به همین منظور در بخش دوم برنامه طبیب از پخش زنده شبکه 3 با دعوت از متخصص چشم و فوق تخصص شبکیه، به موضوع شبکیه چشم و بیماری های مربوط به این قسمت از چشم پرداخت.

شبکیه چیست؟

به گفته پزشک متخصص چشم اگر چشم را به صورت یک کره فرض کنیم ساختار جلو قرنیه است، در حالی که شبکیه در قسمت خلف چشم قرار گرفته و از اعصاب و عروق تشکیل شده است. در واقع تصویر اجسام که به صورت نور از قرنیه وعدسیه چشم عبور می کنند بر روی شبکیه می افتد و از آن جا تصویر به صورت پیام یا سیگنال عصبی به مغز مخابره می شود.

کیفیت ، ابعاد و رنگ تصاویر که توسط چشم دیده می شود، برعهده شبکیه می باشد و در صورت اختلال در شبکیه فرد در بینایی اجسام دچار مشکل خواهد شد.

در این برنامه که از پخش زنده شبکه 3 ارائه شد، مهمان برنامه اظهار داشت: اختلال شبکیه از جمله مشکلات شایع چشمی است که به دلیل قرار گرفتن آن در پشت چشم در بسیاری از موارد بیماری آن برای بیمار و پزشک مشخص نیست. به عنوان نمونه بسیاری از افراد که بیماری دیابت دارند، دچار بیماری شبکیه خواهند شد، اما چون دیر به پزشک مراجعه می کنند، این بیماری گسترش یافته و درمان آن بسیار سخت می شود.

در کل بسیاری از بیماری های شبکیه تشخیص داده نمی شود چون بیماری در قسمتی از شبکیه ایجاد شود که در مرکز بینایی قرار نگرفته و فرد هم آن چنان متوجه بیماری نخواهد شد.

آشنایی با علائم بیماری شبکیه چشم

حال این سوال پیش می آید که آیا افراد، می توانند خودشان وجود بیماری شبکیه را تشخیص دهند و به پزشک معالج مراجعه نمایند.

در پاسخ به این سوال باید گفت که یک سری علائم وجود دارد که به تشخیص بیماری شبکیه چشم کمک خواهد کرد و در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.

این علائم به صورت زیر در بینایی افراد ظاهر می شود.

کسی که جلوی چشم خود نقاط شناور سیاه رنگ یا رگه هایی را جلوی چشمش می بیند. ( در اصطلاح عامیانه مگس پرانی)
فرد در جلوی چشمش جرقه ای را می بیند، گویا که آسمان رعد و برق زده است.
وقتی تصاویر را کج می بیند یا خط های صاف را به صورت شکست دار می بیند.
تصاویر را به صورت کارتونی یا کوچک و بزرگ می بیند.
یا در میدان بینایی یک قسمت از تصویر سیاه یا خاکستری می شود.

موارد ذکر شده علائمی هستند که افراد باید به آن توجه کنند و حتما در زمان بروز این علائم به پزشک متخصص مراجعه نمایند و حتما باید مورد معاینه پزشک قرار بگیرند.

خونریزی شبکه چیست؟

در برنامه طبیب از پخش زنده شبکه 3 همچنین به خونریزی شبکیه اشاره شد. درواقع خونریزی شبکیه یک خونریزی داخلی است . در واقع داخل چشم ما فضایی به نام زجاجیه قرار دارد که خونریزی پشت لنز یا عدسی چشم و جلوی شبکیه رخ می دهد. ( زجاجیه حالتی ژل مانند داشته که البته در سنین بالاتر به صورت مایعی روان تبدیل می شود.)

خونریزی ها بعضی وقت ها در بافت شبکیه رخ می دهد، گاهی در زیر شبکیه و برخی مواقع خونریزی شبکیه در زجاجیه شناور می شوند. در این حالت خونریزی شبکیه باعث می شود تا افراد در جلوی دید خود نقاطی سیاه رنگ یا کلافه ای از مو ببینند که حتی اگر گسترش یابد می تواند به طور کلی جلوی دید افراد را بگیرد.

آیا بیماری شبکیه به صورت ارادی یا غیر ارادی ایجاد می شود؟

اگر به چشم ضربه شدید وارد شود، باید شبکیه مورد معاینه قرار گیرد. زیرا بعضی وقت ها ضربه های وارد شده، منجر به ایجاد پارگی یا سوراخ ریز در شبکه می گردند. حتی در برخی موارد در شبکیه مشکلاتی از قبل وجود دارد که در اثر ضربه ساختار آن بیشتر دچار مشکل شده و در این صورت حتی شبکیه می تواند بلند شده یا  دچار پارگی شود.

هم چنین بروز بیماری هایی نظیر فشار خون، افزایش چربی خون، استفاده از نورهای لیزری، می توانند عوارض زیادی را بر روی ساختار و شبکیه چشم به وجود می آورند.

البته برخی از بیماری های شبکیه هم به صورت غیر ارادی و تنها با افزایش سن ایجاد می شود.

بررسی عوارض دیابت کنترل نشده بر روی شبکیه چشم

اگر آسیب روی شبکیه ایجاد نشده باشد یا حتی آسیب جزئی باشد، می توان تنها با کنترل قند خون، احتمال آسیب های وارد شده به شبکیه در اثر بیماری دیابت را کم کرده و در مجموع نیاز به درمان وجود نخواهد داشت.

حال اگر قند کنترل نشود و آسیب به شبکیه وارد شود، باید برای درمان از تزریق داخل چشم، لیزر درمانی یا حتی در موارد شدیدتر جراحی استفاده نمود.

حتی در صورت عمل جراحی هم آسیب وارد شده به شبکیه، برطرف نمی شود و در بسیاری موارد با جراحی صرفا می توان جلوی پیشروی آن را گرفت. به طور کلی باید گفت که در صورت بروز آسیب های شدید به شبکیه، شاید آسیب را بتوان ترمیم کرد، اما دید برگشت پذیر نخواهد بود.

آسیب به شبکیه به این صورت است که لایه داخلی شبکیه از لایه زیرین خود جدا شده و به سمت مرکز حرکت خواهد کرد. البته سوراخ های ایجاد شده می تواند به قدری ریز باشند که منجر به پارگی و جدا شدن شبکیه نگردد و در اصطلاح علمی دکولمان شبکیه ایجاد نشود.

از این رو وقتی آسیب به شبکیه در حد یک سوراخ ریز است، می توان با یک لیزر ساده، جلوی پارگی و کندگی شبکیه را گرفت.

سوراخ ماکولا چیست؟

ماکولا یا لکه زرد مرکز بینایی است و اساسا دید با جزئیات و رنگ از طریق این قسمت ایجاد می شود. لایه زجاجیه با افزایش سن به تدریج از شبکیه جدا می شود و در حین جدا شدن، مقداری از بافت شبکیه را با خود می کند و در مرکز ماکولا سوراخ ایجاد می کند که با عمل جراحی ترمیم می شود.

عملا جراحی باز در شبکیه وجود ندارد و با سوراخی که در چشم ایجاد می کنیم با نور وارد چشم شده و با نور و ابزاری که وجود دارد، داخل شبکیه را ترمیم خواهیم کرد.

بیماری توکسوپلاسموز چیست؟

توکسوپلاسموز از بیماری های شایع ویروسی است که منجر به التهاب بافت شبکیه شده و این التهاب اگر در مرکز بینایی و کنار عصب ایجاد شود، عوارضی طولانی مدت و حتی تا آخر عمر افراد را به همراه خواهد داشت. علت های زیادی منجر به این بیماری می شود، که در برخی مواقع به صورت مادرزادی ایجاد شده و گاهی هم در اثر عوامل اکتسابی به وجود می آید. اما یکی از عوامل مهم آن می تواند موی گربه باشد، البته از خاک و موارد دیگر هم می تواند به وجود آید.

 یکی دیگر از علائم این بیماری عود مکرر آن است. به این صورت که طی فرآیندهایی، هر چند وقت یک بار دوباره بیماری پدیدار می شود و قسمت دیگری از شبکیه را درگیر خواهد کرد.

بنابراین تشخیص و درمان به موقع این بیماری بسیار مهم می باشد. برای درمان هم از دارو استفاده می شود، البته در موارد شدید ممکن است پزشکان، تزریقات داخل چشمی را برای درمان توکسوپلاسموز تجویز کنند.

بیماری سی اس آر چیست؟

بیماری سی اس آر، نوعی بیماری است که در زیر شبکیه و مشیمیه مایع جمع می شود. در این حالت ماکولا یا لکه زرد دچار تاول شده و بلند می شود. ( زیرا در زیر آن مایع جمع شده است.)

البته علت های زیادی منجر به بروز این بیماری می شود، اما مصرف بی رویه کورتن و استفاده از دوز بالای آن ها و هم چنین استرس از موارد اثبات شده ای است که بیماری سی اس آر را به وجود می آورد.

در این بیماری عروق لایه زیر که مشیمیه نام دارد، دچار مشکل شده و برای درمان می توان از لیزرهای تخصصی استفاده کرد. البته این بیماری در دسته بیماری های خود محدود کننده قرار گرفته است. یعنی ممکن است بعد از سه الی چهار ماه، بیماری خود به خود خوب شود.

حال اگر فرد تمایل به بهبود سریع داشته باشد یا روند بیماری طولانی تر از سه الی چهار ماه گردد، پزشکان به سراغ درمان های لیزری خواهند رفت.

بیماری مادرزادی دیستروفی

بیماری دیستروفی شبکیه یا بیماری مادرزادی شبکیه انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن ها می تواند بینایی را به صورت های گوناگونی تحت تاثیر قرار دهد.

بیماری آر پی شبکیه

 بیماری آر پی یا شب کوری از دیگر بیماری های  مادرزادی مربوط به شبکیه است که گیرنده های نوری که مربوط به این بخش است به مرور زمان تعدادشان کم می شود  و فرد قادر به تشخیص رنگ ها نخواهد بود.

پاسخ به سوالات بینندگان

در این بخش سوالات ببینندگان برنامه توسط مجری از کارشناس برنامه پرسیده می شود.

آیا علت تاری دید، مربوط به شبکیه است؟

علت تاری دید فقط مربوط به شبکیه نبوده و می تواند به دلایل مختلفی نظیر آب مروارید یا مشکلات قرنیه ایجاد شود.

بیماری اشتارگات شبکیه چیست؟

بیماری اشتارگات از شایع ترین بیماری های مادرزادی شبکیه است که در آن قسمت ماکولا یا مرکز دید دچار تحلیل یا نازک شدن گردیده و یک سری رسوباتی هم در کنار آن ایجاد شده است.

در واقع این بیماری با این که دید را کم می کند اما سیر پیشرونده چندانی نخواهد داشت. ولی باید حتما تحت نظر پزشک متخصص شبکیه قرار بگیرد.

ضعیف شدن چشم، ربطی به بیماری شبکیه دارد؟

ضعیف شدن چشم و بالا رفتن شماره چشم به سمت نزدیک بینی علل متفاوتی دارد. ولی یکی از علت های آن بزرگ بودن کره چشم است. به گونه ای که افرادی که بزرگی کره چشم دارند، شبکیه نازک و تحت کشش می گردد و حتی ممکن است، آسیب هایی هم در محیط شبکیه وجود داشته باشد. از این رو چنین افرادی باید از چشم خود در برابر آسیب و ضربه مراقبت بالایی داشته باشند.

آیا برای درمان نابینایی اقدامات علمی انجام شده است؟

بحث سلول درمانی، ژن درمانی، بافت های پروتزهای شبکیه از جمله علومی هستند که در ایران و دیگر کشورهای جهان دریچه ای را برای درمان نابینایی باز می کنند. البته برای درمان نابینایی باید علت آن مشخص شود و از آن جایی که بیماری شبکیه طیف گسترده ای دارد، نمی توان در مورد موارد درمانی آن به طور کلی صحبت کرد.

بیماری دیستروفی شبکیه یا بیماری مادرزادی شبکیه انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن ها می تواند بینایی را به صورت های گوناگونی تحت تاثیر قرار دهد.

بیماری آر پی یا شب کوری از دیگر بیماری های  مادر زادی مربوط به شبکیه است که گیرنده های نوری که مربوط به این بخش است به مرور زمان تعدادشان کم می شود .