خبرگزاری فارس - خراسان‌جنوبی؛ معادن یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های استان خراسان‌جنوبی بوده که می‌تواند توسعه این استان را در پی داشته باشد.

البته در حال حاضر بیشتر مواد معدنی استخراج شده از این استان به صورت خام به فروش می‌رسد و باید برای فرآوری این مواد که می‌تواند رونق اقتصادی و اشتغال را در پی داشته باشد برنامه‌ریزی جدی صورت گیرد.

مشکلات زیادی پیش‌روی امر فراوری مواد معدنی در استان بوده که می‌توان مهم‌ترین آنها که شامل نبود سرمایه‌گذار، عدم وجود زیرساخت‌های لازم و همچنین نبود نیروی کار متخصص و غیره عنوان کرد.

این مشکلات سبب شده تا این گنجینه‌های پنهان از دل زمین خراسان‌جنوبی کشف اما با بهای اندک به فروش برسند و عایدی خاصی برای این استان محروم نداشته باشد.

در حال حاضر ۵۰ نوع ماده معدنی در استان کشف شده که میزان دخایر قطعی این معادن ۶ هزار و ۹۰۰ میلیون تن می‌باشد و این مواد معدنی رتبه استان را در سطح کشور از نظر معادن فعال چهارم، میزان اشتغال در این بخش نیز در رتبه چهارم کشور و ذخایر قطعی رتبه هفتم برساند.

مهم‌ترین مواد معدنی در استان شامل سنگ آهک، آهن، بازالت، بنتونیت، پتاس، تراورتن، خاک صنعتی، دولومیت، زغال سنگ، سرب و روی، سیلیس، طلا، کائولن، گرانیت، مارن، مرمر-مرمریت، مس و منیزیت است.

در حال حاضر ۷۰۶ معدن در استان فعال بوده که میزان ذخایر قطعی آنها ۶.۹ میلیارد تن و استخراج اسمی آنها ۲۳ میلیون تن می‌باشد؛ این معادن برای ۱۳ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده است.

رئیس جمهور در سفر استانی به خراسان جنوبی پس از سخنرانی در جمع مردم طبس، با بالگرد به معدن زغال سنگ پروده این شهرستان رفت و از نزدیک در جریان وضعیت کار و فعالیت این معدن قرار گرفت.

آیت الله سیدابراهیم رئیسی با بیان اینکه با توسعه این معدن نیاز کشور به واردات رفع خواهد شد، گفت: در خراسان‌جنوبی ظرفیت‌های خوبی مانند معادن را داریم که می‌تواند فعال شود و بخشی از این ظرفیت فعال و بخشی غیرفعال بوده که اگر فعال شود باعث رونق تولید و اشتغال در کشور و منطقه می‌شود.

وی اضافه کرد: بخش فعال و غیرفعال در حوزه ظرفیت معدنی شهرستان طبس می‌تواند مشکلات زیادی را حل کند بنابراین باید ظرفیت‌های بر زمین مانده در استان و طبس فعال و این مهم در دستور کار دولت سیزدهم قرار دارد.

رئیس جمهور با اشاره به همراهی و حضور وزیر صمت و وزیر راه و شهرسازی در این سفر، عنوان کرد: وزیر صمت با هدف فعال‌سازی ظرفیت معادن و وزیر راه و شهرسازی با هدف بررسی راه‌ها و رفع مشکلات آن به استان سفر کرده است.

اما موضوع فرآوری مواد معدنی نیاز به اقدامات کارشناسانه دارد که با توجه به ظرفیت دانشگاه صنعتی و معدنی فعال در استان می‌تواند راهکارهای مؤثری در این خصوص ارائه گردد.

معادن ظرفیت بزرگ خراسان‌جنوبی

مصطفی نخعی نماینده مردم نهبندان وسربیشه در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به بحث خام فروشی که تبدیل به مهم ترین مشکل صنعت نهبندان شده است، اظهار داشت: در خراسان‌جنوبی معادن سنگ ساختمانی از قبیل گرانیت و مرمریت وجود دارد که بسیار ارزشمند بوده و ذخایر قابل توجهی دارد که متاسفانه به صورت خام به کارخانجات فراوری به شهرستان های دیگر از جمله اصفهان و مشهد و سایر مناطق منتقل شده و بعد از عملیات تبدیل، صادر می شود.

وی ادامه داد: با احداث کارخانجات فراوری می توان به میزان قابل توجهی میزان اشتغال خراسان‌جنوبی را ارتقاء بخشیده و با توجه به بیکاری جوانان و نیازبه اشتغال در این شهرستان، احداث این کارخانجات می‌تواند در بالا بردن نرخ اشتغال به میزان قابل توجهی اثر داشته باشد.

نخعی متذکر شد: در جریان فرآوری هر محصول از مرحله استحصال تا تولید مصنوعات مرتبط، واحدهای تولیدی کوچکی فعال می‌شوند که در اشتغالزایی و ایجاد درآمد سهم بسزایی دارند.

این نماینده مجلس در دوره یازدهم افزود: خام فروشی تبدیل به معضلی مهم در صنعت شهرستان نهبندان شده و باید مسئولان استانی و محلی به دنبال احداث کارخانجات فراوری بوده تا بعد از عملیات استخراج سنگ های گرانیت ومرمریت، این محصولات در کارخانجات مخصوص، تبدیل به محصول کند؛ بدین معنا که به صورت قله بریده نشده و به کارخانجات اطراف فرستاده نشود.

نماینده مردم نهبندان وسربیشه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد:  از دولت محترم و مسئولان استانی و محلی تقاضا می شود که با در نظر گرفتن شرایط منطقه ای شهرستان نهبندان و ظرفیتی که این شهرستان در استخراج مواد معدنی دارد، شرایط احداث کارخانجات فراوری را فراهم کرده تا بتوان با استفاده بهینه از این ظرفیتها، اشتغال و بیکاری این شهرستان را سروسامان داد.

نخعی با اشاره به خام فروشی و عدم فراوری معادن در استان گفت: خاک، سنگ و... به صورت خام از استان خارج شده و پس از فراوری با قیمت هنگفت در استان به فروش می رسد که باید تمهیدات لازم برای فراوری معادن در استان فراهم شود.

۷۶ درصد ذخایر زغال سنگ ایران در شهرستان طبس قرار دارد

حجت‌الاسلام مجید نصیرایی سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار داشت: ۷۶ درصد از زغال سنگ کشور در طبس است. در این منطقه، ظرفیت سنگ‌های معدنی مثل سرب، روی و بنتونیت و سنگ‌های قیمتی وجود دارد، اما متاسفانه در بحث سیاست‌گذاری‌ها به درستی به این ظرفیت‌ها توجه نشده است و الان صرفاً شاهد خام‌فروشی هستیم. باید سنگ‌ها فرآوری شوند و ظرفیت اشتغال و ارزآوری حاصل از آن، وارد چرخه اقتصادی شوند تا دیگر مثل سابق محتاج به فروش نفت نباشیم.

تدوین بسته جامع جلوگیری از خام فروشی معادن 

نماینده فردوس، طبس، سرایان و بشرویه در مجلس شورای اسلامی افزود: نکته اول این است که نگاه‌ها نسبت به موضوع بهره‌وری از معادن، متفاوت است. باید نوع نگاه تغییر کند. زمزمه‌ها شروع شده و قرار است در دولت جدید این رویکرد را داشته باشیم. نکته دوم، جلوگیری از خام‌فروشی است که باید به آن توجه شود و از کسانی که در این حوزه قصد سرمایه‌گذاری دارند حمایت لازم صورت بگیرد و تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی داده شود تا برای آن‌ها بصرفد و تشویق شوند و روی به سرمایه‌گذاری بیاورند. آماری که از میزان استخراج اسمی معادن ارایه می‌شود اصلا قابل قبول نیست.

نصیرایی در ادامه عنوان کرد: باید از بخش خصوصی حمایت جدی شود یا مثلاً دولت در ایجاد زیرساخت‌هایی مثل راه، آب و برق برای معدن‌دار کوشش بکند تا همه سختی نبود این امکانات و ایجاد آن به گردن آن‌ها نیفتد.

خام فروشی و سودی که از سفره مردم می رود

مهدی مرادی نماینده شهرستان طبس در شورای اسلامی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: لازم است که فرآوری سنگ‌های معدنی در اولویت باشد، چرا که باعث اشتغال پایدار برای مردم می‌شود.

مرادی با بیان اینکه بر اساس مصوبات دو درصد از سود فروش معادن در بافق و طبس باید به مردم بازگردد، گفت: این مهم در بافق اجرایی ولی در طبس بعد از آقای خدمتگزار استاندار وقت آن زمان، دیگر اجرایی نمی‌شود و نیاز به پیگیری دارد.

نماینده شهرستان طبس در شورای اسلامی خراسان جنوبی گفت: تمام سنگ‌های معدنی این شهرستان به صورت خام خارج می‌شود و مردم منطقه هیچ سهمی از این مزیت ندارند.

سرمایه گذاری ۸۰۰ میلیارد ریالی در حوزه معدن خراسان جنوبی

عباس جرجانی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس از بیرجند اظهار داشت: در ۹ ماهه امسال تعداد ۲۱ فقره پروانه بهره‌‌برداری معدنی در استان صادر شده که میزان ذخیره قطعی این پروانه‌ها ۸ میلیون و ۲۳۴ هزار تن و استخراج سالانه آنها ۴۲۶ هزار و ۳۰۰ تن می‌باشد.

وی تصریح کرد: همچنین میزان سرمایه‌گذاری پروانه‌های بهره‌برداری معدنی صادر شده در ۹ ماهه امسال در استان ۸۱۳ میلیارد و ۳۱۸ میلیون ریال و مساحت این معادن در مجموع حدود ۲۶۳ کیلومتر مربع بوده است.

جرجانی ادامه داد: همچنین میزان اشتغالزایی مشخص شده در این پروانه‌ها ایجاد اشتغال برای ۱۴۴ نفر بوده است.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌جنوبی با بیان اینکه بیشترین مواد معدنی که برای آنها پروانه بهره‌برداری در طی این مدت صادر شده به ترتیب بنتونیت، خاک صنعتی، مگنتیت و هماتیت، طلا و غیره بوده است، گفت: همچنین بیشترین تعداد این پروانه‌ها مربوط به شهرستان‌های طبس، نهبندان، سرایان، سربیشه و قاینات بوده است.

خام فروشی، بلای جان معادن خراسان‌جنوبی

مجتبی محمدی کارشناس معدن در خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: خام فروشی، بلای جان معادن خراسان‌جنوبی است.

وی با بیان اینکه یکی از مزیت­‌های استان، ذخیره ۲۰۰ میلیون تن ماده معدنی دولومیت است، افزود:  بیشترین حجم معادن در بیرجند، سربیشه و نهبندان است و حدود ۱۹ معدن در بیرجند، ۳۴ معدن در سربیشه و ۴۸ معدن در نهبندان است که میزان استخراج واقعی معادن استان سالانه تقریباً حدود ۵.۱ میلیون تن است.

این کارشناس معدن در خراسان جنوبی اظهارکرد: کاربرد سنگ­‌های تزئینی در نماهای ساختمان و در داخل ساختمان بسته به نظر طراحان تقسیم بندی می­‌شوند، لذا محل کار، شرایط اقتصادی، اقلیم و تخصص پیمانکاران که بتوانند از لحاظ معماری و اجرایی ایده طرح را ارائه و اجرا کنند، اهمیت دارد.

این مدرس دانشگاه افزود: بیشتر مردم تمامی سنگ­‌های تزئینی و ساختمانی را به نام گرانیت می­‌شناسند که از لحاظ تخصصی و ساختار سنگ­ شناسی و کانی­ شناسی اشتباه است.

محمدی تصریح کرد: از دید زمین شناسان سنگ­های تزئینی و ساختمانی به دو گروه سنگ­های درونی و برونی تقسیم می­ شود.

محمدی ادامه داد: وزن، جنس، قواره و حتی رنگ بندی سنگ­‌ها، برش و ساب می­‌تواند عامل مهم در انتخاب آنها باشد و لازم به ذکراست که شرایط زیست محیطی، اقلیم و فرهنگ نباید نادیده گرفته نشود.

وی یادآورشد: در استان مرمریت­ها، گرانیت­ها، تراورتن­ها و مالون بیشترین کاربرد را دارد و اینکه گرانیت استفاده از آن در هر شرایطی بهترین انتخاب است.

دانشجوی دکتری ژئوتکنیک با بیان اینکه گرانیت یکی از بهترین سنگ­های تزیینی است، یادآورشد: در حال حاضر در خراسان جنوبی علاوه بر گرانیت، سنگ­هایی مثل تراورتن، مرمر، مالون­ها و اخیرا سنگ­های صنعتی مصنوعی که از تنوع زیادی برخوردار هستند، توانسته نیاز مردم را در استفاده از سنگ­های تزئینی مختلف برآورده سازند.

این کارشناس معدن خاطرنشان کرد: خام فروشی یکی از مشکلات نه تنها در زمینه سنگ­های تزیینی و ساختمانی بلکه در تمامی مواد معدنی است که می ­توانیم با ایجاد کارگاه‌های کوچک که نیاز به هزینه­‌های هنگفتی ندارد، برای فرآوری، ساب، برش و صیقل دادن سنگ­های تزئینی از خروج از این سنگ­ها از استان جلوگیری کنیم.

فرآوری گام بزرگی است که باید اجرایی شود

داریوش افتخاری، یکی دیگر از فعالان بخش معدنی خراسان جنوبی با سابقه ۲۰ ساله در این زمینه و با مدرک مهندسی معدن در این باره به خبرنگار فارس گفت: خراسان جنوبی یکی از استان‌های مستعد کشف و استخراج مواد معدنی است.

وی ادامه داد: به دلیل موقعیت زمین شناسی استان بسیاری از مدیران و استانداران قبلی، خراسان جنوبی را عسلویه معدنی ایران و بهشت معادن ایران یاد می‌کنند.

افتخاری با بیان اینکه بیشتر خام فروشی ها در صنعت کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، عنوان کرد: در بخش فرآوری باید بازار فروش در ابتدا معرفی و شناسایی شود.

به گفته وی زیرساخت‌ها برای فرآوری، کارخانه‌های کافی برای معادن، کمبود اندازه ذخایر معادن و بازار فروش، از مشکلات این مسیر است که باعث می‌شود بخشی از مواد معدنی استان به صورت خام خارج شود و باید این مشکلات در ابتدا رفع شود.

افتخاری تأکید کرد: صادرات بخشی از مواد معدنی به صورت خام نیز مفید است چرا که دیگر کشورها را به ما وابسته می‌کند اما برای تکمیل زنجیره ارزش افزوده، فرآوری گام بزرگی است که باید اجرایی شود.

به گفته وی باید مشکلات از سر راه سرمایه گذار برداشته شود تا با گام‌ها روشن و مطمئن وارد این عرصه شود.

ثروت خراسان جنوبی در حوزه معادن بیشمار است اما استفاده از این ثروت خدادادی به نفع توسعه منطقه چندان مشهود نیست و به دلیل فراهم نبودن زیرساخت ها اکثر مواد معدنی استخراج و خام فروشی می شود. 

معادن یکی از ارکان توسعه اقتصادی استان خراسان جنوبی در کنار دیگر بخش‌ها همچون صنعت، کشاورزی و گردشگری است که در جهش تولید می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند و چه بسا، این بخش بتواند جلوتر از دیگر بخش‌ها حرکت کند و حتی می‌تواند در شرایط تحریم‌ها جایگزینی مطمئن برای درآمدهای کشور باشد، زیرا ذخایری در دل زمین وجود دارد که با تأمین برخی زیرساخت‌ها امکان بهره‌مندی کشور به صورت خدادادی در این زمینه میسر است.

در همین راستا برای حمایت از این بخش مسئولان باید سازوکاری قوی در پیش گیرند تا سرمایه گذاران علاقه‌مند به این بخش شوند و شاهد تکمیل چرخه ارزش افزوده مواد معدنی در استان باشیم.

انتهای پیام/۳۶۳۵