طی سال‌های اخیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور با مرکزیت شیراز، مطالعات گسترده ای پیرامون فرونشست در استان فارس به ویژه محدوده روستای دیندارلو انجام داده است. برپایه این مطالعات در دشت‌های مختلف به ویژه دشت‌های استان فارس، شاهد وقوع گسیختگی در زمین بوده‌ایم. مناطقی که بالاترین سطح ایستایی آب را داشته است.

بیش از یک دهه خشکسالی و برداشت بی رویه آب از اعماق زمین و متوقف نشدن این برداشت‌ها، گودال‌ها و حفره های بزرگ و تونل‌هایی در زیر سطح زمین ایجاد کرده و با پیشروی این از هم گسیختگی به سطح زمین، به ویژه در نقاط مرتفع و مناطقی که رخنمون سنگی نزدیک سطح قرار دارند، سبب ایجاد شکاف در سطح شده و در بخش‌های مرکزی دشت با تراکم رسوبات، نشست و حرکات قائم به سمت پایین ایجاد می شود.

تداوم ساخت و ساز در دیندارلو

حسین مردانی یکی از اهالی روستای دیندارلو به ایسنا گفت: با وجود اینکه ساخت و ساز در این روستا ممنوع اعلام شده اما همچنان ساختمان سازی در روستا ادامه دارد، زیرا امکان رها کردن خانه و رفتن از این روستا وجود ندارد.

مردانی با اشاره به اینکه امکان جابه‌جایی روستا، تنها با تامین زمین بدون معارض و مالک، امکان‌پذیر خواهد بود، تاکید کرد که مردم راضی نمی‌شوند که چند متر آن طرف‌تر از خانه‌ای که دیوار و سقفش ترک خورده، خانه‌ای دیگر بسازند.

او با بیان اینکه خانه‌های بیش از ۲۰۰ خانوار دیندارلو، آسیب‌ دیده است، بر لزوم چاره‌اندیشی مناسب برای رفع مخاطرات موجود و پایان دادن به هراس مردم این روستا از اینکه به یک باره خانه بر سرشان خراب شود، تاکید کرد.

ساناز دیندارلو یکی از بانوان ساکن این روستا نیز به ایسنا گفت: دیندارلو روستای کوچکی‌ست با اهالی ترک زبان، بیشتر مردان روستا کشاورز و دامدارند و با توجه به موقعیت این روستا، کشاورزی اصلی ترین شغل برای کسب معاش و زندگی مردم محسوب می‌شود.

او با بیان اینکه همین کشاورزی آن هم بدون برنامه باعث این مخاطرات شده، افزود: همچنان کشاورزی در روستا رونق دارد و از استفاده بی رویه از ذخایر آب جلوگیری نمی شود.

سارا دیندارلو گفت: مسئولین تاکنون هشدار و پافشاری زیادی برای تخلیه نداشته و صرفا هنگام نزول باران نیروی انتظامی با گشت در روستا هشدار تخلیه اعلام می کند، اما به نظر شما مردم بی جا و مکان در حین سیل و باران چگونه می توانند خانه خود را رها کرده و آواره شوند. بعضی از خانواده ها در خانه هایی زندگی می کنند که دقیقا روی گسل یا کنار آن قرار دارد.

به گزارش ایسنا، مطالعات زمین شناسی نشانگر آنست که جنس خاک در روستای دیندارلو ماسه ای و رسی بوده و در برخی قسمت ها شاهد تپه های خرده سنگی و قلوه سنگی هستیم؛ بنابراین رسوبات این روستا نسبت به بخش‌های جنوبی درشت‌دانه تر بوده و به نظر می رسد رسوبات زیر پوشش آبرفتی ریز دانه و ماسه ای این روستا در اعماق بیش از ۱۰ متر یا بیشتر را رسوبات خرده سنگی و قلوه سنگی تشکیل می دهند.

برخی از بازمانده های این رسوبات به صورت تپه های منفرد در محدوده روستا دیده می شود. بر اساس داده های اولیه فرونشست در این منطقه در سال ۲۵ سانتی متر است و پهنای این شکاف ها در دیندارلو به ۱۰ متر از عمق زمین می رسد.

همچنین مطالعات زمین شناسی نشانگر آن است که دو موضوع برداشت‌های بی رویه آب و فعال بودن گسل منجر به ایجاد فرونشست شده است. با توجه به وضعیت فرونشست در منطقه دیندارلوی شهرستان فسا نباید ساخت و سازی بر روی این شکاف‌ها باشد در غیر این صورت مشکلات عمده ای برای مردم به وجود می آید.

اما چه کسی قرار است مردم را از هراسی که به جانشان افتاده، در امان بدارد؛ هراس از ماندن و بلعیده شدن توسط زمینی که هر روز و ساعت بر خشمش اضافه می‌شود و هراس از رها کردن همه داشته‌ها و آوارگی و ....

انجام تمهیداتی برای رفع خطر بزرگترین گسل کشور

مدیرکل مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی منطقه جنوب کشور در گفت و گو با ایسنا گفت: از آن جایی که فروچاله روستای دیندارلو بزرگترین فروچاله کشور به شمار می رود، شاهد انجام تحقیقات گسترده‌ای پیرامون آن، از ابتدای بروز مشکل تاکنون بوده‌ایم و برنامه‌ریزی‌های لازم هم برای مدیریت بحران انجام شده است.

طهمورث یوسفی ادامه داد: ایران بر روی کمربند لرزه خیز جهان واقع شده و در شرق ایران گسل زاگرس در شمال گسل البرز و در مرکز کشور گسل های بنیادی را داریم و هر کدام می توانند آسیب زا باشند، اما به طور کلی موقعیت جغرافیایی ایران باعث شده تا کل کشور در معرض خطر زلزله قرار داشته باشد.

او با بیان اینکه طی صدسال اخیر زلزله‌های متعددی به فاصله هر ۱۰ الی ۱۵ سال را در فارس شاهد بوده‌ایم، خاطرنشان کرد: در قسمت های جنوب، جنوب شرقی، شمال غرب و غرب استان فارس نیز محدوده گسل های زاگرس است.

یوسفی اضافه کرد: خوشبختانه شرایط زمین شناسی زاگرس فارس به دلیل داشتن بلوک‌های فارس، دائما درحال تعدیل زلزله و خروج انرژی زمین و در نتیجه کاهش خطر ایجاد بیشتر گسل و مخاطرات و تبعات آن است.

این زمین شناس در رابطه با گسل دیندارلو گفت: این روستا به دلیل آنکه بزرگترین فروچاله کشور در آنجا تشکیل شد، از سوی محققان مورد توجه قرار گرفته و تحقیقات زیادی را از ابتدای بروز مشکل در آن منطقه شاهد بودیم و طی جلسات مختلف و هم اندیشی های علمی متعدد، برنامه‌ریزی برای جلوگیری از گسترش این گسل انجام شده است.

وی با بیان اینکه این گسل از شرق روستا شروع و زیر روستا نیز حرکت داشته است، افزود: طی برنامه‌ریزی‌های  مهندسین زمین شناسی کشور، مسیر گذر آب رودخانه و سیل باید به گونه ای هدایت شود تا به محدوده شکاف گسل وارد نشده و آن را گسترش ندهد.

یوسفی با یادآوری اینکه برداشت آب زیرزمینی در این روستا ممنوع اعلام شده است، گفت: مردم این روستا از آب‌های موجود در درون شکاف استفاده می‌کردند و چون آب آبرفتی تمام شد، روستائیان در حال برداشت از ذخیره آب‌های آهکی و آب موجود در غارهای آهکی زیرزمینی بودند.

این کارشناس زمین‌شناسی خاطرنشان کرد: برداشت آب از غارهای آهکی گسترش پیدا کرده و در کنار هر چاه، شاهد حفر چاه‌های جدید برای تامین آب مورد نیاز کشاورزی بوده‌ایم؛ این اقدام پوسته زمینه را خالی کرده و موجب شده است که دیندارلو در برابر کوچکترین لرزه، دچار آسیب شود.

یوسفی در رابطه با تداوم ساختمان سازی در این روستا گفت: برای گسل حریم و محدوده مشخص شده و خانه های این محدوده تخلیه و ساخت و ساز در آن بخش‌ها نیز ممنوع اعلام شده و ساخت خانه های جدید برای این عده بر عهده بنیاد مسکن گذاشته شده است، البته فرهنگ سازی برای سبک جدیدی از زندگی در این روستا مطابق با شرایط کنونی باید مورد توجه قرار گیرد.

سنگ اندازی مانع جابه‌جایی دیندارلویی‌ها 

رئیس بنیاد مسکن شهرستان فسا نیز در رابطه با تغییر مکان خانوارهای ساکن در محدوده مخاطره آمیز گسل دیندارلو، به ایسنا گفت: بنیاد مسکن همواره پیگیر تسریع جا به جایی خانه های روستاییان بوده است و زمینی کشاورزیی نیز برای خرید در نظر گرفته شده بود که پس از سیر مراحل اداری با ممانعت امور اراضی در جهادکشاورزی به دلیل مطالبه 300 میلیونی این اداره از مالک بود که فرد فروشنده از فروش پرهیزکرد.

محمد انصاری جابری افزود: البته زمین دیگری هم مشخص شده و آن هم به همین دلیل در مرحله اداری و کسب مجوز بازمانده است.

رئیس بنیاد مسکن شهرستان فسا در عین حال خاطرنشان کرد که این نهاد، با پیگیری طرح های کسب اعتبار به دنبال تسریع در جابه‌جایی خانوارهای در معرض خطر در روستای دیندارلو است.

به گزارش ایسنا، علیرغم همه اظهارنظرها و واکنش‌ها به مشکل روستای دیندارلو، ساکنان این روستا، بیش از هشت سال است که حتی یک شب، خصوصا در زمان بارندگی، خواب راحت به چشم ندیده‌اند؛ مردمانی که با کوچکترین لرزه در هر نقطه از کشور، آنها هم به خود می‌لرزند و نگاهشان به سقف و دیوارهای ترک خورده خانه‌هایشان دوخته می‌شود.

انتهای پیام