تهمینه غمخوار؛ بازار: سران هفت کشور صنعتی جهان با تمرکز بر احیای اقتصاد دنیا از همه‌گیری ویروس کرونا در هفته گذشته  چهل و هفتمین نشست خود را در انگلیس برگزار کردند.  رهبران این گروه در دومین روز از نشست خود طرحی را با نام  «بازسازی دنیایی بهتر» در زیرساخت ها برای مقابله با ابتکار چینی «یک کمربند_ یک جاده» و نفوذ چین از طریق سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها در کشورهای در حال توسعه مطرح کردند.

از طرفی، پیش از برگزاری این نشست، از مدتها پیش جو بایدن اعلام کرده بود تا ابتکار عمل زیرساختی جدید جهانی این کشور که هزینه‌ای بالغ بر ۴۰ تریلیون دلاری خواهد داشت، جایگزینی با کیفیت بالاتر برای برنامه چین خواهد بود. در واقع امریکا، از مدتها پیش خواستار اتحادی جدید برای رقابت با هزینه‌هایی بوده که چین صرف زیرساخت‌ها در کشورهای در حال توسعه می‌کند چرا که چین با طرح «راه ابریشم جدید» درصدد است که ده‌ها کشور جهان را از طریق شبکه‌ای از خطوط زمینی و مسیرهای دریایی به هم متصل کند.

 بایدن در طول نشست سه روزه از کشورهای اروپایی و ژاپن درخواست کرد تا در جهت مقابله با نفوذ سیاسی و اقتصادی چین در جهان، صدها میلیارد دلار بودجه را برای کشورهای در حال توسعه تخصیص دهند تا وابستگی آنها به جاده‌های جدید، راه‌ آهن، بنادر و شبکه‌های ارتباطی چین قطع شود.  از طرفی،  یک مقام ارشد دولت بایدن هم اعلام کرده بود که طرح چینی «یک کمربند_ یک جاده» را با ارائه گزینه‌ای با کیفیت بالاتر شکست خواهند داد و این گزینه را با اعتماد به مدل‌ خود که ارزش‌های مشترک آنها را بازتاب می‌دهد، ارائه خواهند کرد.

پلن جدید بایدن در حالی مطرح و عنوان شده که چین با ابتکار «راه ابریشم جدید» درصدد است که دهها کشور جهان را از طریق شبکه‌ای از خطوط زمینی و مسیرهای دریایی به هم متصل کند و از افزایش سرمایه گذاری برای کشورهای عضو نیز خبر داده است.

در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی را با دکتر «قادر ایرتچ چلیک»، مشاور روابط بین الملل مرکز «آنکاسام» (مرکز بحرانها و مطالعات سیاسی و اتاق فکر مستقر در آنکارا) انجام داده که در ادامه می خوانید: 

* بایدن بر این باور است که اقتصادهای مهم و بازارهای دموکراتیک باید با یکدیگر همکاری کنند تا چالش های مطرح شده توسط رقبای اصلی مانند روسیه و چین و همچنین چالش های فراملی از گسترش سلاح های هسته ای گرفته تا تغییرات آب و هوایی و امنیت سایبری را برآورده کنند. همانگونه که در چهل‌ و هفتمین نشست سران هفت کشور مطرح شد، ایالات متحده قصد دارد سالانه ۳۰۰ میلیون دلار از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۶ برای مقابله با نفوذ جهانی چین و همچنین روسیه و از بین بردن طرح «یک کمربند یک جاده» هزینه کند. امریکا و متحدانش قصد دارند برای مقابله با طرح چینی، برنامه توسعه زیرساخت «دموکراسی محور» ارائه دهند. نظر و ارزیابی شما از این موضوع چیست؟  تصمیم بایدن تا چه اندازه منافع ملی روسیه و چین را به خطر می اندازد؟

بایدن که در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ ریاست جمهوری را به دست گرفت، سیاست خارجی خود را با شعار «بازگشت ایالات متحده آمریکا» به جامعه جهانی اعلام کرد. این شعار به این معنی است که ایالات متحده مجددا سیاست خارجی موثر و فعالی را در مقیاس جهانی دنبال خواهد کرد.

در این راستا، امری بدیهی است که برای تمام مناطقی که ایالات متحده منافع و برداشت های تهدیدآمیز دارد، چشم اندازی ترسیم خواهد شد. دلیل این امر کاملاً ساده است: حفظ هژمونی ایالات متحده یا رهبری جهانی.

حال،  امروز جدی ترین چالش برای نقش غالب یا هژمونی ایالات متحده آمریکا؛ کشور چین است که این چالش را از طریق گسترش مناطق اقتصادی و توسعه روابط اقتصادی خود با دیگر کشورها ایجاد کرده است.

 طرح «یک کمربند_ یک جاده» که توسط چین مطرح شده و ۶۸ کشور به طور مستقیم یا غیرمستقیم در آن شرکت دارند، پروژه ای است که از این پتانسیل و ظرفیت برخوردار است تا به برتری اقتصادی جهانی ایالات متحده پایان دهد.

این پروژه به دلیل فعال سازی مجدد مسیرهای بازرگانی باستانی در کنار بازاریابی منابع شرق و استفاده از آنها و تبدیل شدن منطقه آسیا_ اقیانوسیه به مرکز تولید، دارای اهمیت بسیاری است.

 طرح «یک کمربند_ یک جاده» به دلیل فعال سازی مجدد مسیرهای بازرگانی باستانی در کنار بازاریابی منابع شرق و استفاده از آنها و تبدیل شدن منطقه آسیا_ اقیانوسیه به مرکز تولید، دارای اهمیت بسیاری است

بنابراین، دولت بایدن سعی دارد با استفاده از همین ابزار به این چالش جدی پاسخ دهد و از طریق طرح جدیدی، نسلهای جدید و جاده ها را فعال کند و ابتکار چینی «یک کمربند_ یک جاده» را با استفاده از این مکانیزم و همکاری دیگر بازیگران و متحدین خود شکست دهد تا از نفوذ بیشتر چین جلوگیری نماید.

 در نتیجه، هنگامی که ما به اسناد استراتژی امنیت ملی اخیر ایالات متحده آمریکا نگاهی می افکنیم، مشاهده می شود که چین دشمن است و روسیه به عنوان یک رقیب در نظر گرفته می شود.

هنگامی که ما به اسناد استراتژی امنیت ملی اخیر ایالات متحده آمریکا نگاهی می افکنیم، مشاهده می شود که چین دشمن است و روسیه به عنوان یک رقیب در نظر گرفته می شود

 علاوه بر این، اظهارات رسمی رئیس جمهور بایدن و تیم وی این رویکرد را تأیید می کند.

بنابراین، یک مبارزه جهانی در سطح بالایی بین ایالات متحده آمریکا و چین وجود دارد و یک رقابت دیگر میان امریکا و روسیه نیز قابل مشاهده است.  اقدام و طرح اخیر دولت بایدن، قصد دارد دو کشور مورد نظر را محدود کند و این رقابت را خنثی نماید.

* برخی از کارشناسان معتقدند که روسیه از نظر استراتژیک علاقه مند به توسعه کریدور شمال_جنوب با دسترسی به ایران و به ویژه بندر چابهار و سپس به پاکستان، هند، آسه آن و همچنین خلیج فارس و منطقه اقیانوس هند (IOR) است. طرف روسی حتی بیشتر از پکن با طرح های تاشکند، کابل و اسلام آباد مخالفت می کند. پروژه راه آهن ازبکستان - افغانستان - پاکستان در تعقیب مستقیم منافع چین و پیگیری پروژه های حمل و نقل ترانس افغان در قالب برنامه یک کمربند یک جاده است. این پروژه های چینی عمدتاً از خاک ازبکستان عبور می کنند و هدف آنها تنوع بخشیدن به جریان کالا است. با این حال، پکن با توجه به شرایط واقعی افغانستان هنوز وارد مرحله عملی نشده است. نظر و ارزیابی شما از این موضوع چیست؟

در پاسخ به این سوال باید بگویم که ما مشاهده می کنیم که سیستم سیاسی و اقتصادی بین المللی در حال تغییر جدی و سریع است. بنابراین، اتحادها، رقابت ها و روابط بر این اساس پویا می شوند. هر قدرت منطقه ای در تلاش است تا با پیش بینی هایی در حوزه خود، خود را در سیستم جهانی جدید جای دهد.

با توجه به ماهیت ناپایدار و درگیری ها در منطقه، بعید به نظر می رسد که این پروژه ها در کوتاه مدت و در حد مورد نظر اجرا شوند. این فرض حتی بیشتر قوت می گیرد، به ویژه هنگامی که روند فعلی افغانستان به سمت جنگ داخلی و تلاش ایالات متحده برای ایجاد بی ثباتی بیشتر در منطقه با استراتژی خروج از کشور، مورد توجه قرار گیرد.

با نگاه به کریدور شمال_جنوب از یک سو و سایر پروژه ها از طرف دیگر، مشاهده می شود که همه آنها یک ابتکار استراتژیک هستند و در مقیاس جهانی تأثیر خواهند داشت. بنابراین، بدیهی است که بازیگرانی که عملکرد اقتصادی را کنترل یا مدیریت می کنند، در سیستم سیاست جهانی نسبت به رقبای خود برتری خواهند یافت.

اگرچه ابتکار عمل یک کمربند_ یک جاده موافقت اولیه ۶۸ کشور را جلب کرده است، اما این شبهه وجود دارد که این پروژه به عنوان ابزاری برای گسترش امپریالیستی چین در همه ایالت ها از جمله روسیه اجرا شده است.

اگرچه ابتکار عمل یک کمربند_ یک جاده  موافقت اولیه ۶۸ کشور را جلب کرده است، اما این شبهه وجود دارد که این پروژه به عنوان ابزاری برای گسترش امپریالیستی چین در همه ایالت ها از جمله روسیه اجرا شده است 

به همین دلیل، مطلوب نیست که کنترل مسیرها به طور کامل از دست نرود و مسیرهای ترسیم شده توسط چین بدون گزینه های دیگر رها شود.

 از طرف دیگر، چین نمی خواهد در این روند با دولت دیگری غیر از ایالات متحده مقابله کند، زیرا این کشور ادعا می کند که هنوز از سیاست خارجی صلح آمیز پیروی می کند و هیچ ادعای سیاسی در سیستم بین الملل ندارد.

 چین همچنین ادعا می کند که فقط یک سیستم و رابطه مشکل ساز با امریکا دارد و دلیل این امر سیاست های تهاجمی ایالات متحده است. بنابراین، در حالی که این کشور سعی میکند که در این فرآیندها حالت منفعلانه داشته باشد، معتقد است که مخالفان ایالات متحده را بیشتر در خط پکن گرد هم خواهد آورد.