چند روزی است که شایعاتی مبنی بر پیدا شدن محل دفن دسته جمعی شهدای قیام گوهرشاد در مشهد منتشر شده و مباحثی پیرامون این موضوع مطرح شده است. اما هنوز اخبار موثقی از بررسی نهایی کارشناسان و تشخیص دوره تاریخی استخوان‌های پیدا شده به  دست نیامده است.

به منظور بررسی بیشتر این موضوع، خبرگزاری فارس تلاش کرده است گفتگوهایی را با صاحبنظران در این زمینه منتشر کند که از جمله این افراد، دکتر غلامرضا جلالی پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی و نویسنده کتابهایی از جمله «تقویم تاریخ خراسان از مشروطه تا انقلاب اسلامی»، «مشهد در بامداد نهضت امام‌خمینی» و «مشاهیر مدفون در حرم رضوی» است.

دکتر جلالی به خبرنگار فارس می گوید: واقعه مسجد گوهرشاد، در واقع تجمع مردم مشهد در مسجد گوهرشاد حرم مطهر امام رضا(ع) در اعتراض به قانون تغییر لباس و کشف حجاب بود که توسط نیروهای دولتی سرکوب شد. این تجمع در تیر ماه سال ۱۳۱۴ شمسی و در زمان حکومت پهلوی اول رخ داد. علت اصلی این تحصن نیز اعتراض به اجباری شدن کلاه شاپو و سیاست‌های تغییر لباس و کشف حجاب و حصر آیت الله سید حسین قمی بود.

وی می افزاید: سه هزار و ۱۲۵ سند تاریخی و طرح پژوهشی مربوط به قیام خونین مسجد گوهرشاد مشهد در سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی موجود است. این اسناد مهم که مربوط به قیام تاریخی سال ۱۳۱۴ مسجد گوهرشاد است کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است و با توجه به دست اول بودن منابع، افق‎های جدیدی را در این زمینه خواهد گشود.

تعداد شهدا تا ۴ هزار نفر برآورد می شود

جلالی خاطرنشان می کند: در برخی از اسناد موجود آمده است که پس از کشتار مردم در مسجد گوهرشاد، مأموران رضاخان پیکر‌های شهدا و حتی زخمی‌ها را با کامیون به چند نقطه در مشهد از جمله کوه‌های خلج، باغ خونی و محله خشتمال‌ها منتقل کرده و بدون انجام غسل و کفن به‌صورت جمعی دفن کردند. تخمین‌ها در این زمینه تا ۴ هزار شهید هم برآورد شده است.

وی می افزاید: بین جریان گوهرشاد و سقوط رضاشاه حدود ۶ سال فاصله افتاد و ۴ سال نیز روس ها به شهر مشهد آمدند و این شهر را اشغال کردند، پس از آن نیز محمد رضا پهلوی به سلطنت رسید و این مسائل موجب شد خانواده شهدا نتوانند دادخواهی کنند و پیگر این مسئله باشند.

خدام حرم مطهر رضوی مجبور به از بین بردن آثار خون و گلوله شدند

جلالی در ادامه می گوید: با توجه به روایات بر جای مانده، پس از این واقعه خدام حرم مطهر، در پی نظافت صحن برآمدند به طوری که گاهی مجبور به تراشیدن مقدار زیادی از ستون ها برای از بین بردن آثار خون و گلوله بودند و بنا بر نقل قول ها، اکثر شهدای این واقعه در منطقه گل خطمی و گودال خشتمال ها و یا در زیر باغ خونی و مقابل اراضی معجونی و عسکریه به خاک سپرده شدند.

وی تاکید می کند: در هیچ دوره از تاریخ ایران، اقدامی مانند کشف حجاب رضاخانی صورت نگرفته بود، در آن مقطع زمانی غرب به این باور رسیده بود که اگر بخواهد ایران را با آن تمدن غنی و شرایط موثر جغرافیایی شکست دهد، باید آنچه که با فرهنگ این جامعه آمیخته شده است را تغییر دهد.

انتهای پیام/۷۰۰۷۹/ ق