سعید مستغاثی؛ منتقد فیلم در گفت‌وگو با ایکنا گفت: سینما این ظرفیت را دارد تا به شکلی ظریف و زیبا موضوعات ولایی را مدنظر قرار دهد. نمونه موفق در این رابطه فیلم سینمایی «چ» ساخته ابراهیم حاتمی کیا است. در این فیلم در مقطعی سخنرانی از امام (ره) پخش می‌شود. بیانات ایشان فصل ختامی برای شهید چمران و شهید وصالی و دیگران است. جالب است در این فیلم امام (ره) را نمی‌بینیم، اما کلام ایشان است که همه غائله‌ها را خاتمه می‌دهد.

وی افزود: سینمای امروز ما به دلیل بی‌هویت بودن نشانی از شاخصه‌های ولایی در خود ندارد. این امر نیز محدود به دولتی فعلی نمی‌شود، بلکه همیشه چنین ویژگی در هنر هفتم این سرزمین وجود داشته است. دلیل این امر نیز به ریشه هنر هفتم برمی‌گردد که از اواخر دوران قاجار با اصول غربی وارد این سرزمین شده است. این استاندارد در دوران پهلوی پرورش داده شد و متأسفانه بعد از انقلاب اسلامی هم آن رویکرد ادامه پیدا کرد.

آسیب اندیشه زدایی در سینما

این کارشناس رسانه تأکید کرد: سینمای فعلی در پی اندیشه زدایی است تا تماشاگری تربیت کند که هویت نداشته باشد، البته برای رسیدن به این خواسته نیاز است تا سیاستی سکولار بر فرهنگ حاکم باشد. این اتفاق هم‌اکنون در فرهنگ و هنر این سرزمین رخ‌داده، پس در چنین شرایطی انتظار فیلم‌هایی ولایتمدار کمی دور از ذهن است. درباره عملکرد مسئولان این حوزه هم باید اعتراف کنم که برخی خودباختگی‌ها باعث شده هیچ‌گاه در عالم هنر شاهد اتفاقات ارزشی و انقلابی نباشیم.

مستغاثی متذکر شد: همان‌گونه که گفتم در فضای بی‌هویت فرهنگی امروز استثناهایی نظیر «چ» نیز وجود  دارند که در آنها تفکر ولایی را می‌توان مشاهده کرد، اما نباید در میان آثار بی‌شمار بی‌هویت، چند کار را ملاک موفقیت سینما دانست؟ مسلماً جواب خیر است، زیرا با چند کار هیچ‌گاه نمی‌توان جریان سازی فرهنگی ایجاد کرد.

جایگاه غدیر در سینما

وی توصیه کرد: برای اینکه بتوان به سینمایی دست یافت که در آن فرهنگ ولایی وجود داشته باشد، باید به داستان‌هایی نزدیک شد که در خود این فرهنگ را مدنظر داشته باشند. بهترین گواه برای این امر نیز موضوع غدیر است. در این معنا اصل ولایت مدنظر قرار گرفته است، البته لازم نیست همیشه به صورت مستقیم با پرداختن به غدیر به ولایت رسید، اما می‌شود غدیر را با زبانی امروزی هم بیان کرد.

این مستندساز تصریح کرد: برخی قیام‌ها یا مبارزاتی که در تاریخ این سرزمین علیه ظلم و استکبار رخ‌داده، اشاره‌ای مؤثر و تأثیرگذار برای کارهای ولایی است. راه نزدیک‌تر در این رابطه، پرداختن به امر ولایت در چهار دهه گذشته است. پس از انقلاب اسلامی این سرزمین بر اساس فرهنگ ولایت شکل گرفت و در بزنگاه‌های مهم فرمان ولایت بود که این سرزمین را هدایت کرد، اما همان‌گونه که گفتم سینمای بی‌هویت فعلی چشم خود را به روی همه این داشته‌ها بسته است.

ولایت هیچ‌گاه از بین نخواهد رفت

مستغاثی یادآور شد: ولایت هیچ‌گاه از بین نخواهد رفت. گواه این ادعا نیز تاریخ است. از زمان حضرت امیر (ع) بیش از 1400 سال زمان می‌گذرد. در این مدت در مواقعی شاید ریسمان ولایت نازک شده باشد، اما همیشه این ریسمان باقی‌مانده و پاره نشده است. بعد از انقلاب اسلامی هم دوباره شاهد اوج‌گیری ولایت هستیم. در چنین زمانی حیفی است که سینما و هنر چشمان خود را روی این ظرفیت بیکران ببندند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا پرداخت مستقیم به غدیر کاربرد بیشتری دارد یا اشکال دیگر؟ چنین جواب داد: هر نوع اثری که در آن بحث ولایت و غدیر مدنظر قرار گرفته باشد برای هنر ضروری است، به‌ویژه کارهایی که نگاهی مستقیم به این موضوع دارند از اهمیت بیشتری برخوردارند. این خواسته به‌نوعی در غرب به صورت جدی در حال پیگیری است، یعنی کمتر فیلمساز مطرحی را در هالیوود می‌توان یافت که درباره حضرت مسیح (ع) فیلمی نساخته باشد، اما در سینما ما تنها افرادی خاص به این موضوعات می‌پردازد. این امر نشان می‌دهد که موضوعات مدنظرمان در کلیت هنر ریشه ندوانده است.

این کارشناس رسانه در پایان با بیان اینکه غدیر عاملی جهت وحدت است، گفت: با این تفکر که موضوعاتی نظیر غدیر، ممکن است سبب اختلاف در جهان اسلام شود، موافق نیستم، چون غدیر خم مورد تائید اهل سنت نیست، اما باید توجه داشت  وقتی قرار است غدیر را به زبان هنر بیان کنیم نباید روی مسائل تفرقه‌انگیز نظر داشته باشیم. برای پرهیز از نکات تفرقه آور نیز باید حوزه‌های علمیه و آکادمیک منابع نظری کافی در اختیار سینماگران قرار دهند تا آنها بتواند با دیدی بهتر در این عرصه کار کنند.