به گزارش اقتصادآنلاین، اگر خودروسازان اعتراضی به فرمول شورای رقابت دارند، باید به شکل رسمی آن را ارائه کنند تا در هیات تجدید نظر مورد بررسی قرار بگیرد اما در هشت سالی که بنده در این سمت قرار داشته‌ام تاکنون هیچ اعتراض رسمی به این فرمول صورت نگرفته و خودروسازان تنها به قیمت‌ها اعتراض دارند." این بخشی از صحبت‌های اخیر آلبرت بغزیان – دبیر هیات تجدیدنظر شورای رقابت – است. 

او در گفت‌وگویی که با اقتصاد آنلاین داشت اعلام کرد که با وجود تمام انتقاداتی که در سال‌های گذشته از سوی خودروسازان نسبت به فرمول شورای رقابت وجود داشته، آنها هرگز این اعتراض‌ها را به شکل رسمی در این شورا مطرح نکرده‌اند. موضوعی که نشان می‌دهد با وجود زیان ده شدن یک بنگاه بزرگ اقتصادی، مدیران ایران خودرو حتی به شکل رسمی درخواستی برای تجدید نظر ارائه نکرده‌اند، درخواستی که چه بسا با بررسی آن، امکان تغییر در فرمول شورای رقابت و بهبود شرایط ایران خودرو را به وجود می‌آورد.

براوردها نشان می‌دهد که میزان زیان انباشته خودروسازان داخلی از مرز ۸۰ هزار میلیارد تومان نیز عبور کرده است. میزان بدهی به قطعه سازان نیز بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان شده و اگر به این اعداد اقساط سررسید شده بانکی نیز اضافه شود، نشان دهنده دشواری شرایط آنهاست.

شرکت ایران خودرو در سال ۹۹، بیش از ۱۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان زیان خالص شناسایی کرد که این مبلغ نسبت به سال ۹۸، حدود سه برابر شده است. همچنین در سال ۹۷، زیان خالص این شرکت به ۹هزار و ۶۰۰میلیارد تومان رسید. با تداوم روال سال‌های گذشته و افزایش دیون، این عدد در امسال نیز قطعا افزایش خواهد یافت و با وجود گذشت بیش از نیمی از سال هنوز برنامه‌ای برای برون رفت از این شرایط وجود ندارد.

این در حالی است که ایران خودرو در تعداد خودروهای ناقص باقی مانده در خط تولید نیز در حال رکوردشکنی است. رئیس سازمان بازرسی کل کشور چند روز قبل اعلام کرد که نزدیک به ۱۵۰ هزار دستگاه خودرو در پارکینگ خودروسازان باقی مانده و آنها تا پایان آبان زمان دارند تا این خودروها را آماده تحویل کنند.

ایران خودرو برای ارائه این خودروها به بازار اما چند مشکل جدی دارد. نخست آنکه برخی از قطعات موردنیاز از جمله تراشه‌های الکترونیکی در بازار بین‌المللی نیز با کمبود مواجه است و با توجه به معضل نقدینگی، مشخص نیست که ایران خودرو چطور امکان دسترسی به این قطعات را پیدا خواهد کرد. از سوی دیگر با افزایش قابل توجه بدهی به قطعه سازان داخلی، این مجموعه‌ها نیز با مشکل نقدینگی مواجه هستند و ایران خودرو برای سرعت گرفتن تولید خود باید چاره‌ای برای کاهش این بدهی نیز پیدا کند. 

از سوی دیگر آمار تولید سال ۱۴۰۰ تاکنون نشان می‌دهد که تولیدات نسبت به هدف‌گذاری عقب است و بعید به نظر می‌رسد دستیابی به هدف‌گذاری سالانه وزارت صمت ممکن باشد. این در حالی است که وزیر صمت نیز اعلام کرده در سال آینده میزان تولید خودرو در کشور افزایش خواهد یافت و این یعنی خودروسازان حتی فشاری بیشتر از آنچه درحال‌حاضر تحمل می‌کنند را تجربه خواهند کرد.

ایران خودرو در دستیابی به اهداف داخلی خود نیز چندان موفق نبوده است. خودروی تارا به عنوان جدیدترین محصول این شرکت بنا بود تا پایان سال تولیدی ۵۰ هزار دستگاهی را تجربه کند اما آخرین براوردها نشان می‌دهد که میزان تولید تارا فاصله‌ای قابل توجه با هدف‌گذاری ابتدایی دارد و مشخص نیست ایران خودرو تا پایان امسال توان تولید چند دستگاه از این محصول را خواهد داشت. این در حالی است که تاکنون در چند مرحله، پیش فروش تارا کلید خورده و متقاضیان در ماه‌های پیش‌رو، چشم انتظار خودروهایی هستند که پیش از آن پیش پرداختش را به حساب ایران خودرو واریز کرده‌اند.

در میان تمام این مشکلات، اختلاف نظر ایران خودرو و شورای رقابت همچنان جایگاهی محوری در این فرایند و زیان ده شدن این شرکت دارد. ایران خودرو اعلام کرده با قیمت گذاری دستوری شورای رقابت، عملا با تولید هر محصول جدید، زیانی تازه را نیز به ثبت می‌رساند، این در حالی است که با افزایش فاصله قیمت میان نرخ‌ کارخانه و بازار، فضایی جدید برای عده‌ای محدود به وجود آمده تا با رانت قیمت‌های رسمی، خودرو خود را در بازار آزاد بفروشند. برای مثال خودرو پژو پارس ایران خودرو که بیشترین فاصله را میان کارخانه و بازار دارد، در هر ثبت نام برای قرعه کشی، با استقبال چند ده هزار نفری روبه رو می‌شود که نشان از آن دارد بسیاری از این افراد متقاضی واقعی نیستند و به دنبال به دست آوردن سود خالص از فروش محصول در بازار آزادند.

پس از حدود یک سال و نیم از آغاز فرآیند قرعه کشی، ایران خودرو چند هفته قبل فروش جدید هایما را بدون قرعه کشی انجام داد. در این فرآیند باز هم مانند گذشته، در زمانی کوتاه تمام ظرفیت به فروش رسید و بسیاری از متقاضیان اعلام کردند که عملا امکان دسترسی به سایت را پیدا نکرده‌اند. ایران خودرو که پیش از این علت حذف قرعه کشی هایما را کاهش فاصله قیمت میان کارخانه و بازار اعلام کرده بود – در حالی که هنوز فاصله‌ای ۱۴۰ میلیون تومانی باقی مانده – در توضیح چرایی تصمیم جدید خود، مشکلات قرعه کشی را بهانه کرد و در بیانیه‌ای رسمی، تصریح کرد که در دورهای پیشین قرعه کشی تعداد زیادی از افرادی که نامشان بیرون آمده بود، وجه لازم را پرداخت نمی‌کردند و متقاضیان غیر واقعی به این فرآیند ورود می‌کردند.

آنچه که عجیب به نظر می‌رسید سکوت ایران خودرو در برابر مشکلات قرعه کشی در یک سال و نیم گذشته بود که ناگهان خود را در فروش هایما نشان داد. جدای از آن انتقاد ایران خودرو از فرمول شورای رقابت برای قیمت‌گذاری محصولات نیز همچنان ادامه داشت. اتفاق عجیب این بود که دبیر هیات تجدیدنظر شورای رقابت اعلام کرد که با وجود تمام این انتقادات، ایران خودرو هرگز اعتراض رسمی خود به فرمول شورا را ارائه نکرده و در نتیجه، جلسه‌ای برای تجدید نظر نیز برگزار نشده است.

فرشاد مقیمی که خود سابقه حضور در معاونت‌های وزارت صمت را دارد، در ماه‌های گذشته هیچ طرحی برای برون رفت ایران خودرو از ضرر و زیان‌های فعلی ارائه نکرده و حتی اعتراض شرکت به تصمیمات شورای رقابت را نیز از کانال‌های رسمی پیگیری نکرده است، موضوعی که امروز رکوردشکنی در زیان‌های انباشته این گروه خودروسازی را به همراه داشته و مشخص نیست در صورت تداوم این شرایط، کار تا کجا ادامه خواهد یافت.