• روانشناسی انتقاد
• انتقاد سازنده
• آداب انتقاد
• آیا در جایگاهی هستید که به دیگران انتقاد کنید؟
• انتقاد پذیری چیست؟
•  چگونه می‌توانیم انتقاد پذیر باشیم؟
• چگونه با انتقاد­های منفی کنار بیاییم؟
• نحوه برخورد با انتقاد
• 1. بیش از حد عذرخواهی نکنید
•  2. به دنبال مشکلات منتقدان نباشید
• 3. فرصت را برای توضیحات بیشتر از دست ندهید
• 4. در رفتار خود تغییر ایجاد کنید
• در پایان

به گزارش اقتصاد آنلاین، پیشنهاد می‌کنم هر زمان که قصد دارید به کسی انتقادی داشته باشید، ابتدا این اصول را در ذهنتان مروری داشته باشید و سپس این کار را انجام دهید . یادتان باشد انتقاد هم مثل خیلی از امور روش ها و تکنیک هایی دارد که شما با رعایت آن ها می توانید یک انتقاد سازنده را تجربه کنید. با ما همراه باشید تا این اصول را برایتان شرح دهیم.

روانشناسی انتقاد

دیل کارنگی نویسنده سرشناس کتاب ” آیین دوست یابی” که یکی از بهترین کتاب های روانشناسی و موفقیت است و من آن را معجزه ارتباط گیری می گویم. کتاب خود را با نقل داستانی از زندگی یک جنایت کار و آدم کش حرفه ای اینگونه آغاز میکند:

به گفته او زمانی که این جنایتکار در خانه خود به دام افتاد و توسط افسران پلیس دستگیر شد، نامه ای روی میز او با این مضمون یافت شد:

“خطاب به هر کسی که این نامه را میخواند، در سینه ام قلبی خسته است اما مهربان و دلسوز که به هیچ کس آزاری نمیرساند.”

تصور کنید شخصی که به سادگی افراد بی گناه را به قتل میرسانده و یکی از بزرگترین جنایتکاران تاریخ نیویورک به حساب می آید، معتقد است که فردی دلسوز و مهربان بوده که به هیچ کس آزار نرسانده است.

با این حساب آیا هنوز هم توقع دارید وقتی از دوست، پدر، مادر یا همسرتان انتقاد میکنید و نحوه عملکرد او را مورد سرزنش قرار میدهید، با آغوش باز از انتقاد شما استقبال کند و آن را سرلوحه اعمال خود قرار دهد؟

پس با همه این تفاسیر و با روانشناسی انتقاد باید در درجه اول بدانیم که درون انتقاد یک ناراحتی پنهانی وجود دارد که فرد شنونده را تحت تأثیر قرار خواهد داد حتی اگر چه ما با الگو و اصول صحیح انتقاد کردن جلو برویم . البته این نکته را یادتان نرود که اگر ما فنون انتقاد را رعایت نکنیم شاید اوضاع به شدت وخیم شود و ابتکار عمل از دستمان گرفته شود .

انتقاد سازنده

اصولی انتقاد کردن یکی از سخت ترین و حساس ترین کارهای دنیاست. چرا که انتقاد به جا و درست میتواند سرآغاز یک مسیر روشن برای رسیدن فرد به موفقیت باشد و بالعکس، اگر انتقادی بی دلیل و از سر تعصبات و نا آگاهی صورت بگیرد و اصول انتقاد در آن رعایت نشود، ممکن است جهان رو برای شخصی تیره و تار کند.

انتقادی را می توان سازنده نامید که فرد با کمترین تنش ممکن تمرکزش را روی بهبود وضع موجود گذاشته و در جهت رفع کاستی ها تلاش کند ، نه اینکه وضع موجود با کلام و رفتار ما پر تنش تر شود و به قول معروف صحبت های ما نقش بنزین روی آتش را ایفا کند .

آداب انتقاد

آیا در جایگاهی هستید که به دیگران انتقاد کنید؟

موضوع مهمی که اغلب هیچ توجهی به آن نمیشود همین موضوع است . خوشبختانه یا متاسفانه ما در جامعه ای زندگی میکنیم که اغلب افراد یک پا منتقد هستند و در مورد مسائل مختلف شروع به نظر دادن می کنند. این گونه افراد نسبت به زمین و زمان اعتراض دارند ، از فیلم و تلویزیون گرفته تا لباس و رفتار مردم، خورد و خوراک آنها، علایق آنها ، تحصیلات دیگران و هر چیز دیگه ای که به ذهنتان خطور کند. توصیه ما به شما این هست که قبل از انتقاد کردن دقت کنید که:

* آیا در حوزه مورد نظر تخصصی دارید ؟

* اصلاً خودتان به موضوعی که مورد انتقاد قرار میدید، پایبند هستید؟

* آیا مطمئنید آنقدر سطح آگاهیتون بالاست که بتوانید فرد رو به درستی راهنمایی کنید؟

* و مهم تر از همه اینکه اصلاً به روش های صحیح اصول انتقاد، واقف هستید؟

انتقاد پذیری چیست؟

تا به حال به انتقاد پذیری و فواید آن فکر کرده اید؟ پذیرش انتقاد در ظاهر ساده است، اما در واقع کار دشواری است. برای پذیرش انتقاد، قبل از هر چیز باید با فردی که شما را مورد انتقاد قرار داده سخاوت داشته باشید.

شاید شما مرتکب خطا یا اشتباهی شده اید که مورد انتقاد دیگران قرار گرفته اید. البته توجه کنید که انتقاد لزوما به معنی ارتکاب خطا یا اشتباه از سمت شما نیست! امکان دارد طرف مقابل دچار سوء تفاهم شده یا حتی از روی غرض ورزی بخواهد شما را ناراحت کند.

 چگونه می‌توانیم انتقاد پذیر باشیم؟

دو نوع انتقاد وجود دارد: عادلانه و ناعادلانه.

گاهی اوقات، واقعاً شما نظرات سازنده‌­ای از انتقاد خواهید گرفت. گرچه ممکن است قبول کردن آن دشوار باشد، اما انتقاد پذیری به شما کمک زیادی خواهد کرد تا از خود نوع بهتری بسازی.، البته متوجه باشید که گاهی اوقات افراد پرمدعا، پرخاشگر یا افرادی از روی حسادت در اطراف وجود دارند که از شما انتقاد کنند.

بنابراین، هنگام مواجهه با انتقاد، اولین گامی که باید انجام دهید قضاوت درباره ماهیت انتقاد است. اگر با افرادی روبرو هستید که فقط از روی حسادت حرفی می‌زنند یا رفتار توهین آمیز و همراه با خشونت و بی احترامی دارند، نظراتی که می­‌دهند غیر سازنده است.

اگر زیادی به آنها توجه نداشته باشید، واقعاً صدمه ای به شما وارد نمی کنند. بحث نکنید، فقط آرامش خود را حفظ کنید و وانمود کنید که گوش می­‌دهید، اما در واقع نادیده گرفتن آنها باعث احترام به شخص خودتان می­‌شود.

برای انتقاد پذیری، باید به ارزش انتقادها توجه کنید. انتقاد سازنده را باید به عنوان یک هدیه در نظر بگیرید، زیرا باعث رشد شماست.

سعی کنید از دیدگاه شخص ثالث فکر کنید. عصبانی نباشید و فقط به این دلیل که مورد انتقاد قرار گرفتید، افکار منفی در مورد خود را شروع نکنید. این کار فقط انرژی شما را هدر می‌دهد و بر میزان عزت نفس شما تأثیر می‌گذارد.

در مقابل چنین انتقادهایی، اولین کاری که باید انجام دهید این است که با خود روبرو شوید. از آنجا که انتقاد­های منفی اغلب به حقیقت مربوط می­‌شوند، این در واقع یک آزمون است: آیا می­‌توانید با مشکلات واقعی خود روبرو شوید و این واقعیت را بپذیرید که به عنوان یک فرد همیشه کامل نیستید.

بنابراین، ابتدا خونسرد باشید و سریعاً عکس العمل نشان ندهید. گاهی اوقات، انتقاداتی که در پیش رو دارید واقعاً بی رحمانه است و حتی شامل برخی اتهامات بی دلیل است.

در آن لحظه ممکن است کنترل احساسات برای شما دشوار باشد، اما آن چیزی که انتقاد پذیری شما را تحریک می‌­کند این است که قبل از هر واکنش دیگری، یک نفس عمیق بکشید یا از اتاق بیرون بروید، کمی به خود زمان بدهید و مکانی که در آن حضور دارید را تغییر دهید و ذهن خود را خالی کنید.

از آنجا که هرچه احساساتی‌تر باشید، تفکر منطقی دشوارتر است و خلأهای بیشتری ایجاد می­‌کنید. اگر می­‌توانید با آرامش در جای خود بمانید، بهتر است با لبخند با طرف مقابل روبرو شوید لبخند می‌­تواند به آرامش شما کمک کند و همچنین می‌­تواند طرف مقابل را مجبور کند روشی ملایم تر را برای صحبت انتخاب کند.

سپس، باید نظرات منفی درباره واقعیت‌ها را از نظرات شخصی خود جدا کنید.

چگونه با انتقاد­های منفی کنار بیاییم؟

در انتقاد پذیری خود ارزیابی و شناختن اطلاعات مفید موجود در انتقاد اولین قدم است و سپس می­‌توانید آنها را تجزیه و تحلیل کنید و خود را بهبود ببخشید. اما در زمان ارزیابی، ممکن است هنوز واکنش‌های بیش از حد و نامناسبی از خود نشان دهید، این وضع نیاز به توجه ویژه دارد.

نحوه برخورد با انتقاد

هنگامی که با انتقاد منفی روبرو می‌شویم، اصلا نمی­‌توانیم انتقاد پذیر باشیم و به طور غریزی می­‌خواهیم بحث کنیم، یا حتی به شدت انکار خواهیم کرد. اما در هر صورت چنین واکنشی به درد شما نمی‌­خورد به ویژه در محل کار.

به همین خاطر در ادامه متن به شما چند نکته را یادآوری می‌کنیم تا انتقاد پذیری برای شما آسان تر شود و از این پتانسیل جهت رشد خود استفاده کنید.

1. بیش از حد عذرخواهی نکنید

اگر انتقادات ناشی از اشتباه، سوء تفاهم یا رفتاری خاص است، به یاد داشته باشید عذرخواهی کافی است. عذرخواهی شما باید جدی و واقعی باشد و نشان دهد که شما کاملاً مشکل را درک کرده اید و می‌دانید چگونه از وضعیت مشابه در آینده جلوگیری کنید.

افرادی که شما را مورد انتقاد قرار می‌دهند از این عملکرد قدردانی می‌کنند و احتمالاً اجازه می‌دهند ماجرا بگذرد.  ولی اگر این مورد بیش از اندازه تکرار شود مسلما طرف مقابل خسته می‌شود و دیگر عذرخواهی چاره کار نیست.

 2. به دنبال مشکلات منتقدان نباشید

هرکسی کمبودی دارد. هنگام پذیرش انتقاد، برخی از افراد با انعکاس فکری انگشت خود را به طرف مقابل می­‌گیرند و می‌گویند: “شما با اشخاص دیگری هم مشکل دارید.”

در واقع شما نباید پاسخ یک انتقاد را با انتقادی دیگر از فرد منتقد بدهید. چرا که این کار کاملا مصداق فرافکنی و بحث را به حاشیه کشاندن است که اصلا صورت خوشی ندارد.

در این زمان، بحث اصلی شما نه شخصیت شماست، نه رفتار دیگران، بلکه کاری است که شما اشتباه انجام داده اید. حتی اگر طرف مقابل این بار اشتباه مشابه شما را مرتکب شده باشد، دلیل نمی‌شود که خود را بهانه کنید.

3. فرصت را برای توضیحات بیشتر از دست ندهید

وقتی از انتقاد چند روز یا چند هفته گذشت، فکر بدی نیست که برگردید و آن را با منتقدان خود در میان بگذارید.

به عنوان مثال، می‌توانید بگویید، بر اساس ارزیابی‌های من، سه زمینه وجود دارد که به طور خاص باید آنها را در رفتار‌هایم بهبود ببخشم و دو حوزه وجود دارد که فکر می­‌کنم قبلاً کارهای بهتری انجام داده­‌ام و باید ادامه دهم. تا اینکه شما در آن روز این نکته را به من گوشزد کردید و من در این باره تردید ها و نگرانی‌هایی دارم و ….

در این زمان، از یک طرف، فرد مقابل از شما قدردانی می­‌کند و در مورد نظرات منفی ارائه داده شده تجزیه و تحلیل و فکر می­‌کند. از طرف دیگر، ممکن است برخی سوء تفاهم‌ها یا حتی رفتار اشتباه طرف مقابل برطرف شود.

4. در رفتار خود تغییر ایجاد کنید

بارها و بارها، بررسی‌های منفی شما باعث سوء ظن به خودتان می‌شود. به ویژه، وقتی این نظرات منفی به گونه‌ای هستند که شما معمولاً متوجه آن نمی‌شوید، اما آنها عادات رفتاری و شخصیتی عمیق شما را لمس می‌کنند، و تغییر دادن آنها دشوار است.

به عنوان مثال، وقتی فردی به شما انتقاد می‌کند هنگام سخنرانی بیش از حد به برگه‌ای که در دست دارید نگاه می‌کنید، ممکن است خیلی تعجب کنید و بعد احساس بدی داشته باشیدکه این امر کاملا طبیعی است.

اما کمی به خود فرصت دهید. هنوز هم می‌­توانید با آن روبرو شوید و بپذیرید همه افراد دارای کاستی‌ها و محدودیت‌هایی هستند. این موارد همچنین به شما کمک می‌کند درک عمیق تری از خود داشته باشید.

شاید این درک و تفکر راجع به خود و کارهایی که انجام می‌دهید باعث شود بتوانید در آینده سعی کنید تغییر کنید یا فقط این عادات رفتاری که به سختی می‌توان تغییرشان داد را به کلی کنار بگذارید.

در پایان

به طور خلاصه، به یاد داشته باشید:

هیچ فردی در این جهان کامل نیست و اشتباهات و کاستی‌هایی هم که دارد در یک رفتار یا شخصیت خاص آن فرد است و ربطی به شخصیت کلی او ندارد. عملکرد فرد در کار و ارزشیابی که دریافت می‌کند نباید بر ماهیت او به عنوان یک فرد تاثیر بگذارد و باعث شادتر یا غمگین تر شدن اون شود.

شما به عنوان یک انسان که می‌تواند کاستی‌هایی داشته باشد، باید به نظرات مثبت بیشتر توجه کنید اما همواره از نظرات منفی و انتقادات در جهت بهبود خود استفاده کنید.

اعضاء خانواده، دوستان، رؤسا یا همکاران، می­‌توانند بینش بسیار سازنده­‌ای را به شما ابراز کنند، بنابراین در برابر آنان انتقاد پذیر باشید. علاوه بر این که این شما هستید که می‌توانید انتخاب کنید و قسمت‌های سازنده و مناسب از انتقادات را جذب کنید و به کار ببندید. پس انتقاد نمی‌­تواند به شما آسیب برساند.