آغاز مجدد دور هشتم
ادامه دور هشتم مذاکرات وین از روز ۱۳دیماه در پایتخت اتریش آغاز شد و جمعه گذشته براساس تفاهم انجامشده بین رؤسای هیاتها، مقرر شد مذاکرهکنندگان ارشد جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی برای انجام امور مربوط به سمتهای سیاسی خود و برخی مشورتها، موقتا به مدت دو روز به پایتختها بازگردند. برهمین اساس، علی باقری، مذاکرهکننده ارشد جمهوری اسلامی ایران دوشنبه ۲۷دیماه به وین رفت و عصر همان روز با نمایندگان اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) عضو برجام در هتل کوبورگ به گفتوگو نشست.بر همین اساس روز یکشنبه نیز نشست کارگروه رفع تحریم با حضور کارشناسان ایران و گروه ۱+۴ در هتل کوبورگ وین در برگزار شد. علاوهبر این، جلسه کارگروه سوم (ترتیبات اجرایی) هم با حضور کارشناسان ایران و گروه ۱+۴ در هتل کوبورگ شهر وین، پایتخت اتریش برپا شد.
پیشرفت در مذاکره
مذاکراتی که روزنامه والاستریتژورنال از حصول پیشرفت در برخی موضوعات ازجمله نحوه رفع تحریمها، نحوه برگشت ایران به تعهدات هستهای و نحوه اجرای توافق خبر داده است؛ البته سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت امورخارجه نیز روز دوشنبه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره مذاکرات وین در اظهاراتی شبیه به این رسانه آمریکایی گفت: اختلافات مهمی باقی مانده و البته بنبست لاینحلی نداریم، بسیاری از جداول و ستونهای این جداول آماده شده و بخشی از پرانتزها نیز پاکسازی و توافقات درباره ایدهها تا حدود بسیار زیادی انجام شده و درحال تبدیل به جملات و کلمات هستند.
اعتراف بهحق ایران در اخذ تضمین
اما یکی از مهمترین موضوعات در دور هشتم مذاکرات، اخذ تضمین و راستیآزمایی است، همچنان که پیش از این دیپلماتهای اروپایی گفته بودند بخش اعظم گفتوگوها بر مطالبات ایران برای اخذ تضمین درخصوص پایداری برجام متمرکز بوده است. دیپلماتهای غربی این را هم معترف شدهاند این مطالبه و درخواست ایران در واکنش به خروج دونالد ترامپ از برجام در ۲۰۱۸ طراحی شده است و نه با هدف کشدار کردن مذاکرات. پیش از این استدلال طرفهای غربی این بود که سرعت پیشرفت مذاکرات کندتر از سرعت پیشرفت برنامه هستهای ایران است و این روند ممکن است موجب شود که در یک مقطع زمانی، برجام دربردارنده همان «منافع منع اشاعهای» که در سال2015 برای طرف غربی ایجاد میکرد، نباشد؛ بنابراین با ضربالاجلهای ساختگی سعی داشتند ایران را برای توافق تحتفشار بگذارند اما خود هیچ برنامه و راهکاری برای رسیدن به توافق نداشتند. حال خود معترف شدهاند که اخذ تضمین ازسوی ایران با توجه به سابقه خروج آمریکا از برجام طبیعی است و این موضوع ربطی به معطل نگهداشتن مذاکرات ازسوی ایران ندارد.
علت کندی مذاکرات
بنابراین روند کند پیشرفت مذاکرات که غربیها از آن گلایه داشتند و برای آن محدودیت تعیین میکردند،بیشتر به آمادگی آنها برای اجرای تعهداتشان بستگی داشت و نه تعلل ایران.«ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز با اذعان به اینکه تعیین ضربالاجل یا جدول زمانی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات وین ممکن نیست، گفت: پیشرفت اندکی در مذاکرات حاصل شده اما بهدنبال بازگشت به تبعیت از محدودیتها هستند. طرف آمریکایی معتقد است هیچ رییسجمهوری نمیتواند بدون معاهدهای که از حمایت دوسوم نمایندگان سنا برخوردار است دست رؤسای جمهور بعدی را برای نحوه اجرای این توافق ببندد.
راز ماندگاری برجام
ایران درحالحاضر، دو مکانیسم «تضمین» درباره عدم خروج دوباره آمریکا از برجام و «راستیآزمایی» رفع تحریمها را ضامن قرار دادن برجام در ریل چندجانبگی و توازن میدانند. به نوشته روزنامه آمریکایی والاستریتژورنال، آمریکا در حال بررسی راهکارهایی برای ارائه ضمانت به ایران درباره ماندگاری برجام است. به نوشته این روزنامه، ایدههایی که واشنگتن در حال بررسی آنهاست مواردی مانند ارائه ضمانتنامه ازسوی وزارت خزانهداری آمریکا به فهرستی از بانکها و شرکتهای بینالمللی را شامل میشود. یک منبع مطلع از مذاکرات وین نیز گفته است: «درخصوص اینکه چنانچه یک دولت جدید آمریکا تحریمها علیه ایران را احیا کند چگونه میتوان در میان فعالان اقتصادی [برای مبادله با ایران] اطمینان ایجاد کرد، طرحهایی روی میز قرار دارد.» بااینحال، چنین اقداماتی با ارائه ضمانتهای سخت حقوقی فاصله خواهند داشت.کارشناسان مسائل تحریمی میگویند بدون اخذ تضمین درباره ماندگاری برجام رفع تحریمها اقدامی موثر و دربردارنده منافع اقتصادی برای تهران نخواهد بود. جمهوری اسلامی ایران تاکنون چندین بار اعلام کرده است «ضربالاجلهای ساختگی» را نخواهد پذیرفت و رفع موثر و واقعی تحریمها را به رفع فوری، اما بیاثر آنها ترجیح میدهد. تهران در تلاش است برجام را که از نخستین روزهای اجرایی شدن در اثر برخی سیاستهای آمریکا و کشورهای غربی به توافقی تهی از منافع اقتصادی برای طرف ایرانی تبدیل شد، بهسمت توافقی دوجانبه و متوازن پیش ببرد.همچنان که «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین، از شرط ایران برای گرفتن تضمینی مبنی بر عدم تکرار خروج آمریکا از برجام در صورت بازگشت به آن، دفاع کرد و در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «ایرانیها کاملا حق دارند که تضمینهایی را درخصوص عدم تکرار این ماجراجویی فاجعهبار (خروج آمریکا از برجام) بخواهند.» نماینده روسیه در
مذاکرات وین پیش از این نیز با اشاره به فعالتر شدن مخالفان برجام در پی پیشرفت مذاکرات وین، گفت: هدف تمام طرفها احیای توافق هستهای و لغو تحریمهاست.
تعلل آمریکا
حال تمام شواهد حاکی از آن هستند که اگر مشکلی در اجرای کامل برجام وجود دارد در اراده طرف آمریکایی است، نه ایران. اختلافات داخلی میان حزب جمهوریخواه و دموکرات بر سر برجام، ضرورت هماهنگی دیدگاهها با رژیمصهیونیستی و برخی کشورهای غربی و پیچیده کردن رفع تحریمها از طریق تقسیم آنها به بخشهای «ناسازگار» و «سازگار با برجام» بخشی از مهمترین موانعی هستند که باعث تعلل طرف آمریکایی در گفتوگوها شدهاند. طرف آمریکایی، از همان ابتدا سعی داشت بهجای جور کردن ابزارهای چانهزنی در مذاکرات، سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ را ادامه داد و از زمان آغاز مذاکرات هم با تشدید تحریمها، تهدید نظامی و بازی ضربالاجلها بهدنبال ایجاد اهرم فشار علیه تیم مذاکرهکننده جمهوری اسلامی ایران برآمد.حال اما گذشت زمان ثابت کرد که ایران با جدیت در زمینه تعهدات برجامی خود تعامل کرده، همچنان که پیشرفت قابلملاحظهای در متن مربوط به موضوعات هستهای در روزهای گذشته حاصل شده است و اینبار نوبت طرفهای غربی است که اراده و میزان آمادگی و جدیت خود را در زمینه تعهدات خود که ناظر بر رفع تحریمهاست، نشان دهند.سه کشور اروپایی بهخوبی میدانند که مابهازای کاهش فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران طبق برجام، رفع تحریمهاست که باید ازسوی آمریکا انجام شود، پس بهتر است بهجای چرتکه انداختن درباره اینکه چه وقت باید مذاکرات به نتیجه برسد و پایان یابد یا تلاش برای اعمال فشار به ایران که سرعت فعالیتهای هستهای خود را کاهش دهد، دست به اقدام مقتضی و ارائه پیشنهادات مفید بزند.
پیشرفت مذاکرات به آمادگی طرف های غربی بر اجرای تعهداتشان بستگی دارد
توافق، معطل تضمین آمریکا
ادامه هشتمین دور مذاکرات وین بعد از تنفسی چندروزه مجددا در شهر وین اتریش از سر گرفته شد؛ مذاکراتی که هرچند پیشرفتهای محسوسی در متن داشته است اما بزرگترین گره آن همچنان رفع موثر تحریمها همراه با تضمین و راستیآزمایی است و موضوعی که اراده دولت آمریکا را میطلبد و ایران بارها تاکید کرده هیچ چارچوب زمانی خاصی قائل نیست. آنچه پایان مذاکرات را رقم میزند، اراده و جدیت طرفین برای رسیدن به نتیجه است.
صاحبخبر -
∎
نظر شما