به گزارش تابناک اقتصادی؛ یکی از مشکلات جدی که در سال های اخیر به ویژه سال جاری در حوزه انرژی وجود داشت، مساله خاموشی‌های بخش صنعتی و خانگی برق در فصل گرم سال بود، به گونه ای که بسیاری از مشاغل و کسب و کار و همچنین خانواده ها، از قطعی های مداوم برق گلایه و انتقاد داشتند؛ موضوعی که دلیل آن را باید از دو منظر نگاه کرد: نخست کمبود تولید برق و دوم رشد مصرف بسیار بالا در کشور. دلایلی که ریشه در سهل‌انگاری دولت قبل و عدم‌اجازه به سرمایه‌گذاری برای احداث نیروگاه برق دارد و به ارزان بودن برق و استفاده خارج از الگوی بهینه مشترکان و استفاده غیرمجاز از تجهیزات استخراج رمزارز، مربوط می شود.

در این میان، سال گذشته نمایندگان مجلس در زمان بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۰ نسبت به این مساله حساسیت نشان دادند و در تبصره ۸ قانون بودجه سال۱۴۰۰، وزارتخانه‌های نفت و نیرو را موظف کردند تا تعرفه مشترکان پرمصرف و بالاتر از الگوی مصرف، غیریارانه‌ای و بر اساس الگوی افزایش پلکانی IBT تعیین شود که متأسفانه دولت دوازدهم از اجرای این بند قانون بودجه سر باز زد و در نهایت با گذشت بیش از شش ماه از سال، دولت سیزدهم در هفته‌های نخستین کاری خود، خواستار اجرای این قانون مهم شد.

رئیس جمهور در اواخر آبان امسال در جلسه هیات دولت از وزرای نفت و نیرو خواست تا هر چه سریع‌تر آیین‌نامه مربوط به محاسبه هزینه انرژی مشترکان پرمصرف را نهایی و ارائه کنند.

در گام نخست، سرانجام هیات وزیران در جلسه ۲۶ آبان ۱۴۰۰ به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های نفت و نیرو و به استناد بند (ی) تبصره (۸) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور، آیین نامه اجرایی در بخش گاز را به تصویب رساند.

اما بخش دیگر، یعنی تغییر نرخ محاسبات قبوض برق، همچنان در انتظار تصمیمات نهایی وزارتخانه نیرو قرار داشت تا در نهایت پنجم دی‌ماه اعضای دولت به ریاست سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری با استناد به قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و اجرای حکم مندرج در بند (ی) تبصره (۸) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور، نحوه محاسبه تعرفه برق مصرفی مشترکان را تعیین و اجازه اجرای آن از اول بهمن صادر کرد.

بر این اساس، از امروز (اول بهمن ماه ۱۴۰۰) قرار است بر اساس قانون بودجه، پله‌های مصرف برق خانوار به گونه‌ای محاسبه شود تا الگوی مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعت، تغییری در محاسبه نرخ برق نسبت به گذشته اعمال نشود. به بیان ساده‌تر، اگر الگوی مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعت باشد، تا این میزان مصرف، مشترک تعرفه قدیم را می‌پردازد.

همچنین از ۳۰۰ تا ۴۵۰ کیلیووات ساعت برای فصول گرم سال، ۱.۵ برابر هزینه‌های تأمین برق، از ۴۵۰ تا ۶۰۰ کیلووات ساعت ۲.۵ برابر هزینه‌های تأمین برق و از مصرف ۶۰۰ کیلووات ساعت به بالاتر ۳.۵ برابر هزینه تأمین انرژی را باید بپردازند. به گفته رجبی مشهدی، هزینه تأمین برق احتمالاً رقمی در حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ تومان برای هر کیلووات خواهد شد. این در حالی است که شنیده‌ها و بررسی‌های تابناک اقتصادی نشان می‌دهد که قیمت گذاری جدید به گونه‌ای است که با توجه به نکات فوق، تا ۳۰۰ کیلووات بدون تغییر، از ۳۰۰ تا ۴۵۰ کیلووات رقم ۶۰۰ تومان، از ۴۵۰ تا ۶۰۰ کیلووات نیز ۱۰۰۰ تومان و بالاتر از ۶۰۰ کیلووات ساعت نیز رقم ۱۴۰۰ تومان مبنای محاسبه قبوض جدید برق خواهد بود.

همچنین باید یادآور شد که بر اساس گفته‌های رخشانی مهر معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر، الگو‌های مصرف قرار نیست تغییر کند، برای مردم عادی الگوی مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعت، در ماه است. گرمسیر ۴، ۴۰۰ کیلووات و گرمسیر ۳، ۱۰۰۰ کیلووات، گرمسیر ۲، ۲۰۰۰ کیلووات و گرمسیر ۱، ۳۰۰۰ کیلو وات در ماه است. مردم اگر زیر این الگوی تعیین شده مصرف کنند، قیمت برق برای آنان تغییری نمی‌کند. به گفته رخشانی مهر، از بهمن پله‌های برق تغییر خواهد کرد؛ یعنی قرار است برای تمام اقلیم چهار الگو داشته باشیم که پله بدین صورت است: پله تا الگوی مصرف، پله الگوی مصرف تا ۱.۵ برابر الگوی مصرف، پله ۱.۵ برابر الگوی مصرف تا ۲ برابر الگوی مصرف و پله از ۲ برابر الگوی مصرف به بالا.

بر اساس این گزارش، به گفته مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق ۷۵ درصد مشترکان زیر الگو مصرف منطقه قرار دارند و تنها ۲۵ درصد که حدود هفت میلیون مشترک را شامل می‌شود، جزو مشترکان پر مصرف هستند. از سوی دیگر، الگو کم مصرفی افزایش پیدا کرده یعنی کسانی که زیر ۵۰ درصد الگو منطقه باشند در ماه‌های غیر گرم ۱۰۰ کیلووات ساعت برای مناطق عادی و برای ماه‌های غیر گرم ۱۵۰ کیلووات ساعت لحاظ می‌شود. اگر مشترکی ماهیانه میزان مصرفی زیر این اعداد داشته باشد و علاوه بر آن تحت پوشش کمیته امداد و یا سازمان بهزیستی باشد، برابر بند یک تبصره هشت قانون بودجه سال ۱۴۰۰ از تعرفه رایگان برخوردار می‌شود.

پاداش مصرف برق برای چه کسانی است؟

این الگو ابتدا بر اساس آب و هوا و اقلیم کشور و با توجه به میزان متوسط دمای هوا به مناطق مختلف «معتدل یا عادی» و «گرمسیری» تقسیم شده، سپس نیاز خانوار‌های مختلف به استفاده از انرژی برق برای وسایل روشنایی، ماشین لباسشویی و ظرفشویی، اتو، یخچال و ... که به‌طور معمول برای رفاه مورد نیاز است درنظر گرفته شده است. این الگو برای ۸۰ درصد مشترکان کشور ۲۰۰ کیلووات ساعت در ماه‌های غیرگرم سال و ۳۰۰ کیلووات ساعت برای ماه‌های گرم است و مناطق گرمسیر کشور هم متناسب با شرایط آب و هوایی الگوی خاص خود را دارند.

بر این مبنا اگر مشترکان برق بتوانند در ماه‌های گرم سال مصرف خود را نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش داده و به زیر الگوی مصرف برسانند، به ازای هر کیلووات ساعت کاهش مصرف معادل قیمت تامین برق یعنی ۳۰۰ تومان پاداش گرفته و از دولت بستانکار می‌شوند؛ البته این در حالی است که دولت در چارچوب الگوی مصرف، برق را به نرخ یارانه‌ای و کمتر از یک سوم این قیمت در اختیار مشترکان قرار می‌دهد و پاداش کاهش مصرف در زمان پیک و اوج بار شبکه، می‌تواند تا دو برابر قیمت تامین برق هم افزایش یابد.

علاوه بر این، آیین‌نامه هیات دولت پیش‌بینی کرده که تعرفه برق مشترکان تحت پوشش نهاد‌های حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی در صورت کاهش به میزان ۵۰ درصد الگوی مصرف، رایگان در نظر گرفته شود.

با رعایت راهکار‌های مدیریت مصرفی علاوه بر تاثیرگذاری در مصرف خانوارها، می‌توانیم به تامین برق پایدار کشور کمک شایانی کرده و در راستای کمک به اقتصاد خانواده گام برداریم. بر اساس مصوبه هیات وزیران، بهای برق مشترکان کم مصرف (در سقف مصرف ۵۰ درصد الگوی مصرف) تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی برابر صفر محاسبه می‌شود.

هدف، تشویق خوش مصرفی است

رجبی مشهدی با اشاره به اینکه هدف این طرح درآمدزایی نیست و تشویق مشترکان به رعایت الگوی مصرف هدف اصلی است، گفت: «همان‌طور که گفته شد قانون مشخص می‌کند که به منظور فرهنگ‌سازی و تشویق به کاهش مصرف، وزارت نیرو مجاز به تعیین و پرداخت پاداش تشویقی شده و امیدواریم که این طرح مصرف برق را اصلاح کند.»

تعرفه گذاری پلکانی، مهم‌ترین راهکار جلوگیری از خاموشی‌ها

در این باره پرویز محمدنژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس پیش‌تر در گفتگو با تابناک اقتصادی اظهار داشت: دلیل اصلی خاموشی‌هایی که اکنون با آن مواجهیم، کمبود تولید برق به میزان تقاضاست و این خاموشی‌ها به اندازه‌ی تفاوت تولید و مصرف هست؛ هرچند مسائلی در مدیریت تقاضا نیز وجود دارد. وی با گله‌مندی از مصرف بیشینه کشور، افزود: این خوب نیست که مصرف ما بیش‌تر از میانگین جهانی است و ما حداقل باید در حد میانگین جهانی مصرف کنیم، لذا راهکار سوم این است که از مردم بخواهیم ۱۰ درصد از مصرف خود را کاهش داده ـ که بالتبع یک عدد قابل ملاحظه‌ای در شبکه ایجاد خواهد شد ـ و صرفه جویی کنند، تا برق مصرفی که برای انواع مصارف همچون تلفن، سرمایش و گرمایش، آسانسور و آب خوردن و ... استفاده می‌شود و اگر برق برود همه‌ی این‌ها مختل خواهد شد، دائمی باشد.

محمدنژاد با بیان مهمترین راهکار جلوگیری از خاموشی‌ها، اظهار داشت: راهکار چهارم و مهم‌ترین موضوع، بحث مدیریت مصرف و الگوی مصرف است که وزارت نیرو مکلف است که یک الگوی مصرف کامل را تعریف کند و آن تعریف الگوی مصرف به صورت پلکانی است. خانه‌های لاکچری که از برق خانگی خود برای استخر و جکوزی خود استفاده می‌کنند، این‌ها را مدنظر قرار داده و باید تعرفه مصرفی برق برای چنین افراد پرمصرفی بسیار بالاتر باشد.

تشویق مشترکان کم مصرف ضروری است

احمد توکلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگویی اظهار داشت: این تصمیم دولت در حقیقت پایانی بر بی‌عدالتی در این حوزه است. وی با اشاره به بُعد تشویقی مصوبه برقی دولت در قالب پرداخت پاداش به اقشار کم‌مصرف گفت: این بخش از مصوبه برق دولت اقدام مثبتی است، زیرا مشترکان خو‌ش مصرف (مشترکانی که مطابق با الگوی مصرف برق، مصرف می‌کنند) که اغلب جزو قشرهای متوسط و کم درآمد هستند، تحت فشار اقتصادی زیادی قرار دارند و پرداخت یارانه به این بخش باید در نظر گرفته شود. توکلی تاکید کرد: پرداخت یارانه به مشترکان کم‌مصرف ضروری است و باید با تغییر در نظام تعرفه‌گذاری برق در اسرع وقت عملیاتی شود.