گروه سیاسی

از روزی که آیت الله سید ابراهیم رییسی به‌عنوان رییس‌جمهورِ منتخب در کادر دوربین‌های خبری و کانون اخبار قرار گرفت و پرونده انتخابات ریاست‌جمهوری که رویداد بزرگ سال ۱۴۰۰ بود، بسته ‌شد تا روز تحلیف، هیچ خبری برای افکار عمومی مهم‌تر از ترکیب کابینه نیست و ما نیز در تمام این مدت در انتظار آشنا شدن با مردان دولت بودیم.

امروز مراسم تحلیف برگزار می‌شود اما همزمان با اخبار این مراسم، برخی منابع غیررسمی از مردان کابینه پرده‌برداری کردند، مردانی که قرار است در حکم اتاق فکر و صاحب‌نظرانی باشند که دولت سیزدهم به پشتوانه دانش و تخصص آنان می‌تواند برنامه‌های خود را تدوین و آن را اجرایی و عملیاتی کند.
درخصوص این نام‌ها که وزیران دولت سیزدهم خواهند بود -بر فرض صحت- چون هنوز رسمی و نهایی نیست، چند نکته را لازم به ذکر می‌دانیم:
نکته اول مطابق معمول همه دولت‌های پس از انقلاب نقش حداقلی و بسیار کمرنگ زنان در دولت است به شکلی که تنها معاونت امور زنان و خانواده که امکان سپردن آن به یک مرد نبود، به یک بانو سپرده شد این در حالی است که زنانی خوش‌فکر و باسابقه در جریان اصولگرا و طیف نزدیک به رییسی هستند که به‌راحتی از عهده مدیریت بر یک وزارت‌خانه هم بر می‌آیند.
به نظر می‌آید نوع نگرش به توان زنان در دولت سیزدهم، همان نگاه غالب سنتی است که همواره در میان این طیف بود و برای بانوان، پست‌های کلیدی مدیریتی را پسندیده نمی‌داند و بیشتر بر نقش مادری و همسری زنان توصیه دارد و اگر این لیست نهایی شود دیگر باید از انتصاب استانداران و فرمانداران زن نیز قطع امید کرد.
دوم این‌که چندین بار از قول سید ابراهیم رییسی و همچنین رجال کلیدی ستاد وی وعده داده شد که کابینه سیزدهم کابینه‌ای فراجناحی است اما نام‌هایی که تا این لحظه برای وزارت‌خانه‌های مختلف، معاونان رییس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت اعلام شد، نشانی از فراجناحی بودن ندارد و همه از یک طیف فکری هستند که برخی پیشتر نیز امتحان خود را در کار اجرا پس دادند و نمره قبولی هم نگرفتند.
سومین نکته شایسته‌سالاری و توجه به ظرفیت نخبگان بود که به باور ما مورد غفلت قرار گرفت و نگاه غالب در انتخاب نیرو، نه شأن علمی و تخصصی که قرابت سیاسی و طیف فکری بود که این نگرش هم در نهایت به شکل‌گیری کابینه ضعیف و بروز ناکارآمدی کمک می‌کند.

نکته بعدی غفلت از جوانگرایی است که شخص آیت الله رییسی چندین بار بر آن تأکید داشت، تأکیدی که از راهبرد رهبر معظم انقلاب در استفاده از «جوانان مومن انقلابی» ریشه گرفته بود اما در ترکیب کابینه مراعات نشد و غالب نیروها افرادی هستند که بیش از دو دهه مدیریت داشتند.
بدیهی است منظور ما از جوانگرایی، سپردن مدیریت وزارت‌خانه‌ها به جوانان بین ۲۵ تا ۳۰ سال و غفلت از تجربه مدیریتی رجالی که سال‌ها در میدان مدیریت حضور داشتند نیست اما استفاده از نیروهایی بین ۳۵ تا ۴۵ سال که تخصص، دانش و تجربه لازم و البته خلاقیت و جسارت برای تصمیم‌سازی در این شرایط دشوار دارند امری بود که از دولت توقع داشتیم و تا این لحظه و برابر آخرین اخبار غیررسمی که داریم، محقق نشد.
ابقای نیروها و وزرای کابینه روحانی به چند نفر اختصاص یافت و گویا قرار شد «وزیر راه و شهرسازی»، «وزیر دفاع» و «رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران» ابقا شوند که تصمیم خردمندانه‌ای‌ است و هر سه بزرگوار «محمد اسلامی- امیر حاتمی و سعید اوحدی» از نیروهای موثر کابینه دوازدهم بودند و قطعاً در کابینه سیزدهم نیز موجب خدمات و خیرات بسیاری خواهند شد.
نکته‌ای که نباید از آن غافل بود این است که وزیران و اعضای کابینه دولت، کارگران و فرمان‌بران «رییس دولت» نیستند یا سربازان وظیفه و کادر نظامی نیستند که منتظر دستور از بالا برای اجرا باشند بلکه هر کدام در حوزه تحت مدیریت خود، در حکم مشاوری امین، سیاست‌سازی ماهر و مدیر اجرایی قدرتمند هستند و لازم است به درستی گزینش شوند چون هر اندازه شخص رییس دولت و اعضای کمیته مشاورانی که بر چینش نهایی کابینه نظارت می‌کنند در این بخش موفق عمل کنند، هم به راحتی از مجلس نمایندگان رأی اعتماد می‌گیرند و هم فردای پس از آغاز به کار دولت، دغدغه کمتری خواهند داشت و با اعتماد به توان این مدیران، کارها به درستی در مسیر خود پیش خواهد رفت.
با توجه به این‌که هنوز نام‌ها و مردان دولت سیزدهم رسمی و قطعی نشد از پرداختن به جزییات این نام‌ها خودداری می‌کنیم اما در مجموع این کابینه را مناسب با شرایط بحران‌زده کشور که هر روز هم باید در انتظار چالش جدیدی باشد نمی‌دانیم و پیش‌بینی می‌کنیم این کابینه توان تدبیر مشکلات چندلایه و پیچیده کشور را ندارد.
این سخنی گزاف نیست که سید ابراهیم رییسی زمینی سوخته را تحویل گرفت و اتفاقاً خود نیز به این موضوع اشراف و آگاهی داشت و فردا نمی‌تواند بگوید حجم مشکلاتی که به دولت به ارث رسید زیاد است چون از همه این مشکلات خبر داشت. سید ابراهیم رییسی در سه ساله ریاست خود بر قوه قضاییه حدود سی سفر استانی رفت و بارها با مدیران ارشد اجرایی و همچنین واحدهای تولیدی و صنعتی نشست و بهتر از دولت دوازدهم از مشکلات اجرایی و شرایط اقتصادی حاکم بر کشور و معیشت مردم اطلاع داشت و حرف ما این است با این اطلاع، از وی انتظار می‌رود کابینه‌ای ویژه تشکیل دهد در حد قوی‌ترین کابینه تاریخ معاصر ایران چون این کابینه -درصورت قطعی شدن- وی را به تحقق شعار انتخاباتی‌اش «ایران قوی» نمی‌رساند.