خبرگزاری میزان - با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جایی‌هایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.
یکی از جلوه‌های عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده می‌شود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.
«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکل‌گیری این سیاست‌ها ارائه دهد. خبرگزاری میزان در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.
موضع رئیس مگیمو در خصوص ایران
آناتولی تورکنوف رئیس مگیمو و از کارمندان رسمی وزارت امور خارجه روسیه است. تداوم ریاست ۲۵ ساله او در رأس نظام دولتی و تربیت تحلیلگر و دیپلمات در حوزه سیاست خارجی روسیه حاکی از نفوذ و قدرت او در نظام حاکمه کشور است.
آناتولی تورکنوف رئیس مگیمو و از کارمندان رسمی وزارت امور خارجه روسیه است. تداوم ریاست ۲۵ ساله او در رأس نظام دولتی و تربیت تحلیلگر و دیپلمات در حوزه سیاست خارجی روسیه حاکی از نفوذ و قدرت او در نظام حاکمه کشور است.
تورکنوف هم در دوره لیبرال‌ها و هم در دوره محافظه‌کاران در مقام ریاست میگیمو حضور داشت و همواره در سمت خود ابقا شده است. به نظر می‌رسد بررسی نگرش او به عنوان سیاست‌گذار و مدیر اصلی مگیمو، درباره ایران تا حدود زیادی به خط مشی این مؤسسه در مواجه با موضوع ایران در سیاست خارجی روسیه کمک شایان توجهی خواهد کرد.
تورکنوف در وزارت خارجه، در نقش سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار روسیه و نیز در مقام دیپلمات در کره شمالی و آمریکا خدمت کرده است. او خاورشناس برجسته روس و کارشناس روابط بین‌الملل، زیرنظام‌های منطقه‌ای در آسیا و اقیانوس آرام، تاریخ مدرن کره و روابط دوجانبه روسیه و آمریکاست و افزون بر ۱۵۰ مقاله علمی-پژوهشی را به رشته تحریر درآورده که برخی از آن‌ها در ایالات متحده، چین، کره جنوبی، ژاپن و سایر کشور‌ها به چاپ رسیده است.
تورکنوف عضو هیئت علمی آکادمی علوم روسیه و از چهره‌های مطرح در مجامع علمی است. تخصص و رزومه علمی او بیشتر معطوف به حوزه آسیا-پاسیفیکبا گرایش ژاپن، کره و چین است و مطلبی از وی که به صورت مستقل و اختصاصی در خصوص روابط روسیه و ایران نگاشته شده باشد وجود ندارد؛ اما در سایر نوشته‌هایش به موضوع ایران اشاراتی داشته است.
او که از مدافعان سیاست نگاه به شرق و از مخالفان اندیشه «جهانی شدن» آمریکایی است می‌گوید «نظم آتی جهان بر اساس ساختاری چند قطبی صورت‌بندی خواهد شد.
ایالات متحده وارد بحران ساختار و نه بحران دوره‌ای درونی شده است که به موجب آن، آخرین مرحله از فاز سوم نظام سرمایه‌داری دچار اضمحلال درونی خواهد شد و این بحران دارای آثار جهانی خواهد بود»
تورکنوف بر این نظر است که ملت‌ها در پس پرده پروژه جهانی شدن باید در «حفظ هویت‌های سنتی» خود استحکام و ثبات قدم داشته باشندو. او در مراسم پرده‌برداری از تندیس شهید سید محمدباقر صدر در دانشگاه مگیمو، با اشاره به میراث تمدنی اسلامی می‌گوید «محمدباقر صدر یکی از چهره‌های اصیل شیعی در حفظ هویت سنتی است» و با استناد به کتاب «اقتصاد ما» نیز ایشان را از مهم‌ترین فلاسفه اسلامی تولیدکننده تئوری اقتصادی توصیف می‌کند.
تورکنوف دارای گرایش‌های شرق گرایانه است و هویت‌های تمدنی شرق را دارای قدرت نرم و اثرگذار در جهان آینده در رقابت با هویت‌های غربی می‌داند.
شایان توجه است که سایت دانشگاه مگیمو در نحوه بازتاب مراسم پرده‌برداری از تندیس شهید صدر، او را چهره نام آشنای ضدانگلیسی، از طرفداران در نهضت اسلامی آیت الله خمینی در ایران و مؤسس تشکیلات شیعی «حززب الدعو» در عراق معرفی کرده است.
تورکنوف با تأکید بر لزوم تقویت سازمان‌هایی نظیر سازمان همکاری شانگهای بر این بارو است که در شرایطی که وضعیت ژئوپلتیکی کشور‌های عضو شانگهای در حالت گذار و تغییر قرار گرفته و با تهدیدات امنیتی نوظهور، نامتقارن و در حال افزایشی نظیر داعش مواجه شده باشد؛ باید تو ان و افزایش دامنه دربرگیری و نفوذ این سازمان را ارتقا داد.
بر اساس این نگرش، عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران در این سازمان باعث افزایش قدرت امنیتی آن در مواجهه با تهدیدات ناشی از افراط‌گرایی خواهد شد. تورکنوف در مق ام رئیس هیئت روسی حاضر در نشست ظهر خائنی_مانسیپسک سازمان شانگهای، علاوه بر روسیه و چین، افزایش حضور ایران و هند را در توسعه ابعاد اقتصادی سازمان نیز امری ضروری می‌داند:
«در بحث اقتصاد، توسعه فعالانه پروژه‌های چند جانبه با سرمایه‌گذرای کشور‌های بزرگی نظیر روسیه و چین و در بلند مدت، ایران و هند امری ضروری و لازم است.» گرچه تورکنوف از طرفداران اندیشه «قدرت بزرگ» در روسیه است و روابط با ایران در این مسیر دارای مزیت‌هایی برای روسیه می‌داند، نمی‌توان وی را در سنخ سیلوویک‌هایی دانست که درباره غرب نظریات تهاجمی دارند و متمایل به تعمیق همکاری‌ها با ایران تا سطوح راهبردی هستند.
تورکنوف دارای شخصیتی میانه‌رو، دو حزبی، اما متمایل به اوراسیاگرایان میانه‌روست و نگرشی دیپلماتیک و عملیاتی به موضوعات بین‌المللی دارد و علی‌رغم اینکه در برخی نوشته‌های خود همچنان به آراء مارکس استشهاد کرده است سعی می‌کند در تحلیل منافع روسیه نگاهی موسع، ارزش رها و غیرایدئولوژیک داشته باشد؛ به همین سبب نیز همکاری با آمریکا با همواره در چهارچوب‌های معین و محدود لازم دانسته است.
او در یکی از نوشته‌هایش که اوایل روی کارآمدن باراک اوباما، رئیس جمهور سابق ایالات متحده در مقطع شکل‌گیری سیاست «بازسازی روابط» (ری ست) نگاشته شده بیان کرده که نفرت موجود در روابط دوجانبه روسیه و آمریکا جای خود را به نوعی بینش محتاطانه آمیخته یا خوش‌بینی داده است.
تورکنوف در آن مقطع با اشاره به موضوعاتی که آمریکا باید در آن‌ها منافع روسیه را در نظر بگیرد (از جمله ضرورت پرهیز از ایجاد حوزه نفوذ در جوار مرز‌های روسیه، لعو لایحه جکسون ونیک پذیرش روسیه در سازمان تجارت جهانی، و حل مسئله استقرار سپر دفاع موشکی لهستان و چکسلاوکی) به آمریکایی‌ها یادآوری می‌کند که آمریکا بدون همکاری روسیه نمی‌تواند برخی موضوعات از جمله مسئله عدم اشاعه و به صورت خاص «مشکل ایران» را مرتفع سازد.
او همچنان تأکید می‌کند که آمریکا بدون کمک روسیه قادر به حل مسائل افغانستان نیست و به تبادل اطلاعاتی با روسیه نیاز دارد.
انتهای پیام/
نظر شما