زهره صفاری/ بررسی در خواست اوکراین برای مداخله نظامی ناتو در تقابل احتمالی با روسیه در نشست دو روزه وزرای خارجه کشورهای عضو، در پایان روز نخست با هشداری درباره تبعات این اقدام به مسکو پایان یافت اما اعضا به این توافق دست یافتند که در صورت وقوع هرگونه نبردی، این نهاد برای دفاع وارد عمل نخواهد شد.
به‌گزارش شبکه خبری «الجزیره»، وزرای خارجه حاضر در نشست شهر «ریگا»ی لتونی به پیشتازی «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه امریکا در حالی برای مسکو خط و نشان کشیدند که «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه با هشدار درباره گذر ناتو از خط قرمزهای روسیه، تحرکات مرزی اوکراین را نگران کننده خواند. «یورو آبزرور» نوشت، «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو گفت: «اوکراین شریک ناتو و نه عضو آن است و باید میان شرکا و اعضا تمایز قائل شد. چراکه طبق بند 5 قوانین ناتو، ما از اعضایمان دفاع خواهیم کرد. بنابراین در صورت تقابل این کشور با روسیه ما برنامه دفاعی نخواهیم داشت اما کرملین باید بداند که با هر حرکت اشتباه در این باره در قالب تحریم‌ها هزینه سنگینی خواهد پرداخت.»
به باور کارشناسان این موضع‌گیری نشان می‌دهد که به احتمال زیاد مقابله ناتو با روسیه به تحریم‌های اقتصادی و تقویت قوای دفاعی در جناح شرقی محدود شود. «استولتنبرگ» نیز در این رابطه گفت: «ما از قدرت‌مان در حوزه افزایش هزینه‌ها، اقتصاد و اقدامات سیاسی بهره گرفته‌ایم و در طول سال‌ها قوای نظامی‌مان در منطقه را گسترش داده‌ایم. بنابراین تحریم‌های اقتصادی، مالی و سیاسی می‌تواند راهکار عملی برای ما باشد.»
موضع‌گیری ناتو در قبال روسیه در حالی بود که لتونی به‌عنوان عضوی از ناتو که نگران تهدید از شرق است، پیش‌تر برای استقرار دائم نیروها و منابع تغذیه موشک‌های پاتریوت با توجه به افزایش تنش‌های منطقه‌ای اعلام آمادگی کرده است. موضوعی که با واکنش «ولادیمیر پوتین» همراه شد و به این برنامه با رونمایی از موشک‌های مافوق صوت روسیه درآینده‌ای نزدیک پاسخ داد. این در حالی است که «الکساندر لوکاشنکو»، رئیس جمهوری بلاروس نیز هفته گذشته اعلام کرد در صورت وقوع هر گونه تقابلی در منطقه در جبهه روسیه خواهد جنگید. این موضع در حالی از سوی بلاروس اعلام شد که لهستان در هراس از تهدید روسیه برنامه ساخت مقری نظامی در مرز بلاروس و اتحادیه اروپا را آغاز کرده است.
اما با‌وجود این خط و نشان‌ها، اوکراین همچنان نسبت به شرایط نگران است. به‌گزارش «رویترز»، «دمیترو کولبا»، وزیر خارجه اوکراین در آستانه روز دوم نشست وزرای خارجه ناتو، خواستار فوریت اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه و تقویت همکاری‌های نظامی با کی‌یف شد. وی گفت: «ما از همه شرکایمان می‌خواهیم که با پیوستن به اوکراین این بسته بازدارنده را تکمیل کنند.»
نقش ناتو در این بسته بازدارنده، اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه در صورت انتخاب «تلخ‌ترین سناریو» است. «کولبا» افزود: «من شک ندارم همکاری مشترک می‌تواند رئیس‌جمهور پوتین را مجبور به عقب نشینی کند و انگیزه او برای انتخاب گزینه نظامی به‌عنوان تلخ‌ترین سناریو را از بین ببرد.» «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه امریکا در حاشیه نشست روز نخست گرچه درباره عواقب جدی تجاوز به حاکمیت ارضی اوکراین تأکید داشت، افشای برنامه‌های ایالات متحده در این باره را به پس از مشورت با متحدان امریکا در ناتو موکول کرد.
تنش در مرز اوکراین از سال 2014 به یکی از مباحث اصلی اختلافات میان مسکو و کشورهای غربی بدل شده است. این مناقشات پس از الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه با دولت اوکراین جدی‌تر شد و تاکنون بیش از 13 هزار نفر در این کشاکش جان باخته‌اند.
انتقاد از بی‌برنامگی‌ در افغانستان
روسیه تنها موضوع مورد بحث وزرای خارجه عضو ناتو نبود بلکه در دومین روز، نتایج 18 سال حضور امنیتی این نهاد در افغانستان و تبعات آن پس از خروج ناگهانی امریکا و نیروهای هم پیمان مورد بررسی قرار گرفت. «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو پیش از آغاز نشست روز دوم بر اینکه عملیات‌ نظامی در افغانستان قربانی «تغییر اهداف نظامی و بی‌برنامگی در دراز مدت» شده، تأکید کرد. «استولتنبرگ» گفت: «برنامه ناتو در افغانستان مقابله با تروریسم برای پیشگیری از حملات دوباره آن به مواضع اعضا بود. ما باید بپذیریم که در طول سال‌ها جامعه بین‌المللی به سطحی رسید که این هدف در میان دلایل دیگر گم شد و ما نتوانستیم اهداف جدید را محقق کنیم.»