هوش‌مصنوعی به عنوان یک رشته جدید به حوزه رتبه‌بندی و مقالات راه یافته و رتبه۱۳ ایران در دنیا از منظر تعداد مقالات و رتبه اول منطقه از منظر پایگاه‌های معتبر، نشان از توان علمی کشور دارد. هوش‌مصنوعی (Artificial Intelligence) به عنوان یک رشته علمی فنی جدید تأثیر غیرقابل انکاری بر فناوری‌ها و زندگی روزمره انسان‌‌ها داشته است. هوش‌مصنوعی، شاخه‌ای از علوم رایانه محسوب می‌شود که ایده اصلی آن از فلسفه کلاسیک نشأت می‌گیرد. هوش از سه مقوله علمی شبکه‌های عصبی، سیستم‌های استدلال فازی و الگوریتم تشکیل شده و هدف آن نزدیک‌سازی رفتار و پاسخ یک سامانه رایانه‌ای به الگوهایی است که انسان براساس آن‌ها رفتار می‌کند. برخی مهم‌‌ترین هدف هوش‌مصنوعی را تولید ماشین‌های دارای احساسات می‌دانند اما این تنها کارکرد این پدیده نیست. این رشته امروزه در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی، علوم هوافضا، اکتشافات، تسلیحات نظامی، پیش‌بینی وضع هوا، نقشه‌برداری و شناسایی عوارض، تشخیص صدا، تشخیص گفتار، تشخیص دست‌خط، بازی‌‌ها و نرم‌افزارهای رایانه‌ای کاربرد دارد. همچنین شاخه‌های متنوعی از جمله شبکه‌های عصبی مصنوعی، پردازش تصویر و بینایی ماشین، الگوریتم‌های تکاملی، سیستم‌های خبره، یادگیری ماشین، داده‌کاوی، پردازش زبان طبیعی، بازشناسی گفتار و... را در بر می‌گیرد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر خود با نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی کشور از «هوش‌مصنوعی» به‌عنوان یک مسأله مهم و آینده‌ساز نام بردند و تأکید کردند که «این مسأله در اداره آینده دنیا نقش دارد و باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که ایران جزء ۱۰ کشور برتر هوش‌مصنوعی در دنیا قرار بگیرد.» جمهوری اسلامی ایران در حال‌حاضر در حوزه هوش‌مصنوعی فعالیت‌های زیادی داشته است که همین امر به قرار گرفتن در میان رتبه‌های برتر منطقه و دنیا منجر شده است اما جایگاه ایران در این حوزه از منظر دانشگاهی و رتبه‌بندی‌ها چگونه است.
در این گزارش تلاش شده با بررسی چند پایگاه علمی بین‌المللی به بررسی وضعیت تولید علم ایران در هوش‌مصنوعی بپردازیم.
جایگاه دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی علوم رایانه (CSRankings) منطقه آسیا
| دانشگاه صنعتی شریف با رتبه کل ۶۳ در آسیا |
||
| موضوع |
زیر مجموعه |
بازه رتبه در آسیا |
| هوش‌مصنوعی |
هوش‌مصنوعی |
۶۴ |
| بینش رایانه‌ای |
۵۹ |
|
| یادگیری ماشینی و داده کاوی |
۵۰ |
|
| پردازش زبان طبیعی |
۵۵ |
|
| بازیابی وب و اطلاعات |
۵۷ |
|
| سیستم‌ها |
معماری کامپیوتر. شبکه‌های کامپیوتری. امنیت کامپیوتر. پایگاه‌های داده. طراحی اتوماسیون. جایابی سیستم‌ها. محاسبات با کارایی بالا. محاسبات تلفن همراه. اندازه‌گیری و عملکرد تحلیل و بررسی. سیستم عامل. زبان‌های برنامه‌نویسی. مهندسی نرم‌افزار |
۵۶ |
| نظریه‌ها |
الگوریتم‌‌ها و پیچیدگی. رمزنگاری. منطق و تأیید |
۴۰ |
| میان رشته‌ای |
زیست بوم بیوانفورماتیک. گرافیک کامپیوتری. اقتصاد و محاسبات. تعامل انسان و کامپیوتر. رباتیک. تجسم |
۷۰ |
| پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با رتبه کل ۷۳ در آسیا |
||
| موضوع |
زیر مجموعه |
بازه رتبه در آسیا |
| هوش‌مصنوعی |
هوش‌مصنوعی. بینش رایانه‌ای. یادگیری ماشینی و داده کاوی. پردازش زبان طبیعی. بازیابی وب و اطلاعات |
- |
| سیستم‌ها |
معماری کامپیوتر. شبکه‌های کامپیوتری. امنیت کامپیوتر. پایگاه‌های داده. طراحی اتوماسیون. جایابی سیستم‌ها. محاسبات با کارایی بالا. محاسبات تلفن همراه. اندازه‌گیری و عملکرد تحلیل و بررسی. سیستم عامل. زبان‌های برنامه‌نویسی. مهندسی نرم‌افزار |
۴۸ |
| معماری کامپیوتر |
۱۰ |
|
| طراحی اتوماسیون |
۲۴ |
|
| اندازه‌گیری و عملکرد تحلیل و بررسی |
۱۹ |
|
| نظریه‌ها |
الگوریتم‌‌ها و پیچیدگی. رمزنگاری. منطق و تأیید |
- |
| میان رشته‌ای |
زیست‌بوم بیوانفورماتیک. گرافیک کامپیوتری. اقتصاد و محاسبات. تعامل انسان و کامپیوتر. رباتیک. تجسم |
- |
| دانشگاه علم و صنعت ایران با رتبه کل ۸۵ در آسیا |
||
| موضوع |
زیر مجموعه |
بازه رتبه در آسیا |
| هوش‌مصنوعی |
هوش‌مصنوعی. بینش رایانه‌ای. یادگیری ماشینی و داده کاوی. پردازش زبان طبیعی. بازیابی وب و اطلاعات |
۸۱ |
| پردازش زبان طبیعی |
۵۲ |
|
| سیستم‌ها |
معماری کامپیوتر. شبکه‌های کامپیوتری. امنیت کامپیوتر. پایگاه‌های داده. طراحی اتوماسیون. جایابی سیستم‌ها. محاسبات با کارایی بالا. محاسبات تلفن همراه. اندازه‌گیری و عملکرد تحلیل و بررسی. سیستم عامل. زبان‌های برنامه‌نویسی. مهندسی نرم‌افزار |
۶۹ |
| پایگاه‌های داده |
۴۸ |
|
| نظریه‌ها |
الگوریتم‌‌ها و پیچیدگی. رمزنگاری. منطق و تأیید |
- |
| میان رشته‌ای |
زیست بوم بیوانفورماتیک. گرافیک کامپیوتری. اقتصاد و محاسبات. تعامل انسان و کامپیوتر. رباتیک. تجسم |
- |
جدول دانشگاه‌های ایرانی حاضر در پایگاه رتبه‌بندی US News در علوم کامپیوتر
| نام دانشگاه |
رتبه در موضوع |
رتبه کلی |
| دانشگاه تهران |
۱۰۶ |
۳۵۳ |
| دانشگاه آزاد اسلامی |
۱۶۰ |
۴۳۴ |
| دانشگاه صنعتی‌شریف |
۲۲۶ |
۶۴۷ |
| دانشگاه صنعتی امیرکبیر |
۲۵۳ |
۶۴۷ |
| دانشگاه علم و صنعت ایران |
۴۱۶ |
۹۲۹ |
| دانشگاه شیراز |
۴۳۳ |
۸۳۳ |
| دانشگاه صنعتی اصفهان |
۴۶۳ |
۶۸۹ |
جدول دانشگاه‌های ایرانی حاضر در پایگاه رتبه‌بندی لایدن در موضوع علوم کامپیوتر
| ردیف |
دانشگاه |
ردیف |
دانشگاه |
| ۱ |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر |
۱۶ |
دانشگاه سمنان |
| ۲ |
دانشگاه تهران |
۱۷ |
دانشگاه شاهرود |
| ۳ |
دانشگاه صنعتی‌شریف |
۱۸ |
دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل |
| ۴ |
دانشگاه علم و صنعت ایران |
۱۹ |
دانشگاه گیلان |
| ۵ |
دانشگاه شهید بهشتی |
۲۰ |
دانشگاه کاشان |
| ۶ |
دانشگاه فردوسی مشهد |
۲۱ |
دانشگاه رازی کرمانشاه |
| ۷ |
دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی |
۲۲ |
دانشگاه زنجان |
| ۸ |
دانشگاه تبریز |
۲۳ |
دانشگاه ارومیه |
| ۹ |
دانشگاه صنعتی اصفهان |
۲۴ |
دانشگاه صنعتی سهند |
| ۱۰ |
دانشگاه تربیت مدرس |
۲۵ |
دانشگاه شهید چمران اهواز |
| ۱۱ |
دانشگاه شیراز |
۲۶ |
دانشگاه پیام نور |
| ۱۲ |
دانشگاه اصفهان |
۲۷ |
دانشگاه مازندران |
| ۱۳ |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران |
۲۸ |
دانشگاه صنعتی مالک اشتر |
| ۱۴ |
دانشگاه شهید باهنر کرمان |
۲۹ |
دانشگاه بوعلی سینا همدان |
| ۱۵ |
دانشگاه یزد |
||
جدول دانشگاه‌های ایرانی حاضر در پایگاه رتبه‌بندی شانگهای در موضوع علوم و مهندسی کامپیوتر
| موضوع: علوم و مهندسی کامپیوتر رتبه‌بندی شانگهای |
|
| نام دانشگاه |
بازه رتبه |
| دانشگاه آزاد اسلامی |
۲۰۱-۳۰۰ |
| دانشگاه تهران |
۲۰۱-۳۰۰ |
| دانشگاه صنعتی امیرکبیر |
۴۰۱-۵۰۰ |
| دانشگاه صنعتی‌شریف |
۴۰۱-۵۰۰ |
جدول دانشگاه‌های ایرانی حاضر در پایگاه رتبه‌بندی کیواس در کامپیوتر
| موضوع: علوم و مهندسی کامپیوتر رتبه‌بندی کیواس |
|
| نام دانشگاه |
بازه رتبه |
| دانشگاه صنعتی‌شریف |
۲۵۱-۳۰۰ |
| دانشگاه تهران |
۴۰۱-۴۵۰ |
| دانشگاه صنعتی امیر کبیر |
۵۵۱-۶۰۰ |
رتبه‌بندی تایمز: بالا‌ترین رتبه دانشگاه‌های ایرانی در علوم کامپیوتر
جدول دانشگاه‌های ایرانی حاضر در پایگاه رتبه‌بندی تایمز در حوزه «علوم کامپیوتر»
| موضوع علوم کامپیوتر |
|
| بازه رتبه |
دانشگاه‌ها |
| ۲۰۱–۲۵۰ |
دانشگاه صنعتی‌شریف |
| ۳۰۱–۴۰۰ |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر. دانشگاه تهران |
| ۴۰۱–۵۰۰ |
دانشگاه صنعتی اصفهان |
| ۵۰۱–۶۰۰ |
دانشگاه علم و صنعت ایران. دانشگاه شیراز. دانشگاه تبریز |
| ۶۰۱–۸۰۰ |
دانشگاه فردوسی مشهد. دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی. دانشگاه شهید باهنر کرمان. دانشگاه شهید بهشتی. دانشگاه یزد |
بررسی توان علمی کشور در حوزه هوش‌مصنوعی تنها به مقالات علمی و رتبه‌بندی‌های دانشگاهی محصور نمی‌شود بلکه در حوزه‌های مختلفی که زیرشاخه‌های کاربردی هوش‌مصنوعی هستند نیز می‌توان ردپای توان محققان و دانشمندان ایرانی را مشاهده کرد. به نظر می‌رسد بخشی از این تصویر در آینه جهان بازنمایی شده و هنوز بخشی از آن با توجه به نوپا بودن این رشته در ایران، مغفول مانده که لزوم توجه مدیران و مسؤولان حوزه علم و فناوری کشور را می‌طلبد.
منبع: مهر
∎
نظر شما