خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در روز پنجشنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ با استقبال پرشور مخاطبان همراه بود و اصحاب نشر در ایران روز شلوغی را پشت سر گذاشتند.

نهمین روز (با احتساب یک روز تعطیلی) از سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را می‌توان روز ویژه صف‌های خرید کتاب دانست. حضور فاضل نظری در غرفه انتشارات سوره مهر برای امضای کتاب «وجود» تجمع جمعیتی بسیاری را موجب شده بود. برخی از نویسندگان نیز به دلیل شلوغی راهروهای مخاطبان خود را به پله‌های نیم طبقه رسانده و صف دوست‌داران خود را آنجا تشکیل داده بودند. از همه جالب‌تر تشکیل صف برای امضای یک کتاب بود که شخصی از طرف نویسنده به امضای کتاب‌ها برای مخاطبان می‌پرداخت.

علی رمضانی قائم مقام سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در هشتمین نشست خبری خود مجموعه فروش نمایشگاه کتاب در بخش حضوری و مجازی تا پایان شب گذشته (تا پایان چهارشنبه) را ۱۱۵ میلیارد تومان اعلام کرد که مبلغ قابل توجهی است. از این مبلغ قریب ۵۴ میلیارد تومان در بخش مجازی و ۶۱ میلیارد تومان در بخش حضوری ثبت شده است.

وی همچنین درباره تمدید نمایشگاه حضوری گفت: تمدید نمایشگاه موضوع پیچیده‌ای است و نیازمند هماهنگی دستگاه‌های مختلف است لذا مسئله تمدید حضوری نمایشگاه بعید است که اتفاق بیفتد. اگر هم تمدید داشته باشیم، در بخش مجازی نمایشگاه خواهد بود، پس مردم از فرصت باقی‌مانده خصوصاً فردا استفاده کنند.

دولتمردانی که زیر سقف مصلی جمع شدند

عبدالرحمان بن حمد بن جاسم بن حمد آل ثانی، وزیر فرهنگ قطر، روز پنجشنبه ۲۹ اردیبهشت برای بازدید از سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به مصلی آمد.

در این بازدید که محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند، رئیس سی و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حضور داشتند. وزیر فرهنگ کشور قطر از بخش بین الملل و غرفه کشور قطر که به عنوان میهمان ویژه در نمایشگاه کتاب حضور دارد، همچنین غرفه عمان و غرفه گرنت که محل عرضه کتب ترجمه شده به زبان‌های دیگر است بازدید کرد.

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه این بازدید، در جمع خبرنگاران با اشاره به حضور امیر قطر در هفته پیش و بازدید از نمایشگاه کتاب و حضور رئیس جمهور کشور در قطر گفت: ما در کشور قطر یک تفاهم‌نامه همکاری‌های مشترک بین دو کشور امضا کرده‌ایم که همکاری بسیار خوبی است. این سفر هم مقدمه‌ای برای اجرای این تفاهم‌نامه بود.

وی با اشاره به سفر خود به قطر در هفته آینده، افزود: در آنجا برنامه‌هایی از جمله برنامه‌های فرهنگی و رسانه‌ای را برای جام جهانی فوتبال تدارک دیده‌ایم، دولت قطر خواهان این است که جمهوری اسلامی در بحث برگزاری جام جهانی کمک کند؛ این رویداد یک اتفاق مهم است و در فرصت کوتاهی چندین میلیون نفر قرار است به قطر وارد شود. ما هم تلاش می‌کنیم این کار را در منطقه پشتیبانی کنیم. بهترین روابط را امروز با قطر داریم و می‌خواهیم آنها را به حوزه‌های فرهنگی و رسانه‌ای تسری دهیم.

احمد وحیدی، وزیر کشور یکی از بازدیدکنندگان ویژه نهمین روز سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بود که بازدید خود را از سالن ناشران دانشگاهی آغاز کرد و بعد به شبستان یا سالن ناشران عمومی رسید.

صولت مرتضوی، معاون اجرایی رئیس جمهور نیز یکی دیگر از بازدیدکنندگان نهمین روز از سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بود. وی پس از حضور در جمع خبرنگاران نیز حاضر شد به سوالات آنان پاسخ داد. مرتضوی درباره تأکید رهبری درباره اصلاح برخی متون کتاب‌های درسی و پاسخ‌گویی به نیازهای آینده دانش‌آموزان گفت: نظر به این‌که اساساً انسان دچار یک نوع نقص نسبی است و به مرور زمان باید دانسته‌های خود را افزایش دهد؛ بنابراین ضرورت دارد کتاب‌های درسی به روزرسانی شوند. متأسفانه بعضی وقت‌ها بعضی مطالب در کتاب‌ها قدری منسوخ شده و بعضی وقت‌ها عامداً یا سهواً مطالبی هستند که بستر انحراف دانش‌آموزان را فراهم می‌کنند؛ بنابراین لازم است کتاب‌ها هرساله از نظر محتوای اعتقادی، علمی و اخلاقی از سوی علما، دانشمندان، صاحب‌نظران بازنگری و بررسی شوند.

معاون اجرایی رئیس جمهور در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که «مشکلات اقتصادی، خرید کتاب را با مشکل مواجه کرده است و برنامه دولت برای رفع این مشکل چیست؟» گفت: مهم‌ترین خبر خوب این است که دولت بنا دارد اقتصاد، اقتصاد رقابتی باشد، اگر اقتصاد رقابتی شد، قیمت‌ها خودبه‌خود تعدیل خواهند شد. بر این باور هستیم اقتصاد رقابتی یعنی شکستن انحصارها، وقتی انحصارها شکسته شوند، قدرت سرمایه‌گذاری افزایش پیدا خواهد کرد و بهره‌وری در تولید افزایش پیدا می‌کند. وقتی قدرت سرمایه‌گذاری و بهره‌وری افزایش پیدا کند کمیت و کیفیت افزایش و در نهایت قیمت‌ها تعدیل خواهد شد که بر رفع مشکلات صنعت چاپ و نشر اثرگذار خواهد شد.

وی اضافه کرد: برنامه‌های دولت این است که تولید کاغذ را در کشور توسعه دهد؛ بنابراین تا جایی که اطلاع دارم از هر سرمایه‌گذاری که در این زمینه امکان افزایش تولید داشته باشد حمایت می‌کند و یارانه‌هایی به ابتدا یا انتهای چرخه تولید کتاب تعلق می‌گیرد.

سردار سرلشگر یحیی رحیم صفوی نیز در این روز از نمایشگاه کتاب بازدید کرد و به گفت‌وگو با رئیس نمایشگاه پرداخت. وی در بخشی از سخنان خود گفت: لازم است ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل تولید کاغذ با حمایت تولیدکننده‌ها فعال شود و بتوانیم به میزان مطلوبی از تولید کاغذ برسیم. با توجه به گرانی کتاب، حمایت از تولید کاغذ می‌تواند منجر به کاهش قیمت تمام شده نشر کتاب شود و در ادامه مردم را ترغیب به خرید کند.

به گفته صفوی هر چند اقدامات قابل توجهی در تولید تا عرضه کتاب مشاهده می‌شود، اما حمایت از این صنعت به منزله حمایت از فرهنگ مطالعه و کتاب و کتابخوانی است.

رئیس نمایشگاه کتاب تهران نیز در این دیدار با اشاره به برگزاری همزمان نمایشگاه به شکل حضوری و مجازی گفت: هر دو بخش مورد استقبال قرار گرفته و تاکنون حدود ۱۱۵ میلیارد تومان کتاب به فروش رسیده است همچنین رقم قابل توجه تولید کتاب در کشور و ضرورت تقویت تولید کاغذ داخلی گفت: برنامه ریزی هایی برای حمایت از تولید کاغذ در داخل کشور در دست اجرا است.

مروری بر برنامه‌های فرهنگی: خاطراتِ همسر سردار صفوی

در این روز آئین رونمایی و جشن امضا کتاب «یحیی»، کتاب صوتی «همراه» خاطرات همراهی همسر سردار صفوی در جنگ، تاریخ شفاهی «سید یحیی رحیم صفوی از سنندج تا خرمشهر» و «سید یحیی صفوی از شرق بصره تا مهران» با حضور سردار رحیم صفوی، خانم مهرشاد شهابی (همسر سردار صفوی) سردار علیمحمد نایینی (رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس) یاسر احمدوند و دیگر فعالان عرصه ادبیات پایداری در سالن سرای اهل قلم برگزار شد.

در این نشست سردار علیمحمد نائینی با اشاره به چهلمین سالگرد فتح خرمشهر گفت: معمولاً فتح خرمشهر را در سوم خرداد خلاصه می‌کنیم در حالی که این عملیات چهار مرحله داشته است و حدود ۲۴ روز نبرد به طول انجامیده است. جزئیات این عملیات را باید در روزشمارهای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس جست‌وجو کرد.

وی افزود: نشست امروز در راستای رونمایی از آثاری مرتبط با سرلشکر صفوی است که یکی از طراحان اصلی عملیات بیت‌المقدس بوده‌اند. سرلشکر صفوی در طرح ریزی و نقشه و هدایت در صحنه‌های نزدیک نبرد به صورت تاکتیکی نقش داشته‌اند. در عملیات‌های متعدد شاهد بودم که سردار صفوی در کنار فرماندهان بزرگ جنگ در نبردها حضور داشتند و در صحنه رزمندگان را هدایت می‌کردند.

مشاور فرمانده کل سپاه پاسداران با تاکید بر اینکه وظیفه مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس مقابله با تحریف تاریخ است، بیان کرد: در این راستا، تاریخ شفاهی حدود ۱۵۰ فرمانده دفاع مقدس ضبط شده و تاریخ شفاهی حدود ۳۵۰ فرمانده گردان هم انجام شده است. در حال حاضر ۵۶۰ پروژه تحقیقاتی در حال انجام است. در مجموع آثار این مرکز پژوهشی و تحلیلی است که آثار منحصر به فرد مرکز، اسناد منتشر نشده آن است.

وی ضمن بیان اینکه آثار پژوهشی و تحقیقاتی و سایر گونه‌های مرکز اسناد منحصر به فرد هستند و به عنوان منابع تحقیقاتی استفاده می‌شود، گفت: یکی از برنامه‌های ما خواندنی شدن این اسناد است که روایت‌های تاریخ داستانی شود. کتاب «یحیی» نخستین اثر داستانی است که با تلفیق تاریخ شفاهی و اسنادی به نگارش درآمده است.

نائینی اضافه کرد: کتاب «همراه» هم دارای ویژگی‌هایی خاص خود است. خانم دکتر شبابی همسر سرلشکر صفوی پای کار بودند و اهتمام جدی برای صوتی کردن این کتاب داشتند. جبهه‌های جنگ با خانواده امتداد و گسترش داشت. نسل امروز ما باید بدانند که فرماندهان ما چگونه جنگ و خانواده را مدیریت می‌کردند. امیدواریم بتوانیم شاهد تحقق مطالبات مقام معظم رهبری در زمینه چاپ آثار دفاع مقدسی باشیم.

مهرشاد شبابی همسر سرلشکر صفوی و راوی کتاب «همراه» ضمن تشکر از دست اندر کاران انتشار این کتاب‌ها، گفت: اگر تولید این ادبیات، بتواند قیمت جنگ را مشخص کند، همه کارهای لازم انجام شده است. همراه، صرفاً همراهی فردی به نام مهرشاد با یحیی نیست، بلکه همراهی زنان تاریخ سرزمین ماست که هر چه داشتند را برای پیش برد مقاصد خانواده به کار گرفتند و پشت جبهه مانند خط مقدم، جنگیدند. این روایت تأثیر است که زنان ما می‌توانند داشته باشند.

راوی کتاب «همراه» افزود: این کتاب نقطه عطفی را نشان می‌دهد که زنان ما صبورانه و هوشمندانه در مدیریت و تصمیم گیری و تصمیم‌سازی هشت سال دفاع مقدس همراهی کردند.

وی با بیان اینکه کتاب «همراه» برشی از همراهی زنان در هشت سال دفاع مقدس با همسرانشان و نقش‌آفرینی آن‌ها در محیط خانواده و فراتر از آن جامعه است، گفت: بیشتر رزمندگان یا مادران خوبی داشتند یا همسرانی خوبی که توانستند در هشت سال دفاع مقدس دوام بیاورند. وقتی این همراهان می‌توانند ظهور و بروز داشته باشند که به مدد تشکیلات فرهنگی و ادبی تجربه‌های خود را مانا کنند و از طریق صور مختلف نقش خود در دفاع را بازگو کنند و توضیح بدهند، تا انشاالله جایگاه تأثیرگذاری همه آحاد جامعه خود را نشان بدهد. امیدواریم این کتاب بتواند هزینه جنگ را همان طور که آقای سرهنگی اشاره کردند نشان دهد.

آئین تقدیر از گلعلی بابایی

همچنین در این روز مراسمی از سوی سازمان بسیج رسانه و فرهنگ‌سرای رسانه مراسم تجلیلی از گلعلی بابایی، نویسنده پیشکسوت حوزه دفاع مقدس در محل سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

گلعلی بابایی در این مراسم با اشاره به اینکه برگزاری نمایشگاه کتاب بعد از دو سال اتفاق خوبی است، گفت: از امیر حسین فردی و مرحوم نادر طالب‌زاده تشکر می‌کنم که مشوق کار من بودند. همچنین از حسین بهزاد و آقای مرتضی سرهنگی تشکر می‌کنم. در دوران دفاع مقدس نیروی رزمی و جنگی بودم، فکر نمی‌کردم بعد جنگ باید دست به قلم شوم. یادداشت روزانه‌هایی از جنگ داشتم که بعدها با هدایت مرتضی سرهنگی و بهبودی تبدیل به کتاب روز نوشت شد.

در بخش دیگری از این مراسم نوید کمالی، معاون سازمان بسیج رسانه با بیان خاطره‌ای از شهید کاظمی مبنی بر اینکه وقتی به سراغ فرماندهان و پیشکسوتان دوران دفاع مقدس می‌رویم باید احساس کنیم که سراغ شهدا رفتیم و با احترام با آنها صحبت کنیم ادامه داد: مأموریت کسانی که بعد از جنگ ماندند روایت‌گری صادقانه است تا به نسل‌های بعدی دهه ۶۰، ۷۰، ۸۰ و بعدی‌ها باقی بماند.

وی افزود: جامعه امروز ما اگر درگیر آسیب‌هاست دلیلش این است که الگوی سالم و تأثیرگذار را کمتر منتقل کردیم. نسل جدید تصور می‌کند هرکاری کند نمی‌تواند به اسطوره‌های –شهدا- برسد. در موضوع مدافعان حرم دیدیم که آنها هم مثل ما بودند فقط کارهایی کردند که به مقام شهادت برسند. در سازمان بسیج رسانه ماموریت‌مان را بر این گذاشتیم که به موضوع جهاد تبیین کمک کنیم. ما زیاد گرایش به کتاب‌خوانی را جا نینداختیم.

کمالی ادامه داد: کشور درگیر جنگ روایت‌هاست و بخشی از اتفاقات سال‌های دفاع مقدس را نسل جدید ندیده‌اند. این نسل اکنون مسئولیت‌هایی را در بخش‌های مختلف دولت قبول می‌کند و چون اتفاق آن دوران را ندیده‌اند روایت اولی که به آنها عرضه می‌شود را به عنوان ادراک خود قبول می‌کند. اگر بخواهیم شهید همت‌ها را داشته باشیم باید الگوی دقیقی را بشناسیم الگویی که غیر غلو شده باشد. نقطه ضعف ما در این است که در روایت اول جا می‌مانیم و گاهی دشمن روایت اول را خلق می‌کند و بعد ما می‌رویم برای پاک کردن آن روایت تلاش می‌کنیم.

از اشارت‌های کوبا

همچنین در این روز نشست بررسی کتاب «زنان در کوبا» با عنوان فرعی تکوین انقلابی درون انقلاب اثر ویلما اسپین، آسلا دِ لوس سانتوس، یولاندا فِرر با ترجمه شهره ایزدی و سعیده شکرخدائیان در سالن سرای اهل قلم سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد. پروین صدقیان، مدیرمسئول انتشارات گل‌آذین به عنوان مجری و شهره ایزدی به عنوان مترجم به ایراد سخن پرداختند. این کتاب توسط انتشارات طلایه پُرسو به چاپ رسیده است.

شهره ایزدی، مدیر مسؤول انتشارات طلایه پُرسو و عضو افتخاری زنان ناشر و مترجم این اثر گفت: آنچه که در این کتاب مهم است وضعیت زنان در برهه‌ای از تاریخ است که این برهه به انقلاب منتهی می‌شود. در واقع این کتاب بیان می‌کند که زنان در این شرایط بحرانی چگونه می‌توانند با مردان همگامی داشته باشند.

وی افزود: حدود دو سال ترجمه کتاب «زنان در کوبا» طول کشید، این کتاب از این جهت اهمیت داشت که در تداوم کارهای قبلی این انتشارات بود. این کتاب به دلیل اهمیت بین‌المللی که دارد برای ترجمه انتخاب شد و ترجمه این کتاب به همراه سعیده شکرخدائیان صورت گرفت. شکرخدائیان به علت سرطان درگذشت، قسمت بیشتری از این کتاب توسط ایشان ترجمه شده است. تیتر این کتاب درباره زنان است، انقلاب کوبا در شرایطی شکل گرفت که کشور کوبا در مایملک ایالات متحده قرار داشت. تقریباً منابع کوبا مربوط به آمریکایی‌ها بود. کتاب «زنان در کوبا» به مبارزه‌ای می‌پردازد که توسط گروهی از جوانان کوبا از دانشگاه‌ها آغاز شد و تا پادگان‌ها ادامه یافت. در آن شرایط از نظر اقتصادی همه پالایشگاه‌های کوبا در اختیار کمپانی‌های انگلیسی و آمریکایی بود. از این جهت این کتاب مهم است که از نظر تحول اجتماعی زنان توانستند در مقاطع مختلف قابلیت‌های خود را در جبهه‌های مختلف نشان بدهند.