به گزارش پایگاه تخصصی مسجد؛ با شیوع موج سوم کرونا رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) در جلسه‌ای با ستاد ملی مقابله با کرونا در بخشی از سخنان خود بر «آموزش همگانی درباره‌ی راه‌های شیوع و شیوه‌های پیشگیری به صورت محله‌محور و با استفاده از ظرفیت مساجد و بسیج و البته با محوریت وزارت بهداشت و همکاری وزارت ارشاد و صداوسیما» تأکید فرمودند.
مسجد علوی یکی از مساجد محوری در «عملیات محله محور مسجد پایه» است. همچنین یک مسجد موفق است. دلایل این موفقیت در نظر شما به عنوان امام جماعت این مسجد چیست؟
به نظر من اگر موفیتی به دست آمده، از لطف خدا است. اما به هرحال دلایلی در این موفقیت دخیل بوده است. یکی از این دلایل استفاده از توانِ همه‌ی مسجد است. سعی من بر این بوده که هم از کارایی جوانان و هم از تجربه بزرگترها بهره ببرم! تلاش کردیم که نه جوانگرایی افراطی داشته باشیم و نه جوان گریزی افراطی!
همواره برای تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌های فرهنگی و عمومی مسجد با هم مشورت می‌کنیم. به همین دلیل، چند شورا برای منظورهای مختلف تشکیل داده‌ایم. شورای فرهنگی، شورای مربیان و شورای هیئت‌امنای مسجد همه برای مشورت و همفکری بیشتر ایجاد شده‌اند. وقتی کارها با مشورت جلو برود باعث دلگرمی جمع خواهد شد.
ما در مسیر خود به دنبال اهدافی به منظور دیده شدن نبودیم و نیستیم. به دنبال این نبودیم که کانون]های فرهنگی و هنری [و یا مرکز]رسیدگی به امور مساجد[ ما را قضاوت کند، بلکه هدف اصلی ما انجامِ کار است. وقتی یک فعالیت به سبکی انجام شود که اثرگذاری دینی و فرهنگی داشته و باعث اخلاص انجام دهندگان آن شود، قطعاً کاری اثرگذار می‌شود و برکت پیدا خواهد کرد.
یکی دیگر از دلایل موفقیت مسجد علوی این است که؛ ما هیچ موقع در مسجد به آن جایگاهی که رسیدیم بسنده نکردیم. مسجد ما بارها مورد تشویق و تقدیر قرار گرفته، ولی ما در آن جایگاه توقف نکردیم! هر جا که ایده نو، فعالیت جدید و متفاوتی را مشاهده می‌کنیم از آن در جهت ارتقاء کیفیت فعالیت‌ها و برنامه‌ها و مهمتر از همه در خدمت به مردم بهره می‌گیریم.
در حقیقت نقطه مطلوبی برای خودمان رسم نکردیم. هیچ وقت به خاطر مسائل مادی و مالی زمین ننشسته‌ایم. همیشه از تلاشمان هزینه کرده‌ایم و اگر اسباب کاری مهیا شده، آن را به بهترین نحو انجام داده‌ایم و اگر اسباب آن مهیا نشده، باعث افزایش تجربه‌ی ما شده است. مجموعه این موضوعات در پویایی و موفقیت مسجد علوی تاثیر داشته است.
یکی از نقاط قوت در مسجد علوی نبود اختلاف است! یعنی هیچ یک از ارکان مسجد ما اختلافی با هم ندارند. سابق بر این فرمانده بسیج یکی از اعضای شورای فرهنگی بود که پس از انصراف ایشان با درخواست حوزه، فرماندهی پایگاه بسیج مسجد به من(امام جماعت) سپرده شد.
در کانون فرهنگی و هیئت هم بچه‌ها کارها را پیش می‌برند و من نقش بزرگتر را در آنجا دارم. در واقع در روابط بسیج، کانون، هیئت امناء، خدام و هیئت مذهبی چندگانگی وجود ندارد. همان کسانی که بسیج را اداره می‌کنند در کانون و هیئت فعالیت دارند و اعضاءِ کانون، هیئت و بسیج در کارهای مسجد با هم همکاری می‌کنند.
ما در مسجد تشکیلات موازی نداریم. همه‌ی ما با هم یکی هستیم. یک نفر در رأس هرم به احتساب مسئولیتش باید امام جماعت باشد و بقیه در خیریه، صندوق، قرارگاه جهادی، بسیج، کانون، هیئت مذهبی و هیئت امناء در جایگاه خود، کارشان را انجام می‌دهند ولی در یک تشکیلات و با یک هدف. اگر اختلافی بین آنها به وجود آمده بسیار جزئی و سطحی بوده و اختلاف بین دو شخص بوده که به تشکیلات مرتبط نبوده است. این تعهد به هدفِ مجموعه، باعث رشد آن شده است.
تعامل من به عنوان امام جماعت با ارکان مسجد، یک تعامل کاملاً پدر گونه است. من در جایگاه خودم وظیفه‌ام را انجام می‌دهم و نسبت به مجموعه نقش حمایتی و پشتیبانی دارم. در واقع مدیریت کلان در مسجد به عهده‌ی من و اداره و اجرا به عهده‌ی قسمت‌های مختلف است.
درباره‌ی فعالیت‌های مسجد علوی بیشتر توضیح دهید.
مسجد ما در هفته دو جلسه‌ی قرآن به صورت تخصصی برای نوجوانان و جوانان برگزار می‌کند. البته به دلیل همه گیری کرونا این جلسات محدود شده بودند، ولی از این هفته دوباره برقرار می‌شوند.
مسجد علوی دو هیئت دارد که یکی برای عموم و دیگری هم برای جوانترها و نوجوانان است. در حال حاضر هر دوی آنها فعال هستند. این هیئت‌ها از اول محرم تا آخر صفر هر روز صبح و بعدازظهر برنامه داشتند. همچنان که در روز اربعین، تاسوعا، عاشورا، شهادت امام حسن(علیه‌السلام) و وفات پیامبر اسلام(صلی‌الله علیه‌و‌آله‌وسلم) نیز مراسم ویژه برگزار کردند. گفتنی است که؛ هیئت عمومی مسجد علوی ۵۰ سال قدمت دارد.
یکی از برنامه‌های ویژه‌ی مسجد ما مراسم چهارشنبه‌سوری است! البته محتوای این مراسم با چیزی که در بیرون به شکل ترقه انداختن و آتش‌بازی برگزار می شود کاملاً متفاوت است. این مراسم شامل برنامه‌های ورزشی، استخر و پذیرایی شام است. چند ساعت مراسم مفرح و شاد برای آن روز تدارک می‌بینیم. به طوریکه جذابیت این برنامه به قدری است که از چند روز قبل بچه‌ها مدام آن را پیگیری می‌کنند.
مسجد ما در طول سال چندین اردو برگزار می‌کند. از مشهد و شمال گرفته تا اردوی یک روزه قم و جمکران و مناطق ییلاقی اطراف تهران. البته در این میان اردوی جهادی همواره طرفدار دارد. در حال حاضر گروه جهادی مسجد علوی در مناطق محروم اطراف تهران، با پشتیبانی مالی خیرین برای نیازمندان غذای گرم تهیه می‌کنند. در کنار آن، برنامه های فرهنگی متنوعی برای نوجوانان و جوانان آن مناطق دارند. در واقع گروه جهادی مسجد ما یک گروه فرهنگی ـ مسجدی است. برگزاری کلاس قرآن، مسابقه، اهدای جایزه و هم‌کلام شدن با بچه‌ها از جمله فعالیت‌های این گروه جهادی است.
در باب توسعه‌ی فضای فرهنگی مسجد، کانون فرهنگی ـ هنری ما اکنون به ثبت رسیده و مقدمات تأسیس یک صندوق قرض الحسنه را هم انجام داده‌ایم.
مسجد علوی یک مهدکودک قرآنی هم دارد که تا قبل از کرونا به صورت پاره وقت فعالیت می‌کرد. اما در صدد هستیم که با کم شدن محدودیت‌های کرونایی، این مهدکودک به طور تمام وقت در خدمت اهالی باشد.
همچنین در حال تأسیس یک دارالقرآن کریم هستیم که برنامه‌های آن هم برای آقایان و هم برای خانم ها طرح ریزی شده است.
البته بانوان مسجد علوی فعالیت‌های بسیار خوبی دارند. به عنوان مثال بسیج خواهران مسجد در مناسبت‌های مختلف برنامه هفتگی دارد. همچنین در طول سال و همه‌ی ایام ماه مبارک رمضان برنامه تفسیر و ختم قرآن را دارند.
البته خواهران در اردوهای عمومی، مثل اردوی یکروزه قم که به صورت خانوادگی برگزار می شود، حضور دارند. آنها برخی اردوهای ویژه مثل اردوهای تفریحی اطراف تهران و اردوهای زیارتی یک روزه، مثل زیارت امامزاده هاشم(علیه‌السلام) و مسجد جمکران را هم در برنامه‌های خود دارند.
بانوان مسجد، در روز ولادت حضرت فاطمه الزهرا(سلام‌الله‌علیها) و روز مادر یک مراسم عالی به همراه قدردانی از مادران و اهدای جوایز و هدایایی به شرکت‌کنندگان برگزار می‌کنند.
برنامه های دیگر معرفتی و مهارتی(خیاطی - چادر دوزی - گلدوزی) هم دارند که در قالب کلاس برگزار می‌کنند.
مسجد شما در یکی از محله‌‌های بالای شهر قرار دارد، طبیعتاً فرزندان برخی از اهالی از امکانات ویژه‌ای برخوردارند. این موضوع تا چه حد روی جذب نوجوانان به مسجد تاثیر دارد؟
برخی از اهالی بومی این محله‌ها هستند و لزوماً ثروتمند نیستند. فقط از قدیم در این مناطق ساکن هستند. همچنین، همه آنها در برج زندگی نمی‌کنند. ولی با این حال، این موضوع وجود دارد.
در بسیاری از موارد این امکانات مادی نیستند که برایشان جذابیت دارد! آنها به چیزهایی جذب می‌شوند که در خانه‌هایشان کمتر وجود دارد ولی در مسجد آن را می‌یابند. اصولاً همان امر است که باعث جذب آنها به مسجد و جذابیت اردوها و برنامه‌های مسجدی برای آنها می‌شود. در حقیقت این «آرامش معنوی مسجد» است که باعث جذب آنها می‌شود.
آرامش معنوی مسجد در کمتر خانه‌ای یافت می‌شود. بخصوص خانه‌هایی که زرق و برق بیشتری دارند از آن کمتر برخوردارند.
موضوع دیگر ایجاد «حال معنوی» است. حال معنوی‌ای که اردوهای زیارتی در این بچه‌ها ایجاد می‌کند تاثیر زیادی در جذب آنها دارد. همین بچه‌های پولدار در پیاده‌روی اربعین دو سال پیش شرکت کردند. بسیاری از آنها کل مسیر نجف تا کربلا را با اشتیاق پیاده رفتند. جایگاه بالای این سفرها و اردوها به هیچ عنوان با سفرهای اروپا و شمال قابل قیاس نیست! با اینکه بسیاری از این بچه‌ها خیلی هم حساس بودند ولی هر سال با اصرار فراوان، خود را به پیاده روی اربعین می‌رساندند.
بحث دیگر «انس و رفاقت» است. با اینکه بسیاری از نوجوانان رابطه صمیمی و تا حدی رفاقتی با والدین خود دارند، اما جنس رفاقت موجود در مسجد بسیار متفاوت است. رفاقتی که در مسجد شکل می‌گیرد به نظر من، بی‌شیله‌پیله و بی‌کلک است. آنها در مسجد با یک مشاور امین ارتباط برقرار می‌کنند. در اکثر موارد در منازل، والدین چنین جایگاهی ندارند. این مسئله باعث شده که حضور در اردوها، استخر و بسیاری از مراسمات مسجدی برای آنها جذاب تر از امکانات مادی خانه‌های خود باشد.
یکی از اصول «عملیات محله محور مسجد پایه» کار شبکه‌ای مساجد و ائمه جماعات است. این کار گروهی و هماهنگی بین امامان جماعت، چه کمکی به ارتقاء فعالیت‌های مسجدی و در پی آن مدیریت مسجد می‌کند؟
این هماهنگی و همکاری یک ضرورت است. همه ارکان مسجد از قبیل بسیج، کانون و امام جماعت باید شبکه شوند. کار جزیره‌ای و مستقل در زمانه کنونی که افزایش توانمندی ناگزیر است، کافی نیست.
اما این هماهنگی و همکاری به دو شکل صورت‌پذیر است. اول اینکه؛ «مرکز رسیدگی به امور مساجد» ائمه جماعات مساجد محوری و سایر مساجد را با ابلاغ و توجیه با هم هماهنگ کند. البته این موضوع به طور کامل انجام نشده است.ائمه جماعات مساجد محوری تا حد زیادی در جریان کار قرار گرفته‌اند ولی ائمه سایر مساجد هنوز توجیه نیستند.
دومین حالت، هماهنگی و همکاری دوستانه و رفاقتی بین ائمه جماعات است.
قبل از اینکه «عملیات محله محور مسجد پایه» آغاز شود، این نوع همکاری بین ائمه جماعات برخی از مناطق وجود داشت. ما خیلی قبل از کرونا چنین هماهنگی‌هایی داشتیم. ما چند نفر از ائمه جماعات منطقه بودیم که به طور مستمر جلساتی در مساجد همدیگر برگزار می‌کردیم و از ایده‌ها، تجربیات، امکانات و توانایی‌های هم بهره می‌بردیم.
وقتی ایده‌ها به اشتراک گذاشته شوند و راهکارهای عملیاتی آنها مطرح و تجربه آن منتقل شود، قطعاً در مدیریت مسجد تاثیر گذار خواهد بود. بسیاری از فعالیت های موفق همین راه را طی کرده‌اند. وقتی امام جماعت از تجربه یک مسجد دیگر استفاده می‌کند، قطعاً چند قدم جلوتر خواهد بود.
همچنین همدلی ایجاد شده از ارتباط امامان مساجد بسیار کارگشا است. در ایام فاطمیه مساجد این منطقه یک دسته عزاداری مشترک راه انداختند که در نوع خود بسیار عالی و تاثیرگذار بود. همچنین، چندین بار هیئت عزاداری مشترک داشته‌ایم.
فرماندهان پایگاه‌های بسیج مساجد اطراف نیز چندین بار با هم جلساتی داشته‌اند. البته باید بگویم اینها همه قبل از کرونا اتفاق افتاد، چون ضرورت چنین همکاری‌هایی را احساس کرده بودیم. این رفاقت باعث شد تا علاوه بر اشتراک تجربه ها در مسائل مالی نیز به یکدیگر کمک کنیم.
این هماهنگی و تشریک مساعی توان مساجد را افزایش می‌دهد، ضعف آنها را به سرعت از بین می‌برد و اشتباهات را کاهش می‌دهد. در نتیجه هزینه‌ها کم و کیفیت کارها ارتقاء پیدا می‌کند.
در حال حاضر اگر قرار باشد هماهنگی و همکاری در قالب «عملیات محله محور مسجد پایه» شکل بگیرد، باید سایر مساجد(غیر از مساجد محوری) از طرف «مرکز رسیدگی به امور مساجد» توجیه شوند. اگر ائمه جماعات یک محله، محوریت یک مسجد را به صورت سیستماتیک بپذیرند، موقعیت همکاری بهتری ایجاد می‌شود و زمینه‌ی رفاقت نیز فراهم می‌گردد.
نظر شما