سرویس اقتصادی جوان آنلاین: در حالی که بخشی از درآمد‌های ارزی کشور از محل صادرات بنزین تأمین می‌شود، مشخص نیست چرا وزارت نفت صادرات این محصول استراتژیک را ممنوع اعلام کرده است.

از چند ماه پیش زمزمه توقف صادرات بنزین شنیده می‌شد؛ در سه ماهه نخست سال جاری ۷۰۰ میلیون دلار درآمد ناشی از صادرات بنزین کشور بوده است، اما خبر‌های غیررسمی حاکی از این بود که از تیرماه امسال، صادرات بنزین کشور متوقف شده و درآمد ارزی صادرات این فرآورده نفتی در ماه پایانی فعالیت دولت دوازدهم به صفر رسیده است.
در همین باره، علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران گفته است: از اوایل خرداد عرضه بنزین در بورس انرژی ایران، یعنی صادرات بنزین، متوقف شد که عرضه‌کننده دلیل آن را افزایش مصرف داخل اعلام کرده است که به شخصه اعتقاد دارم در حال حاضر بخشی از بنزینی که به عنوان مصرف داخلی محسوب می‌شود با توجه به عدم عرضه در مکانیزم بورس و نیاز کشور‌های همسایه در حال قاچاق شدن است.
وی به تسنیم گفته است: قاعدتاً به دلیل اختلاف قیمت بنزینی که بین کشور ما و کشور‌های اطراف وجود دارد، همواره مقداری قاچاق بنزین داشتیم، در دو سال گذشته به اذعان کارشناسان و مسئولان مربوطه، قاچاق بنزین به شدت کم شد و نزدیک به صفر رسید چراکه تمامی نیاز‌های کشور‌های اطرف، از طریق صادرات رسمی و معبر امن انجام می‌شد، اما اکنون با توقف صادرات بنزین، فعال شدن دوباره قاچاق بنزین دور از ذهن نیست.
این اتفاق در حالی رح داده که جمهوری اسلامی ایران طی دو سال گذشته، برای کاهش فشار‌های تحریمی، صادرات بنزین را در دستور کار قرار داده بود و اتفاقاً نگاهی به میزان فروش بنزین چه از طریق بورس و چه از مسیر‌های دیگر، نشان می‌دهد دستاورد خوبی نیز به همراه داشته است.
آمار‌ها می‌گویند در سال ۹۸ بیش از ۲ میلیون تن بنزین در بورس انرژی ایران معامله شد که این رقم در سال ۹۹ به ۸ میلیون تن افزایش پیدا کرد؛ مجموع فروش بنزین در سال ۹۸ در بورس انرژی ایران بیش از ۱۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود که این در سال ۹۹ به ۵۵ هزار میلیارد تومان رسید. تمامی فروش بنزین در بورس انرژی ایران، فروش خارجی و مربوط به صادرات بنزین بوده که شامل فروش دریایی و فروش زمینی می‌شود.
اما در سال ۱۴۰۰ عرضه‌های فرآورده نفتی به‌ویژه بنزین محدود شد به طوری که مجموعاً ۶۹ هزار و ۵۰۰ تن بنزین به ارزش ۸۵۵ میلیارد تومان و ۱۹ هزار تن گازوییل با ارزش ۲۳۰ میلیارد تومان معامله شد. از تیرماه هم که به طور کلی، عرضه بنزین به تاریخ پیوست تا بخش مهمی از درآمد‌های کشور از بین برود.
مدیرعامل بورس انرژی در این باره می‌گوید: مکاتباتی را با وزیر محترم نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی انجام داده‌ایم و جلساتی با گروه‌های مختلف داشتیم که هنوز نتایج مشخصی نداشته و تا این زمان، اعلام نکرده‌اند که چه زمانی مجدداً صادرات بنزین برقرار خواهد شد.
استراتژی کشور چیست؟
همه این اتفاقات در حالی رخ داده که استراتژی نظام برای خروج از بن‌بستی که تحریم‌ها ایجاد کرده، تمرکز بر صادرات فرآورده‌های نفتی بود. با توجه به سهمیه‌بندی بنزین و ایضاً به مدار آمدن پالایشگاه ستاره خلیج فارس، حداقل ۲۰ میلیون لیتر بنزین تولیدی به دنبال بازار بود که وزارت نفت، این رقم را برای صادرات کنار گذاشت.
بنزین بر خلاف نفت خام، بازار گسترده‌تر و راحت‌تری در اختیار داد؛ ابزار‌های لجستیکی و بازاریابی بنزین هم بر برخلاف نفت خام، کاملاً در اختیار است که به همین موضوع، به خوبی روی صادرات بنزین مانور داده شد. برای صادرات نفت، تنها چند کشور می‌توانند نفت ایران را خریداری کنند و حتی در صورت دور زدن تحریم‌ها، به راحتی قابل تشخیص است که نفت ورودی به هر کشوری، برای ایران است یا خیر چراکه نفت ایران، از نظر شیمیایی دارای مشخصات روشنی است.
بنزین، اما از این محدودیت‌ها رنج نمی‌برد؛ به اندازه سراسر جهان بازار برای بنزین وجود دارد که منشأ آن به‌راحتی قابل تشخیص نیست. ضمن آنکه بازار‌های منطقه‌ای بزرگی در اختیار جمهوری اسلامی ایران است که طی دو سال اخیر، به‌راحتی توانسته بنزین را به فروش برساند و بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند.
حتی موفقیت جمهوری اسلامی ایران در کسب این درآمد به حدی بالا بود که بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی، تحریم‌هایی را که قرار بود ایران را فلج کند به تمسخر گرفتند و رسماً شکست تحریم‌ها را اعلام کردند. بنزین توانست مفر بزرگی برای کسب درآمد باشد، اما هنوز مشخص نیست چه اتفاقی در حال رخ دادن است که بنزین ایران به‌جای صادرات، از نقاط دیگری سر درمی‌آورد.