محمداسماعیل اکبری، پدر پزشکی جامعه نگر ایران، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مدرس علوم سیاستگذاری و مدیریت سلامت و عضو کمیته کشوری کنترل سرطان در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا درباره محتوای این مقاله (لینک) و ارتباط تحریم ها با سلامت مردم ایران توضیح داد: از نظر قوانین بین المللی، اعمال تحریم‌ در حوزه سلامت ممنوع است اما کشورهای تحریم کننده که سردسته آنها آمریکای نادان و واقعا خبیث است نه تنها تحریم‌گر است، بلکه همه دنیا را هم وادار به اجرای قانون داخلی خود کرده است.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: آنها همه جا اعلام می کنند که در حوزه سلامت تحریم نداریم و حتی دستگاه پت اسکن هم اگر بخواهید، راحت به شما می فروشند چرا که می دانند این گونه دستگاه ها در سلامت مردم و طول عمر بیماران تاثیری ندارد.

پدر پزشکی جامعه نگر ایران اظهار داشت: مقاله علمی چارچوب داری که صرفا کار پزشکی و سلامت کرده باشد و اثرات تحریم را روی بیماری‌ها نشان دهد، نداریم؛ این اولین مقاله ای است که نشان می‌دهد تحریم ها اثر منفی در بحث سلامت انسان ها با مشخصه ای واقعا روشن دارد.

وی با تاکید بر این که تحریم روی بار بیماری های ایرانی ها تاثیر دارد، تاکید کرد: قدرت این مقاله از نظر علمی آنقدر بالا بود که مجله لانست نتوانست آن را نفی کند؛ بنابراین الان زمان آن است که ساختارهای حکومتی و حاکمیتی بهره لازم را در این زمینه ببرند. باید مستند علمی تبدیل به یک مستند سیاسی اجتماعی شود؛ چرا مردم ما باید به خاطر تحریم‌ها بمیرند؟

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: داروهای گران و دستگاه های گران را به ما می فروشند اما نیازهای اصلی و واقعی را به ما نمی دهند. آنها کلاه سرجامعه بین الملل می‌گذارند که در این مقاله تلاش شد که ثابت شود آنها دروغ می‌گویند.

کشورهای تحریم کننده بعضی دستگاه‌های پرهزینه و آزمایش‌های گران را تحریم نمی کنند. مثلا هر زمان که بخواهیم می توانیم دستگاه پت اسکن را خریداری کنیم و هیچ کس هم کاری ندارد. علت آن این است که این دستگاه ها کمک چندانی به بهبود سلامت مردم نمی‌کنند. 

در واقع دشمنان نیازهای واقعی ما را کنترل می‌کنند و به استناد آن نیازها به ما ضربه می‌زنند مثلاً در بعد دارو، بعضی از داروهای بسیار گران همیشه در دسترس هستند و تا ۵۰۰ میلیون تومان هم برای بیمار هزینه برمی دارد اما سود مناسبی برای بیمار ندارد و بقای عمر را حداکثر چند ماه اضافه می‌کند.

مواد اولیه داروی ایکس ضد سرطان را که خودمان می سازیم، آن را تحریم می کنند و به ما نمی دهند به همین جهت است که در این مقاله همکاران ارزیابی کردند و نشان دادند که تحریم‌ها با مرگ مردم مرتبط است و بسیار هوشیارانه این کار را انجام می دهند و نیازهای ما را آن طور که می‌خواهند تامین و اداره می‌کنند.

مدرس علوم سیاستگذاری و مدیریت سلامت گفت: این مقاله چند ویژگی دارد که یکی این است که در نوشتن آن ۳۲۰ نفر از همکاران مشارکت کرده اند و یکی از ایرانیان مقیم آمریکا هم برای این مقاله زحمت زیادی کشید.

وی افزود: ویژگی بعدی این مقاله این است که در قالب داده‌های بار بیماری های جهانی نوشته شده است. این مفهوم، مدل مشخصی دارد که توانستیم با این مدل مشخص بار بیماری‌ها در ایران را آنالیز کنیم.  

اکبری ادامه داد: سومین ویژگی این مقاله این است که برای اولین بار در یک مقاله علمی در حوزه سلامت، دخالت اقتصادی و اجتماعی تحریم ها به طور علمی ثابت شده؛ اگرچه در این زمینه مقاله‌های زیادی نوشته شده است اما با این قدرت که نتیجه آن این شود که تحریم ها در حوزه سلامت تاثیر دارد، کمتر نوشته شده است.

وی گفت: به عنوان مثال دستگاهی در زمینه سرطان شناسی استفاده می‌کنیم که از یک شرکت آلمانی خریداری شده اما دو سال و نیم است که نمی‌توانیم به دلیل تحریم ها آن را وارد کشور کرده و از آن استفاده کنیم.

این عضو کمیته کشوری کنترل سرطان افزود: این مقاله بار بیماری ها را تحلیل می کند؛ یعنی بررسی می کند که مثلا بیماری سرطان چقدر از عمر مردم را کم و چقدر مردم را ناتوان می کند. یا اینکه بیمار زنده است اما ناتوان و فرد دیگری باید مواظب او باشد که در این مطالعه این موضوع نیز ارزیابی شده است.

سالانه حدود ۱۹ و ۸ دهم میلیون سال عمر از دست رفته یا همراه با ناتوانی در ایران داریم

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی امید به زندگی در ایران را رو به افزایش دانست و گفت: امید به زندگی در زنان ایرانی بین ۷۹ تا ۸۰ سال و مردان ایرانی حدود ۷۴ سال است. برای تعیین شاخص امید به زندگی بالاترین عمری را که یک انسان دارد، حساب می کنند. الان بالاترین عمر انسان در دنیا مربوط به زنی سنگاپوری است که بر اساس آن میانگین عمر ۸۴.۵ سال است؛ بنابراین در دنیا هرکس کمتر از ۸۴.۵ سال عمر کند آن فاصله، از دست رفتن عمر به حساب می آید یا اگر ناتوان شود، این فاصله ناتوان شدن به شمار می آید.

وی افزود: سالانه حدود ۱۹ و ۸ دهم میلیون سال عمر از دست رفته یا همراه با ناتوانی را در ایران داریم که یا مردم زودتر از موعد فوت می کنند یا زودتر از موعد ناتوان می شوند.

مدرس علوم سیاستگذاری و مدیریت سلامت ادامه داد: در این مطالعه که در سال ۲۰۱۹ انجام شده و الان به چاپ رسیده است، مقایسه ای هم با سال ۱۹۹۰ صورت گرفته و بررسی شده است که در ۳۰ سال گذشته در ایران چه اتفاقی افتاده است. متاسفانه در این مطالعه و طبق آمار مشخص شد عمر از دست رفته یا ناتوانی در این ۳۰ سال هیچ فرقی نکرده و در واقع کار خاصی برای پیشگیری از این روند انجام نشده است.

اکبری گفت: در این تحقیق مشخص شد که ۷۸ درصد عمر از دست رفته در ایران مربوط به بیماری های غیرواگیر است که این درصد قبلا ۴۳ درصد بوده است.

وی تاکید کرد: اگر به بیماری های غیرواگیر توجه نشود، مصیبت این کشور را می گیرد. بیماری‌های غیرواگیر بیماری‌های قلبی، عروقی و سرطان ها هستند که اگر تفکیک کنیم، سرطان رتبه اول را دارد.

چکیده مقاله: 

عملکرد نظام سلامت در ایران: تحلیلی سیستماتیک برای «تحقیق بار جهانی بیماری ۲۰۱۹» 

زمینه: ارزیابی بهتر برنامه‌های موجود در زمینه بهداشت و سلامت سیاست‌گذاری مناسب در برابر تهدیدات نوظهور سلامتی و کاهش نابرابری‌ها در ایران مستلزم تقسیم جامع بار بیماری‌ها، جراحات و عوامل ریسک در سطح ملی و زیرملی (محلی) است. 

روش‌ها: در این تحلیل سیستماتیک، ما برآوردهای ملی و محلی بار بیماری در ایران را با استفاده از «مطالعه بار جهانی بیماری ۲۰۱۹»‌ ارائه می‌دهیم. ما روندهای آمار جمعیتی، مرگ و میر بر اثر همه علت‌ها و علت‌های مشخص و نیز سال‌های از دست رفته عمر،‌ سال‌های زندگی با نقص (معلولیت) و سال های عمر منطبق با نقص ناشی از بیماری‌ها و عوامل ریسک اصلی را گزارش می‌کنیم. 

در این مقاله یک مدل تحلیل رگراسیون چندمداخله‌ای برای بررسی تاثیر کلی تغییرات بخش سلامت و تحریم‌ها مورد استفاده قرار گرفت. ما برای این تحلیل از منابع و گزارش های مختلف استفاده کردیم. 

یافته‌ها: ایران که در سال ۲۰۱۹ جمعیتی معادل ۸۴.۳ میلیون نفر داشت، نرخ امید به زندگی (طول عمر مورد انتظار) برابر با ۷۹.۶ در میان زنان و ۷۶.۱ سال در میان مردان داشت که نسبت به سال ۱۹۹۰ افزایش نشان می دهد. 

از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹، هر چند شمار کل سال‌های زندگی مطابقت یافته با نقص (DALYs) مرتبط با تمام عوامل ریسک، به میزان ۱۶.۸ درصد کاهش داشته اما مرگ‌های قابل انتساب به همه عوامل ریسک به میزان قابل توجه ۴۳.۸ درصد رشد کرده است. نتایج این تحلیل وجود یک ارتباط منفی قابل ملاحظه بین تحریم‌ها و وضعیت بهداشتی و درمانی را نشان داد.

تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در سال ۲۰۱۱ محدودیت‌هایی بر تلاش‌های ایران تحمیل کرد. این تحریم‌ها بزرگترین و مهم‌ترین تاثیر را بر سلامت ایرانی‌ها به خصوص در ارتباط با مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیرواگیر داشتند. 

تفسیر: نظام بهداشت و درمان ایران با «بیماری‌های غیرواگیر» NCDs به عنوان چالش جدید خود رو به رو شده است که این امر ضرورت داشتن یک رویکرد هماهنگ و چندبخشی را ایجاب می‌کند. هرچند که نظام بهداشت و درمان ایران موفق شده تا حدی نرخ مرگ و میر را کنترل کند اما بار مربوط به میزان گسترش بیماری morbidity و لزوم توان‌بخشی rehabilitation را نادیده گرفته است. 

ما موفق به کاهش بار بیماری‌ها در ایران در پی اصلاحات بخش درمان در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ نشدیم اما تحریم‌ها با مرگ ایرانی‌ها بر اثر بیماری‌های غیرواگیر مرتبط است.