بازار؛ گروه بین الملل: دسترسی مردم دنیا به واکسن یکی از مسایل بسیار مهم دنیای امروز است. طبق امارهای رسمی بالغ بر یک میلیارد و سیصد میلیون دوز واکسن در دنیا تزریق شده است که ۲۵۰ میلیون دوز از ان در امریکا و ۳۱۷ میلیون دوز در کشور چین تزریق شده است و سهم کشورهای فقیر در این بازار بسیار محدود است. 

این مساله به اندازه ای جدی و مهم است که سازمان بهداشت جهانی  از این کشورها به نام بیابان های واکسن نام برده است. کشورهایی از قبیل چاد که روزانه شمار زیادی از مردم به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست می دهند ولی هنوز هیچ واکسنی برای تزریق به مردم به کشور وارد نشده است.

آسوپستد پرس در گزارش اخیر خود با اشاره به این بحران انسانی که در کشورهای فقیر دنیا مشاهده می شود نوشت: «در کشورهای فقیر افریقایی از قبیل چادو نیجر هیچ و واکسنی برای تزریق به مردم وجود ندارد. حتی کادر درمان و شاغلان بیمارستان ها هم واکسینه نشده اند و هیچ چشم اندازی برای ورود واکسن به این کشورها وجود ندارد. نکته نگران کننده تر این است که حتی اطلاعاتی در مورد زمان ورود واکسن به این کشورها و زمان شروع واکسیناسیون هم وجود ندارد و به نظر می رسد این کشورها در مناسبات سلامتی در دنیا جایگاهی ندارند.»

بیابان های واکسن در نگاه اول برای کشورهای صنعتی مساله نگران کننده ای نیستند ولی زمانی که سازمان بهداشت جهانی از احتمال جهش ویروس در این کشورها صحبت می کند و نگران ورود جهش های تازه ویروس به کشورهای واکسینه شده است، مشخص می شود که مشکل به یک کشور یا یک قاره ختم نمی شود بلکه بحرانی بین المللی است.

دوازده کشور دنیا  هیچ واکسنی دریافت نکرده اند
در شرایطی که کشورهای صنعتی میلیونها دوز واکسن تزریق کردند ومیلیونها دوز هم ذخیره کرده اند، در دوازده کشور دنیا تا کنون یک واکسن هم وارد نشده است. سازمان بهداشت جهانی در گزارش اخیر خود نوشت: «۸۵ درصد از واکسن های تولید شده در دنیا توسط کشورهای ثروتمند خریداری و تزریق شده است و با وجود اینکه سازو کار کواکس مسولیت تامین واکسن برای کشورهای فقیر را بر عهده گرفته است ولی محدودیت عرضه واکسن به سازمان بهداشت جهانی و ممنوعیت صادرات واکسن توسط بزرگترین کشورهای تولید کننده به خصوص امریکا و اروپا و هند باعث شد تا امکان عرضه واکسن به کشورهای فقیر وجود نداشته باشد.»

 در ادامه گزارش آمده است: «بالغ بر ۱۲ کشور دنیا که اغلب در قاره افریقا واقع شده اند و در زمره فقیرترین کشورهای دنیا هستند، هیچ واکسنی دریافت نکرده اند و نرخ مرگ و میر در این کشورها بسیار بالا است. مساله نگران کننده تر  این است که اطلاعاتی دقیقی در مورد نرخ ابتلا و مرگ ناشی از کرونا در این کشورها وجود ندارد. نگرانی دیگری که  وجود دارد این است که احتمال جهش ویروس کرونا در این کشورها وجود دارد. زمانیکه هیچ یک از مردم در این کشورها واکسن نزده اند، احتمال ورود ویروس به بدن انها، جهش در بدن یک فرد و حتی جهش های مکرر و تبدیل شدن به بحران تازه ای برای سلامت دنیا وجود دارد.»

 آمار نشان می دهد ۱.۲ میلیارد نفر ساکن قاره افریقا هستند ولی تنها یک درصد از واکسن های توزیع شده در دنیا وارد کشورهای افریقایی شده است و شماری از کشورها هم هیچ واکسنی دریافت نکرده اند.باید در نظر داشت این مشکل تنها به افریقا اختصاص ندارد. شمار زیادی از کشورهای در حال توسعه در اسیا و خاورمیانه هم حجم محدودی واکسن دریافا کرده اند و سرعت واکسیناسیون در انها بسیار پایین است. از جمله این کشورها می توان به افغانستان و پاکستان اشاره کرد.

توزیع ناعادلانه واکسن بسیار نگران کننده است
 اهمیت توزیع عادلانه واکسن بارها توسط سازمان بهداشت جهانی مطرح شده است ولی به نظر می رسد امروزه کشورهای صنعتی اهمیت کمی به این مساله می دهند. کشورهای صنعتی که ۸۵ درصد از واکسن های توزیع شده در دنیا را در اختیار دارند، باز هم از پیش خرید واکسن های تولید آینده دست برنداشته اند. به عنوان مثال اروپا اخیرا خبر از پیش خرید ۱.۸ میلیارد دوز واکسن فایزر داد در حالیکه شمار زیادی از کشورها امکان تامین واکسن هایی که پیشتر خریداری کرده بودند را نیز ندارند.

از طرف دیگر رسانه ها از خبرهای مرتبط با فاسد شدن واکسن ها در کشورهای غربی یا از بین بردن واکسن توسط افراد خاصی که با دیدگاه واکسینه شدن مخالفت دارند، پر شده است. خبرهایی که می تواند زمینه ساز ایجاد این پرسش در ذهن ما باشد که ایا دنیا نمی تواند برای مدیریت این مساله مهم چاره ای بیاندیشد؟

سازمان بهداشت جهانی اخیرا از کشورهای ثروتمند دنیا خواسته است تا واکسن های اضافی خود را به دیگر کشورها اهدا کنند. درخواستی که شاید در نگاه اول امیدوارکننده به نظر برسد و باعث شود تا جهان سریعتر از بحران خارج شود ولی واقعیت حاکم بر دنیا نشان می دهد که اوضاع به شکل دیگری است و کشورها نه تنها واکسن ها را اهدا نمی کنند بلکه سفارش های تازه ای برای خرید واکسن هایی می دهند که قرار است سالهای آتی وارد بازار شود.

سفارش هایی که نشان می دهد در سالهای بعد هم این واکسن ها در انحصار چند کشور غربی و ثروتمند است و تمامی دنیا برای دسترسی به واکسنی که ناجی سلامت و جان انسانها خواهد بود با بحران و چالش روبرو  خواهند بود.