شناسهٔ خبر: 52096852 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: شفقنا | لینک خبر

انتقادات به دولت سیزدهم و پاسخ همسر رئیس جمهور؛

گزارش شفقنا از نشست گفتمان عدالت و معنویت در دولت سیزدهم؛ آیت الله غفاری: «خودمحوری» مشکل اساسی کشور است/ توکلی: با گران کردن و دادن یارانه تورمی نمی توان به عدالت رسید/ علم الهدی: نماز رئیس جمهور در مسکو مبین گفتمان دولت در زمینه معنویت است

صاحب‌خبر -

شفقنا- چهارمین جلسه از سلسله نشست های فصل تحول با عنوان «گفتمان عدالت و معنویت» صبح امروز در جامعه الزهرا (س) برگزار شد.

به گزارش خبرنگار شفقنا، در این نشست که هفتمین نشست از سلسله نشست های «فصل تحول» بود، اساتید برجسته حوزه علمیه احمد واعظی، غفاری، مصباح یزدی، توکلی و خانم ها سیده زهره برقعی و جمیله علم الهدی سخنرانی کردند.

متن کامل سخنان اساتید در این جلسه به شرح زیر است:

استاد واعظی: گسترش فقر سبب کاهش معنویت می شود

به گزارش خبرنگار شفقنا، حجت الاسلام و المسلمین احمد واعظی،رئیس دفتر تبلیغات اسلامی و عضو شورای انقلاب فرهنگی در چهارمین نشست تخصصی «فصل تحول» در جامعه‌الزهرا(س) که با موضوع «گفتمان دولت سیزدهم، عدالت و معنویت» برگزار شد، با اشاره به تاثیر عدالت بر معنویت گفت: هرچه بی عدالتی و فقر و فساد و ناهنجاری های مناسباتی در بستر جامعه بیشتر باشد پژواک آن در ازدیاد ناهنجاری های معنوی خواهد بود. شکل طبیعی گسترش فقر، دورن انسان ها را به لحاظ جهت گیری معنوی مخدوش می کند.

او گفت: عدالت و معنویت از دو جهت قابل بحث است. یکی تاثیر معنویت بر عدالت و بالعکس. شهید مطهری در اواخر عمر خود در سخنرانی هایی که در مسجد فرشته تهران داشتند فرمودند: برخی متاسفانه صرفا بر روی عدالت تکیه می کنند و تصور می کنند بدون معنویت عدالت امکان پذیر است. شهید مطهری می گوید استقرار عدالت به لحاظ مضمونی و محتوایی بدون معنویت امکان‌پذیر نیست. ایشان می گوید بدون بال معنویت از بال عدالت کاری ساخته نیست. و این تعبیر نیز نشان می دهد عدالت ممکن است مستقر شود اما بدون معنویت کاری از آن ساخته نیست.

عضو شورای انقلاب فرهنگی ادامه داد: این دو جمله کلیدی شهید مطهری تاثیر معنویت بر عدالت را نشان می دهد اما بحث، ضلع دیگری به نام تاثیر عدالت بر معنویت دارد.

او گفت: آیا معنویت در عدالت دخیل است؟ آیا معنویت، دخالت محتوایی و مضمونی در عدالت دارد؟ عدالت چه به لحاظ مفهومی و چه به لحاظ درون مایه، ربطی به معنویت ندارد. یعنی معنویت برون مرزی محتوایی و مضمونی عدالت است. یعنی معنویت و عدالت دو مقوله هستند. وقتی از عدالت بحث می کنیم، معنویت و عناصر معنوی و اخلاقی در مضمون و محتوای عدالت نیست. اگر بحثهای مربوط به عدالت را به مباحثی درباره چیستی و چرایی و چگونگی عدالت تقسیم کنیم، معنویت داخل در بحث چیستی عدالت نیست.

واعظی افزود: در بحث چرایی نیز دو بحث مهم داریم؛ بحث اینکه ضرورت‌بخش عدالت چیست و چرا عدالت ضرورت دارد؟ در عالم اندیشه و مکاتب سیاسی نظریه هایی وجود دارد که به عدالت اجتماعی بها نمی دهند. نولیبرال ها عنایتی به عدالت اجتماعی ندارند و بیشتر روی آزادی متمرکز هستند. و بحث دیگر، در چرایی عدالت منشا ارزشمندی آن است. بحث های جدی وجود دارد که چرا عدالت ارزشمند است و جنس آن چیست؟ ارزشمندی حقوقی یا سیاسی؟ قالب متفکران عدالت را ارزش اخلاقی می دانند. اما برخی آن را اخلاقی نمی دانند و آن را ارزش سیاسی می دانند. یعنی چون عدالت کارکرد سیاسی مثبت دارد ارزشمند است. برخی از متفکران غربی نیز برای عدالت کارکرد حقوقی قائل هستند. در این بحث ها نیز معنویت نقشی ندارد.

این استاد حوزه ادامه داد: در بحث چگونگی عدالت، رد پای معنویت پیدا می شود. اصولا امور اجتماعی از جمله عدالت اجتماعی، فرهنگ پیچ هستند. یعنی عنصر فرهنگ در آن ایفای نقش می کند. مدافعان عدالت اجتماعی نظریه ای را ارائه می کنند که نظم اجتماعی موجود عادلانه شود. فرهنگ در استقرار یک طرح کلان اجتماعی و برهم زدن وضع موجود به سمت وضع مطلوب دخیل است. یعنی فرهنگ این تغییر باید ایجاد شود. و اگر جامعه ای به لحاظ فرهنگی آماده تغییر اجتماعی باشد، این تغییر راحت تر رخ می دهد و اگر جامعه پذیرا نباشد، تغییر به سختی رخ می دهد.

انسان معنویت گرا به لحاظ رفتاری با انسان غیرمعنویت گرا متفاوت می شود

واعظی گفت: تعریف معنویت دشوار است. ما انواع و اقسام رویکردهای معنویتی را داریم و با اقسام قرائت های معنوی روبرو هستیم؛ معنویتهای سکولار و معنویتهای دینی و معنویتهای خداگرا و غیرخدا گرا. معنویت اولا و بالذات وصف حالات درون انسانی است. اما تبلور رفتاری و کنشی هم دارد. انسان معنویت گرا به لحاظ رفتاری با انسان غیرمعنویت گرا متفاوت می شود. معنویت گرا، یک وجوه درونی دارد. به لحاظ ارزشی و باورها با انسان غیرمعنوی تفاوت می کند.

او افزود: پس اینکه شهید مطهری می گوید بدون معنویت عدالت ممکن است، را باید اینگونه بیان کرد که به لحاظ محتوا این دو متفاوت هستند و حریم آنها از لحاظ مضمون جدا است. اما از حیث چگونگی و استقرار عدالت، معنویت می تواند سهیم باشد. یعنی برخی از معنویتها بسته به جنس آن معنویت، می تواند تسهیلگر استقرار عدالت یا مانع آن شود. معنویتهای فردگرا و انزواگرا و جامعه گریز، کمکی به بحث استقرار عدالت که امری اجتماعی است نمی کند. معنویت برونگرا و دیگرگرا و معطوف به مراودات انسانی و تحکیم مراودات انسانی تسهیلگر مقوله اسقرار عدالت است.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی گفت: ادعای دیگر مرحوم مطهری که بدون بال معنویت از بال عدالت کاری ساخته نیست نیاز به بحث مفصل دارد. در جامعه بشری، عدالت یگانه فضیلت و ارزش اجتماعی نیست. ارزشهای دیگر اجتماعی هم داریم. اخلاق و معنویت خودش ارزش است. جامعه دارای معنویت ارزشمند و داری فضائلی است. جامعه عادلانه نیز دارای فضلیت است. یعنی این دو به لحاظ مضمونی در هم تنیده نیستند. بدون معنویت، عدالت امکان پذیر است. اما جامعه کامل جامعه ای است که انواع فضائل را داشته باشد.

توزیع الزاما نباید عادلانه باشد

عضو شورای انقلاب فرهنگی ادامه داد: تصور عمومی این است که هرکجا پای توزیع به میان می آید، حتما باید بر مبنای عدالت باشد. این موضوع به صورت کلی درست نیست. حتما هر توزیعی نباید بر اساس عدالت باشد. مثلا اگر قرار است حمایت فرهنگی صورت بگیرد این حمایت نباید الزاما بر اساس عدالت باشد. فرضا می خواهیم بودجه ای را توزیع کنیم. آیا درست است که بگوییم بودجه باید بر اساس برابری یا شایستگی توزیع شود؟ اگر این را بگوییم یعنی در توزیع امکانات و حمایتهای مادی از فعالان فرهنگی، اصلا درون مایه و محتوا لحاظ نشده است. یعنی برای ما مهم نیست که این محتوا مخرب جامعه است یا نیست.

واعظی گفت: در جوامع لیبرال هم اینگونه نیست که به تئاتر یا موسیقی فاخر همانقدر سوبسید بدهند که به یک اثر پورن می دهند. هیچ وقت نمی آیند همانگونه که از جریانهای صلح طلب حمایت می کنند، از جریانهای رادیکال معارض فرهنگی حمایت نمی کنند. چون هر توزیعی نمی بایست بر مبنای عدالت باشد.

او افزود: دولتها در مساله پناهندگی و کمکهای مالی به بیرون مرزهای خود و در مساله اعطای شهروندی بر اساس عدالت رفتار نمی کنند. ملاحظاتی را مطرح می کنند. برخی ملاحظه زبانی و برخی ملاحظه سیاسی یا نژادی دارند. اساسا عدالت یک فضیلت و اخلاق فضیلت دیگری است.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی گفت: از این جمله شهید مطهری که بدون معنویت از عدالت کاری ساخته نیست می توان دفاع کرد. یک محمل صحیح سخن شهید مطهری این است که عدالت تنها فضیلت اجتماعی نیست که با استقرار آن جامعه کامل باشد. غیر از عدالت باید در جامعه به معنویت هم اندیشید. محمل دوم در دفاع از عبارت شهید این است که می تواند اشاره به این باشد که استقرار عدالت فرهنگ پیچیده است و تا فرهنگ آن ایجاد نشود نمی توان آن را پیاده کرد. مرحوم سیدقطب در کتاب عدالت اجتماعی در اسلام روی این موضوع خیلی مانور می دهد و می گوید  استقرار عدالتی که مدنظر اسلام است بدون ارتقاء فرهنگ دینی مردم میسر نیست.

مخاطب نظریه عدالت مردم و دولت و نهادهای اجتماعی هستند

او افزود: مخاطب نظریه عدالت کیست؟ مخاطب این نظریه هم مردم و هم دولتها و هم نهادهای اجتماعی هستند. یعنی عدالت اتفاقی است که وقتی محقق می شود که هم کارگزاران وفادار به اصول آن باشند و هم جامعه پذیرای آن باشد و هم آحاد فعالان اجتماعی به اقتضائات آن تن بدهند.

عضو شورای انقلاب فرهنگی تصریح کرد: بحث سویه دیگری هم دارد و آن تاثیر عدالت بر معنویت است. هرچه قدر جامعه عادلانه تر و بدون فساد و فقر و تباهی و مناسبات نابرابر باشد، زمینه ارتقاء معنویت بیشتر فراهم می شود. هرچه بی عدالتی و فقر و فساد و ناهنجاری های مناسباتی در بستر جامعه بیشتر باشد پژواک آن در ازدیاد ناهنجاری های معنوی خواهد بود. یعنی پریشانی اوضاع جامعه سلامت معنوی آن را مخدوش می کند. حضرت رسول به حاکمان بعد از خود توصیه می کند که مردم را فقیر نکند که کافر شوند. یعنی به شکل طبیعی گسترش فقر، دورن انسانها را به لحاظ جهت گیری معنوی مخدوش می کند.

آیت الله غفاری: «انتصابات» نباید بر مبنای «انتسابات» باشد

به گزارش شفقنا، آیت‌الله سیدطاهر غفاری در چهارمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی«فصل تحول» که با موضوع «گفتمان دولت سیزدهم: عدالت و معنویت» در جامعه الزهرا (س) برگزار شد، تصریح کرد: حکومت باید خادم رسیدن انسان به مقام تعالی باشد تا بشر به حقیقت خود واصل شود.

او با بیان اینکه تا زمانی که در زمین دشمن حرکت کنیم موفق نمی شویم، گفت: ما در دین مبین اسلام معلومات و یقینیاتی داریم که اگر خود را گم نکنیم، عالم تشنه معارف ما می‌شود.

استاد اخلاق حوزه تأکید کرد: اگر ایمان بیاوریم که در جایگاهی هستیم که باید حرکت کنیم، باید هم افزایی، کف نفس و عبور از خودمحوری را تمرین کنیم و در فعالیت‌های خود قرار دهیم.

او تأکید کرد: خودمحوری مشکل اساسی کشور است و تا جناح‌گرایی به این وضع باشد، از عدالت فاصله می‌گیریم، قرار است غنی‌ها ضعیف‌ها را حمایت کنند، هم افزایی رخ دهد، نقاط زیرساختی باید شناسایی شود تا مشکلات جامعه حل شود.

آیت الله غفاری با بیان اینکه افراد باتجریه و توانمند باید بدون نگاه جناجی در مسئولیت‌های خود قرار بگیرند، عنوان کرد: کسی که شایستگی یک مسئولیتی را دارد باید بماند تا زمانی که برتر از او پیدا شود.

او خاطرنشان کرد: ما باید اتاق فکر داشته باشیم که از افرادی که برای آنها سرمایه گذاری شده و تجربه دارند، در این اتاق فکر‌ها به بیان راهکار در موضوعات مختلف بپردازند؛ اگر عقل جمعی را حاکم کنیم مهم‌ها جای اهم نمی نشینند.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه ما باید معنویت را در زندگی انسان‌ها وارد کنیم و انسان‌های توأم با معنویت تربیت کنیم، عنوان کرد: ما در آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی خلأ داریم. عدالت و معنویت در قرآن کریم وجود دارد، اما ما درباره ارتباط عدالت و معنویت بحث می‌کنیم.

 

او با بیان اینکه انتصابات نباید بر مبنای انتسابات باشد، اظهار داشت: کشور به افراد متعهد و متخصص نیاز دارد و جایگاه‌ها باید تعریف شوند و نباید بر اساس اعمال سلیقه شخصی افراد را انتخاب کرد، انسان علاوه بر تخصص، باید در نفس خود خوف از خدا هم داشته باشد.

آیت‌الله غفاری با بیان اینکه ما باید برای عدالت پروژه ای ملی بیندیشیم، تأکید کرد: ما باید هم در لله بودن یعنی انگیزه و هم در فی الله بودن به اندازه توان حرکت کنیم که در این صورت، خداوند مدد می‌رساند.

او عنوان کرد: برکت دولت این باشد که پرورش را اساس تربیت کودکان و نوجوانان قرار دهد و جوانان و نسل جدید باید آموزش‌هایی ببینند که آنان را از الحاد نجات دهد.

استاد اخلاق حوزه با بیان اینکه ملت باید عدالت محور باشد تا دولت عدالت محور شود، گفت: ما فقط نباید به نماز و مراسم اکتفا کنیم، دین اسلام جزو بدیهیات به همه عرصه‌های فردی و اجتماعی شمول است.

آیت‌الله غفاری با تصریح بر اینکه خودمحوری بلای جان دین محوری و عدالت محوری است، بیان داشت: با تربیت صحیح سرمایه‌های انسانی موجود می‌توان از این ظرفیت‌ها در عرصه‌های مختلف استفاده کرد.

او با بیان اینکه عدالت محوری باید در جامعه نهادینه شود، عنوان کرد: ضوابط و روابط باید بر مبنای اسلام باشد و با استمداد از خداوند متعال، باید بر مبنای فرهنگ اهل بیت علیهم‌السلام حرکت کنیم تا عدالت در جامعه نهادینه شود.

استاد اخلاق حوزه در پایان تصریح کرد: حضرت حجت (عج) مطالبه می‌کنند، به اندازه ای که یقین داریم، مقدار یقینیات را محکم بگیرید تا عنایت الهی شامل حال شما باشد. تعهد دینی داشته باشید تا حق دیگران ضایع نشود. هم افزایی می‌تواند ما را به عدالت حداکثری برساند.

عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی: با گران کردن و دادن یارانه تورمی نمی توان به عدالت رسید

به گزارش شفقنا، محمد جواد توکلی امروز (پنجشنبه، ۳۰ دی) در چهارمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی«فصل تحول» که با موضوع «گفتمان دولت سیزدهم: عدالت و معنویت» در جامعه الزهرا (س) برگزار شد، به موضوع «بازتعریف عدالت اقتصادی و راهبردهای تحقق آن» پرداخت و اظهار داشت: دولت سیزدهم پرچم عدالت و معنویت را بلند کرده که قابل تقدیر است.

او تصریح کرد: ما باید تعریف درستی از عدالت داشته باشیم، اینکه تلقی ما از عدالت چیست؟

عضو هئیت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه به یارانه پنهان انرژی اشاره کرد و گفت: گفته می‌شود که مردم از انرژی ارزان استفاده می‌کنند و راهکار را گران کردن بنزین می‌دانند؛ می‌گویند ما به مردم یارانه پنهان می‌دهیم، اما من می‌گویم از مردم مالیات پنهان گرفته می‌شود.

او با بیان اینکه با گران‌سازی انرژی، توزیع درآمد و ثروت ناعادلانه‌تر می‌شود، تصریح کرد: با گران‌سازی و اعطای یارانه تورمی خودتخریبگر نمی‌توان به عدالت رسید.

توکلی تأکید کرد: ما عملا یارانه پنهانی پرداخت نمی‌کنیم، اگر بخواهیم بنزین را ۴۷ هزار تومان بفروشیم، باید درآمد منصفانه هم به کارگر بدهیم.

او با بیان اینکه حذف ارز ترجیحی برای نهاده‌های دامی باعث افزایش قیمت گوشت، مرغ و لبنیات می‌شود، یادآور شد: ما ۷۵ درصد یارانه را به تولید می‌دهیم، اگر یارانه حذف شود، به تولید لطمه وارد می‌شود. ۲۴ درصد انرژی در بخش خانگی مصرف می‌شود و بقیه در صنعت، کشاورزی و غیره مصرف می‌شود.

عضو هئیت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان داشت: ما صورت مسئله را اشتباه مطرح می‌کنیم و به واسطه آن، سیاستمدار هم اشتباه برداشت می‌کند. با گران کردن انرژی عملا به دهک فقیر فشار بیشتری وارد می‌شود؛ شواهد آماری نشان داده است که با افزایش قیمت انرژی، مصرف پایین نیامده است .

او در ادامه به ارائه راهکار پرداخت و عنوان کرد: شما باید تولیدکننده و هم مصرف کننده را توانمند کنید، بحث انتقال یارانه واردات به یارانه تولید باید به تدریج و در طول پنج سال یا بیشتر انجام شود، موضوعی کردن یارانه ها، ایجاد ارتباط بین نظام حمایتی و نظام مالیاتی و پرهیز از شوک درمانی از دیگر راهکارها است.

توکلی در پایان نسبت به توصیه‌های مخرب صندوق بین المللی و بانک جهانی برای شوک درمانی هشدار داد.

جمیله علم الهدی: رئیس جمهور سعی می کند آنچه را شعار داده نشان دهد

به گزارش خبرنگار شفقنا، جمیله علم‌الهدی، همسر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در همایش «گفتمان دولت سیزدهم: عدالت و معنویت» که در جامعه الزهراء قم برگزار شد گفت: می گویند این دولت گفتمان ندارد. گویا دولتهای دیگر گفتمان دارند. گاهی فکر می کنند گفتمان مبانی نظری و گاهی فکر می کنند شعار یا افکار عمومی است. گفتمان مبتنی بر شعارهایی است که مردم بر اساس آن رئیس جمهور را انتخاب کرده و این شعارها مبانی نظری دارد. همچنین گفتمان داری عمل است.
خوشبختانه رئیس جمهوری بسیار بر عملکرد خود توجه دارند و سعی می کنند آنچه را شعار داده اند نشان دهند. ما در گره زدن این عمل و شعار ضعف رسانه ای داریم. امیدواریم با اقدامات رسانه های خودجوش این مشکل حل شود.

همسر رئیس جمهور گفت: مفهوم معنویت با رفتار رئیس جمهور در کاخ کرملین منعکس شد. نمازخواندن ایشان می گوید گفتمان دولت در حوزه معنویت چیست. امیدواریم رسانه های خودجوش همسو با جمهوری اسلامی این حرکتها را خوب تبیین کنند. علماء در تبیین این مسائل خوب فعالیت دارند.

علم الهدی افزود: به نظر می رسد ما در مساله زنان خیلی کم کاری داریم. چند روز پیش کتابی مربوط به همسر رئیس جمهور آمریکا را به من دادند که در ایران ۳۷ بار ترجمه شده و هر بار با تیراژ بالا منتشر شده است. عنوان کتاب میشل رویای دختر آمریکایی است. از من خواستند مشابه این کتاب را بنویسم. کتاب را خواندم خیلی قشنگ و جذاب و تاثیرگزار بود. حتی بخشهایی از آن را به رئیس جمهور نشان دادم و ایشان گفتند کتاب نوشتن شما در این زمینه کار درستی است.

همسر رئیس جمهور گفت: بعید می دانم یک نفر این کتاب را نوشته باشد و تیم متخصص درگیر آن بوده اند. کتاب برای دختران جهان الگوسازی می کرد. الگوی او الگوی سیندرلا است. دختری معمولی از زندگی معمولی حرکت می کند و به بالاترین مقام دنیوی می رسد. از جهت الگوی زنانگی چیز جدیدی نداشت اما امروزی و اثرگذار نوشته شده بود.

وی ادامه داد: اما رویای دختر ایرانی چیست؟ آیا رویای دختر ایرانی چنین چیزی است که من بر اساس آن زندگینامه خود را بنویسم؟ وقتی به زندگی همسران مدافع حرم نگاه می کنیم، می بینم رویای دختر ایرانی این نیست و کسانی دیگر باید این کتاب را بنویسند. بزرگترین دستاورد انقلاب اسلامی شهادت طلبی است. شهید شدن، ممکن است ناشی از ضعف سیستم های امنیت باشد. اما بزرگترین دستآورد آرزوی شهید شدن است. کسانی که می توانند دست به قلم شوند رویای دختر ایرانی را بنویسند.

علم الهدی افزود: در کریسمس به برخی از زنان با هماهنگی وزارت خارجه نامه نوشته و بر موضوعات معنوی مشترک اشاره کرده بودم و گفته بودم لازم است در جهان امروز زنان فکر جدیدی ارائه دهند. گفتند تعدادی از اینها می خواهند به ایران بیایند و با شما ملاقات کنند. مانده بودم چه به آنها هدیه بدهم. در سفر رئیس جمهور هم مانده بودیم چه هدیه معنوی به روسیه ببریم. گفتم آیا چهل حدیث درباره زنان داریم؟ گفتند نه. گفتم کتابی که بتواند صد زن برتر اسلام را معرفی کند داریم؟ گفتند نه. صد روز دیگر همسر رئیس جمهور زیمباوه قرار است بیاید و کتابی که بتواند از زبان معصومان یا قرآن در این حوزه باشد نداریم. باید چنین آثاری داشته باشیم و به زبانهای قوی ترجمه شود. این نیازهایی است که جهان دارد و از ما توقع دارد که آن را برطرف کنیم.

همسر رئیس جمهور گفت: اضطرار دیگری که هست، اضطرار داشتن یک دانشنامه قوی در حوزه عفاف و حجاب است. در مورد عفاف و حجاب قوانین زیادی داریم. اما اگر کسی به صورت علمی بخواهد بداند عفاف و حجاب چیست ظاهرا چنین دانشنامه ای نداریم که بتواند مسائل اجتماعی و اخلاقی و غیره را پوشش دهد. مساله در اینجا عفاف و حجاب است و نه زن و خانواده. مرز اصلی جنگ نرم عفاف و حجاب است. لذا امام وقتی آمدند قانون عفاف و حجاب را گذاشتند. انگلیس ها وقتی رضاشاه را آوردند دقیقا بر سر عفاف و حجاب رفت. جبهه اول همواره عفاف و حجاب بوده و بقیه موضوع ها در سنگرهای دیگر بوده است.

مصباح یزدی: شاهد رشد تفکرات سکولار در حوزه هستیم

به گزارش خبرنگار شفقنا، فرزندمرحوم آیت الله مصباح یزدی در همایش «گفتمان دولت سیزدهم: عدالت و معنویت» گفت: از معنویت و عدالت تفاسیر متفاوتی شده و هرکسی بر اساس برداشت شخصی خود آنها را با هم مقایسه کرده و حکم به عدم همراهی یا همراهی آنها با یکدیگر می کند. در یک تقسیم بندی کلی می توان گفت که ما در دو دسته کلی در نگاهی که انسانها به هستی و انسان دارند، داریم؛ نگاه الحادی و نگاه الهی.

وی افزود: در نگاه الحادی انسان یک موجود خودبنیاد است و یک سری حقوق دارد. بحث انسان مداری در این دیدگاه وجود دارد. آزادی مهمترین شاخصه و حق انسان است و هیچ چیزی نمی تواند این آزادی را محدود کند. اما چون ما در جامعه زندگی می کنیم و مجبوریم آزادی دیگران را به رسمیت بشناسیم باید حدودی را رعایت کنیم تا در حد مطلوب از لذت و بهره مندی مادی استفاده کنیم. عدالت در این چهارچوب یعنی ما آن حدود قراردادی را رعایت کنیم.

مصباح یزدی گفت: مکتب مارکسیست بحث تساوی اجتماعی را مطرح کرده و آن را عدالت می داند. لیبرالیسم غربی هم به دلیل فردگرایی عدالت را به آن می داند که فرد بیشتر از همه بتواند بهره مند شود، منتهی با رعایت لوازم این بهره مندی. در این نگاه معنویت جایگاهی ندارد، چون هدف از زندگی بهره مندی مادی است. این اندیشه ها، معنویت را از خرافات می دانند. کسانی نیز که معنویت را قبول دارند از آن تفسیری مادی ارائه می دهند. یعنی انسان دوست دارد آزاده خاطر باشد و از زندگی بهره روحی ببرد. مثلا می خواهد از منظره ای لذت ببرد.

وی افزود: در این نگاه سکولار که نگاه الحادی هم در آن تزریق شده مفهوم عدالت و معنویت قابل فهم نیست و تکلف آمیز است که بگوییم می خواهیم عدالت و معنویت داشته باشیم. این نگاه، نگاه مسلط در جوامع جهانی است. در جامعه ایرانی نیز تحت تاثیر وسائل ارتباط جمعی نوین این تفکر وجود دارد و تلقی عمومی مردم ما هم از این دو مفهموم، شبیه همین حرفها است. با تاسف بیشتر حتی در حوزه علمیه شاهد رشد تفکرات سکولار در مسائل دینی و اجتماعی هستیم. مسائل دینی را محصور در عبادات فردی کرده و نظام سیاسی و تربیتی را خارج از دین می دانند. این بیان چهره ای دیگری از تفکر سکولار است که با ادبیات دیگری القاء می شود و این خطر بزرگی برای حوزه و نظام و برای اسلام است.

این استاد حوزه تصریح کرد: آنچه که امروز در بعضی از منابر و کرسی های درس حوزه بیان می شود، بازتولید تفکر متحجرانه ای است که می گفت از ظرف سید مصطفی خمینی به دلیل تدریس فلسفه توسط حضرت امام نباید آب خورد. این تفکر دین را خلاصه در جنبه های فردی کرده و جنبه اجتماعی را از دین خارج کرده و این یک خطر بزرگی است که حضرت آیت الله خامنه ای هم به آن هشدار دادند.

مصباح یزدی گفت: در مقابل این نگاه، نگاه الهی است. در این نگاه جهان مخلوق خدایی حکیم است و این خلقت دارای هدف است. انسان نیز مخلوقی در این جهان است. تقرب به خدا هدف از خلقت انسانی است و جهان باید در خدمت این هدف باشد. همه هستی و همه مواهب را خداوند در خدمت انسان قرار داده تا به هدفی که برای آن خلق شده برسد.

وی افزود: همه هستی آیه و نشان دهنده حقیقتی فراتر از خودش است. جهان آیه است و معنویت دست یافتن به معنایی است که پشت هستی وجود دارد. در زندگی اجتماعی و فردی انسانها موظف هستند و حق دارند که از تمام مواهب طبیعی برای رسیدن به این هدف خلقت استفاده کنند. در زندگی اجتماعی تضاد منافع و تزاحم وجود دارد. اگر فرد الف بخواهد از همه مواهب برای این هدف استفاده کند ممکن است دیگری هم بخواهد از همه مواهب استفاده کند. پس باید قواعدی وجود داشته باشد که در تزاحم حدود مشخص شود.

مصباح یزدی گفت: عدالت آن است که همه انسانها برای رسیدن به تقرب به خدا از همه مواهب ممکن در زندگی اجتماعی استفاده کنند. هر فردی باید تلاش کند تا از مواهب بیشتر استفاده کند و از سوی دیگر حکومتها هم وظیفه دارند که در جایی که کسی می خواهد به حقوق دیگری تعدی کند مانع شده و زمینه را برای همه فراهم کند.

وی افزود: عدالت مقدمه معنویت است. بدون عدالت رسیدن همه مردم به معنویت امکان پذیر نیست. یک حدی از بهره مندی از لوازم طبیعی ضروری است. هر کسی باید این مقدار از بهره مندی را داشته باشد تا بتواند به اطاعت از خدا دست پیدا کند. انسان باید غذا و امنیت و سرپناه داشته باشد و تا این نیازها برطرف نشود مساله حرکت برای تقرب یا امکان پذیر نیست یا برای اکثر مردم ممکن نیست. دولتها موظف هستند این مواهب را برای همه فراهم کنند. عدالت اقتضا می کند که حدی از بهره مندی برای همه افراد بشر باشد.

این استاد حوزه ادامه داد: افرادی به صورت بالقوه این استعداد را دارند که بتوانند به مراتب بالاتری از تقرب برسند. باید موانع برای آنها فراهم شود. دولت اسلامی باید شرایط را برای اینها فراهم کند. کسانی بالفعل چنین ظرفیتی ندارند و موانع سیاسی و اقتصادی در سر راه آنها است. لازمه عدالت این است که زمینه های تعلیم و تربیت و زمینه سازی رشد فراهم شود.

مصباح یزدی گفت: در یک نگاه اسلامی و الهی به هستی و انسان، عدالت به معنای بهره مندی حداکثری هر فرد از مواهب مادی و غیرمادی در مسیر معنویت و قرب به خدا است. از وظایف دولت اسلامی این است که زمینه رشد معنوی انسانها را فراهم کند. نگاهی که می گوید دولت وظیفه ندارد مردم را به بهشت ببرد، نگاهی سکولار و الحادی به زندگی اجتماعی و الهی انسان است. در زندگی الهی معنویت و عدالت و روی یک سکه هستند.

مدیر جامعة الزهرا: دولت زمینه فعالیت بانوان تراز جمهوری اسلامی را فراهم کند

به گزارش خبرنگار شفقنا، سیده زهره برقعی در نشست علمی «دولت سیزدهم؛ عدالت و معنویت» که امروز در جامعة الزهرا برگزار شد، درباره جنبش و کنش بانوان نظام اسلامی در راستای تحقق عدالت، فعالان جامعه الزهراء قم را به مثابه زنان تراز جمهوری اسلامی معرفی کرد که در سطح داخلی و بین المللی در حال فعالیت هستند و تصریح کرد: باید زمینه برای فعالیت زنان تراز جمهوری اسلامی توسط دولت فراهم شود.

او افزود: آنچه که ما از آیات و روایات برداشت می کنیم و تحقیقات روانشناسی بر آن دلالت دارد، گرایشات فطری انسانی است. انسان یک هویت تکوینی دارد که در متن خلقت به او داده شده است. شهید مطهری می گوید پایه و اساس شخصیت انسانی در متن خلقت او با دست عوامل آفرینش نهاده شده است.

مدیر جامعة الزهرا تصریح کرد: انسان تحت عوامل بیرونی شخصیت فطری خود را پرورش می دهد. پس اینچنین نیست که همه ابعاد انسانی را اجتماع به انسان بدهد. وقتی به دنیا می آید بذر این امور در وجود او کاشته شده و این بذر در جامعه باید رشد پیدا کند. پس انسانها بین دو مَن فردی و جمعی زندگی می کنند. معنویت و فضیلت‌خواهی و عدالت خواهی در فطرت انسانها وجود دارد. این گرایشهای فطری منشا اثر در عرصه های فردی و اجتماعی می شوند.

او ادامه داد:هویت انسانی انقلاب اسلامی نکته است که باید مورد توجه قرار گیرد. هرچند مبتنی بودن انقلاب به اسلام، جهان شمولی آن را نشان می دهد. انسانی بودن این انقلاب ترسیم کننده بهتری برای هویت جهانی آن است. انسانی بودن انقلاب، مفهمومی است که توسط حضرت امام مطرح شده است. نه تنها انقلاب ایران بلکه بعثت حضرت رسول، مقوله ای با هویت انسانی است. بعثت مبتنی بر فطرت است. همه پیامبران به دنبال انسان سازی هستند. برای فهم انسانی بودن انقلاب باید به مفهموم فطرت انسانها توجه کرد.

تحقق پدیده های اجتماعی ریشه در فطریات انسان دارد

برقعی گفت: رابطه فطرت با امور اجتماعی حائز اهمیت است. با پذیرش این امر که مسیر انسان را مقداری فطرت اولیه او و مقداری جامعه تعیین می کند، می توان گفت تحقق پدیده های اجتماعی ریشه در فطریات انسان دارد. همه جنبشهای اجتماعی به دنبال منافع طبقاتی و قدرت طلبی در حوزه سیاسی نیستند. نوعی از انقلابها برخواسته از خودآگهی فطری هستند. از اهداف انقلاب ایران برپایی جامعه اسلامی است. در این جامعه مناسبات فردی و اجتماعی بر پایه معنویت و عدالت است. آزادی انسان در چهارچوب اسلام تعیین می شود.

او افزود: عقلانیت با دو عنصر عدالت و معنویت کامل می شود و رابطه تنگاتنگی بین این دو وجود دارد. نه عدالت بدون معنویت و عقلانیت، استعداد عدالت حقیقی بودن را دارد و نه عقلانیت بدون عدالت و معنویت راه به جایی می برد. زمانی عقل ما می تواند درست تصمیم بگیرد که همه اطلاعات لازم را در اختیار داشته باشد. در حقیقت عدالت و معنویت و عقلانیت در جامعه با هم محقق می شوند و از هم قابل تفکیک نیستند. روح و اساس کار معنویت و عقلانیت ابزار و عدالت مسیر کار است.

این استاد حوزه ادامه داد: مقام معظم رهبری می فرمایند اگر بخواهیم عدالت به معنای حقیقی خود در جامعه محقق شود با مفهوم عقلانیت و معنویت در هم تنیده است. اگر عدالت از معنویت و عقلانیت جدا شد دیگر عدالتی که شما دنبال آن هستید نخواهد بود. عقلانیت به خاطر این است که اگر عقل و خرد در تشخیص مصادیق به کار گرفته نشود، انسان دچار اشتباه می شود.

دامنه انقلاب می تواند کل جهان را در برگیرد

برقعی گفت: چون اسلام منطبق با نیازهای بشر است، پس این همسویی با انقلاب اسلامی نیز وجود دارد. همه انسانها با این خودآگاهی که ریشه در فطرت دارد مشترک هستند. دامنه این انقلاب با تمرکز بر عدالت و معوتیت و عقلانیت می تواند کل جهان را در بر بگیرد.

او افزود: در بحث انقلاب توجه به نقش زنان قابل بحث است. زنان خودشان کنشگر بوده و وارد انقلاب شده و از سوی دیگر تاثیر غیری دیگری نیز با تربیت فرزندان در انقلاب دارند. در انقلاب اسلامی ما زنان نقش موثری در پیروزی داشتند. پس از انقلاب زنان سعی کردند با شرکت در همایشهای بین المللی نگاه انقلاب به زنان را معرفی کنند.

مدیر جامعة الزهرا افزود: بر اساس آموزهای اسلامی انسان موجود دو بعدی و دارای جسم و روح است. روح در هویت واقعی دخیل است. فیلسوفان مسلمان روح را مذکر و مونث نمی دانند. خداوند زن و مرد را با یک گوهر وجودی همسان اما در وضعیتهای نامشابه آفریده است. انقلاب اسلامی مبتنی بر ارزشهای خود زن و مرد را یکسان و از نظر جسمی متفاوت می داند و به برتری یکی بر دیگری اعتقاد ندارد. در اندیشه اسلامی سلطه یک جنس بر دیگری مطرح نیست.

او گفت: برتری انسانها در اندیشه انسانی، به تقوا و معنویت و عقلانیت و عملکرد آن است. پس از انقلاب اسلامی در تامین حقوق و کرامت زنان گامهای بلندی برداشته شده است. در جهان اسلام یک سری از حقوق و آزادی های مشروع زنان نادیده گرفته شده است. باید به دنبال احیای این حقوق و موانع پیش روی زنان باشیم. جنبشی که به دنبال کرامت و آزادی مشروع زنان باشد قابل پذیرش است.

برقعی گفت: انقلاب اسلامی به دنبال زمینه سازی برای حکومت جهانی مهدوی است. یکی از وجوه تغییر، تغییر در رابطه فردی و اجتماعی زنان مبتنی بر عقلانیت و معنویت است. نیاز به تحقیقات بنیادی و کاربردی برای ایجاد پشتوانه های نظری داریم. دولت جمهوری اسلامی با عنایت به این مطالب باید حامی کنشگری مطلوب زنان باشد.

او افزود: باید گفت که نسبت دولت اسلامی و جنبش زنان تراز انقلاب یک رابطه دو طرفه است. کنشگری زنان در عرصه های مختلف سبب می شود که زنان نسبت به جنبشهای فمنیستی منفعل نباشند و با طرح ایده ها و دیده های جدید، مولد رویکردهای جدیدی در جنبشهای زنان باشند. و به این ترتیب جنبش بانوان تراز انقلاب دارای ظرفیتی می شود که بتواند نقش فعالانه ای را در سطح جهان داشته باشد و این جبهه می تواند به تدریج با همه جنبشهای اسلامی نسبتی هم افزا داشته و به کلان جنبش بیداری طلبی در جهان تبدیل شود.

مدیر جامعة الزهرا گفت: دولت اسلامی باید زمینه های مناسبتری را برای بانوان تراز انقلاب فراهم سازد. خواهران طلبه ما به مثابه پرچم داران زنان تراز انقلاب در حال فعالیت و تبلیغ در عرصه داخلی و بین المللی هستند. این جریان، نیاز به دیده شدن و تبلیغ دارد. باید زمینه ها از قبل برای این جنبش توسط دولت فراهم شود.

نظر شما