنیت زیستی اصطلاحی  با طیف  وسیع  و گسترده  است  که غالباً  درک  کمی درباره آن  وجود  دارد.  امنیت زیستی غالباً به شرح زیر تعریف شده است: «امنیت  زیستی  رویکردی  استراتژیک  و  یکپارچه  شامل  سیاست‌ها و چارچوب‌های قانونی است (ابزارهای  کار  و نحوه  فعالیت) که  عوامل  خطر  در  بخش‌های  مختلف  سلامتی  غذایی،  زندگی  و سلامت  حیوانات  و گیاهان  ازجمله عوامل تهدیدکننده محیط پرورش آنها موارد مربوط به آن بوده و آنها را تحلیل و مدیریت می‌کند.

امنیت زیستی به معرفی آفات گیاهی، آفات حیوانی و بیماری‌ها، زئونوزها، معرفی و رهاسازی موجودات تراریخته، محصولات تولیدی آنها و مدیریت گونه‌ها و ژنوتیپ‌های مهاجم می‌پردازد.

در سیستم پرورش، امنیت زیستی شامل فعالیت‌ها ازجمله پیشگیری از بیماری‌ها، کنترل بیماری‌ها، مدیریت ریسک ابتلا به بیماری و تأثیر کاهش بیماری‌ها درافزایش بازده اقتصادی فعالیت پرورش است، به عبارت دیگر امنیت زیستی ابزاری برای ایجاد پایداری در سیستم پرورش است.

اصطلاح SPF اغلب اوقات به اشتباه استفاده می‌شود و درک مناسبی از آن در صنعت پرورش میگو وجود ندارد. زمانی می‌توان یک میگو را SPF تلقی کرد که از محلی انتخاب شده باشد و حداقل به مدت دو سال از نظر یک پاتوژن خاص مورد آزمایش قرار گرفته و منفی باشد (برای این امر باید یک برنامه نظارت دقیق موجود باشد.)این امر باید در محیط پرورش با شرایط اقدامات امنیت زیستی بالا (سالم سازی مناسب آب ومحیط پرورش بسته)انجام و در ادامه اقدامات امنیت زیستی و تغذیه  با غذاهای ایمن صورت پذیرد.

بنابراین واژه SPF به طور اختصاصی به تاریخچه وضعیت سلامتی میگو و امکانات و شرایط پرورش که در آن رشد و نگهداری شده، اشاره می‌کند.

ادعا درباره تولید میگویSPF مستلزم بازرسی‌های منظم و شفاف است. میگوی SPF الزاماً حساس‌تر یا مقاوم‌تر به پاتوژن‌ها نیست وعملکرد رشد بهتر، بدتر و تنوع ژنتیکی کمتری ندارد.

به محض اینکه یک موجود SPF در معرض پاتوژن‌های بالقوه قرار گیرد، به عنوان مثال به مزارعی برده شود که از نظر اقدامات امنیت زیستی در سطح پایینی قرار دارند، ویژگی SPF بودن از بین می‌رود و بعد از آن به اینها موجودات HH گفته می‌شود. از سویی SPF بودن فقط به عاری بودن از عوامل بیماری‌زای خاص اشاره می‌کند، نه عاری بودن ازهمه عوامل بیماری‌زا.

خبرنگار خبرگزاری آنا در راستای بررسی و تحلیل چگونگی آبزی‌پروری ارگانیک و نقش SPF در جلوگیری از شیوع آبزیان و تولید SPF از سوی گروه شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرانزلی گفت‌و‌گویی را با مهرداد نصری عضو هیئت علمی این گروه و متخصص شیلات ترتیب داده است که در پی می‌آید:

آنا: چرا دنیا به سمت آبزی‌پروری ارگانیک رفته است؟

نصری: امروزه به‌دلیل گسترش آلاینده‌ها و آلودگی منابع آبی، دنیا به‌منظور تأمین پروتئین سالم آبزیان به سمت آبزی‌پروری حرکت کرده است. بر این اساس انسان نیز به دنبال دریافت غذای سالم بوده و یکی از مهم‌ترین مباحثِ امروز موضوع سلامت آبزیان است؛ بنابراین وقتی موضوع پروتئین مطرح می‌شود، نخستین چیزی که به ذهن خطور می‌کند، آبزیان است؛ چراکه آبزیان، پروتئین سالم و دارای اسید‌های آمینه‌ و چرب ضروری است که بدن قادر به سنتز آن‌ها نبوده و باید از طریق تغذیه به‌ویژه مصرف آبزیان تأمین شود.

با توجه به سبک زندگی افراد و کم‌تحرکی آنان، آبزیان دارای اسیدهای چرب ضروری غیراشباع هستند که برای سلامت قلب و عروق نقشی اساسی ایفا می‌کنند.

متأسفانه آلودگی منابع آبی و ورود بخش زیادی از آفت‌کش‌ها و سموم کشاورزی به منابع و اکوسیستم‌های آبی و ترکیب آن‌ها با سایر آلاینده‌ها مشکل‌ساز شده و بسیاری از رودخانه‌ها و تالاب‌های متصل به دریا که زایشگاه و نوزارگاه آبزیان هستند توسط بشر آلوده شده‌اند، به‌همین دلیل با توجه به گسترش بحث آلاینده‌ها دنیا به سمت آبزی‌پروری پیش رفته، به نحوی که 70 تا 80 درصد آبزيان ماحصل آبزی‌پروری و ۲۰ تا ۳۰ درصد آن مربوط به صید دریایی است.

آنا: نقش SPF در مقابله با آفت‌ها و بیماری‌های آبزیان چیست؟

نصری: SPF برای مقابله با بیماری‌ها و پاتوژن‌های خاص آبزیان مورد استفاده قرار می‌گیرد و آبزیان را از خطر بیماری‌ها حفش می‌کند، البته نه تمامی بیماری‌ها. در آبزی‌پروری از بسیاری از داروها، مکمل‌ها و سموم استفاده می‌شود که می‌توانند در بدن ماهی تجمع یابند و رفع این مشکل ضرورت دارد. در این خصوص بهترین اقدام واکسینه کردن ماهی‌ها از طریق پروتئین‌های نو‌ترکیب و بیان ژن است.با استفاده از این روش می‌توان میگو را نیز در برابر بیماری‌هایی مبتلابه شایع مصون کرد. 

آنا: در 20 سال گذشته پرورش ماهی در قفس در کشورمان رواج داشته، آیا چنین رویه‌ای منطقی به نظر می‌رسد؟

نصری: ترویج پرورش «ماهی در قفس» در سالیان گذشته در آب‌های متلاطم مانند دریاچه خزر چندان منطقی به نظر نمی‌رسد و اگر بناست قفس در چنین آب‌هایی مستقر شود، باید به صورت مجموعه‌ای از قفس‌ها و چند حلقه کلنی باشد تا بتواند مقابل جریان آب مقاومت کند یا بتوان با ایجاد موج‌شکن‌هایی مناطق ساحلی آرام ایجاد کرد.

اکنون دنیا به سمت آبزی‌پروری و بهره‌گیری از منابع آبی سالم و آرام در حرکت است و بیش از ۷۰ درصد زمین را آب فراگرفته که سهم آب‌های دریایی ۹۸ درصد است و چه بهتر که به سمت پرورش ماهی در محیط طبیعی دریایی پیش رفته وآب شيرين نادر و ارزشمند تنها در شرب به کار رود.

راهکار کاهش هزینه‌های آبزی‌پروری چیست؟

آنا: آبزی‌پروری پایدار و ارگانیک چه هدفی را دنبال می‌کند؟

نصری: اکنون موج نخست بشر؛ کشاورزی، موج دوم صنعت و موج سوم توسعه پایدار بوده و در حقیقت آبزی‌پروری پایدار حرکت به سمت موج سوم محسوب می‌شود، به عبارت دیگر آبزی‌پروری ارگانیک به دنبال گزینه‌ای است که هم ارزش غذایی محصول را حفظ کرده و هم فاقد آلاینده‌ها، داروها، سموم و... باشد که این شرایط از طریق پرورش ماهی در قفس در محیط‌های دریایی سالم، آرام و کنترل شده مهیا می‌شود.

آنا: به ارزش غذایی آبزیان برسیم. فکر می‌کنید چرا ماهیان گوشت‌خواردر مقایسه با ماهیان گیاه‌خوار ارزش غذایی بالایی دارند، این موضوع به ارگانیک‌ بودن این ماهیان ربطی دارد؟

نصری: ماهی گوشت‌خوار(آزاد و سوف و...) در مقایسه با ماهیان گیاه‌خوار(فیتوفاگ و آمور و...) ارزش غذایی بالاتری داشته و ارزش غذایی ماهیان دریایی به‌لحاظ پروفایل اسیدهای چرب ضروری بیش از ماهیان آب شیرین است.

با تمام این تفاسیر باید به سمت مصرف آبزیانی برویم که در محیط طبیعیِ کنترل‌شده با غذای کنترل‌شده، بدون دارو و ارگانیک تولید شده باشند. همچنین از آبزیانی استفاده کنیم که در قاعده هرم تروفی باشند(گیاه‌خوار) و نکته سوم اینکه حتماً از ماهیانی که در دوران جوانی و پیش از بلوغ قرار دارند استفاده کنیم تا از مکانیسم بزرگنمایی بيولوژيک آلاینده‌ها که تجمع زیستی لگاریتمیک دارند عبور کنیم.

آنا: برای کاهش هزینه‌های آبزیان و نهاده‌های تولید خوراک آن چه پیشنهادی دارید؟

نصری: امروزه در کشور آبزی‌پروری فرآیندی زمان‌بر بوده و هزینه‌های آبزی‌پروری با درآمد آن مطابقت ندارد، به طوری که بیش از ۷۰ درصد هزینه‌های آبزی‌پروری مربوط به تأمین خوراک و نهاده‌های مورد نیاز آن است. به همین دلیل به منظور کاهش هزینه‌های آبزی‌پروری باید به سمت استفاده از پروتئین‌های گیاهی در خوراک آبزیان حرکت کنیم؛ چراکه در پروتئین‌های گیاهی ترکیب‌های ضد‌مغذی وجود دارد که موجب اختلال در جذب برخی مواد معدنی در بدن ماهی می‌شود و ترکیب‌های ضد‌مغذیِ پروتئین‌های گیاهی را می‌توان از طریق فرآوری‌های حرارتی از بین برد.

آنا: برای تولید مطلوب آبزیان به‌ویژه پرورش ماهی چکار کنیم؟

نصری: متأسفانه کشور ما در بخش پرورش ماهی در قفس به صورت تک‌گونه‌ای عمل کرده است که موجب واردکردن بار آلودگی زیست محیطی نقطه‌ای و اختلال در تنوع زیستی شده است؛ بنابراین برای تولید مطلوب و قابل قبول باید به سمت کشت چندگونه‌ای و مناطق محصور کنترل شده دریایی گام برداریم.

آنا: بهترین راهکار برای جلوگیری از آلودگی تالاب‌ها و زایشگاه آبزیان را چه می‌دانید؟

نصری: آلودگی تالاب بین‌المللی انزلی، رسوب‌گذاری فراوان، عدم لایروبی، خشکاندن آب‌بندان‌های حاشیه تالاب، برداشت بی‌رویه سفره‌های زیرزمینی و کاهش عمق تالاب و تغییر ماهیت تالاب به‌سمت اکوسیستم مرتع و باتلاق موجب می‌شود که آبزیان برای رهایی از دمای بالای سطح و فرار از شکوفایی جلبک‌های سمی سیانوفیسه در سطح وارد رسوبات شده و در شرایط بی‌هوازی حاکم در این لایه از بین بروند، در این راستا بهترین راهکار رسوب‌زدایی تالاب و احیای زایشگاه طبیعی ماهیان است.

گفت‌وگو از حمیدرضا ساسانیان

انتهای پیام/4078/