«محمدهاشم عصمت‌اللهی» مشاور حامد کرزی، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان در تشریح ابعاد و پیامدهای ادامه حضور نظامیان خارجی در افغانستان و آینده توافق دوحه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: آنچه باید مورد تحلیل و تفسیر قرار بگیرد، استراتژی‌های کلان آمریکا در افغانستان و منطقه است. طی ۴۰ سال گذشته بارها شاهد درگیری‌های خونین و تحولات به شدت خشن در افغانستان بودیم که بخشی از آن توسط روس‌ها انجام شد و بخشی دیگر توسط غربی‌ها. حضور آمریکا و ناتو در افغانستان پس از سال ۲۰۰۱ یک شراکت استراتژیک میان دو سوی آتلانتیک بود اما صرفاً هیچ اتفاق مثبتی برای کشور و مردم افغانستان رخ نداد. بارها دیدیم که در اجلاس‌های بُن، توکیو، لندن و غیره، آمریکا و اروپا به عنوان متحدان یکدیگر در افغانستان اعلام کردند که به دنبال بازسازی این کشور هستند و از سوی دیگر، بحث حکومت‌داری را مطرح کرده بود. فارغ از این شعارها، اگر نگاه کلی به افغانستان بیندازیم، می‌بینیم که هیچ اتفاق مثبتی در این میان رخ نداده است.

وی ادامه داد: نتیجه‌ این اقدام‌ها به خوبی نشان می‌دهد استراتژی‌ کلان آمریکا نه تنها در افغانستان بلکه در آسیای مرکزی و غرب آسیا هم در چارچوب خلق و توزیع بحران نقطه‌گذاری شده است. این استراتژی در زمان روی کار بودن جمهوری‌خواهان و همچنین در زمان حیات دموکرات‌ها در کاخ سفید اجرایی شد که هیچ خروجی برای ثبات و امنیت افغانستان به دنبال نداشته است. برای اثبات این مدعا باید توجه کنیم که آمریکایی‌ها طی دهه‌های اخیر با کمک پاکستان، سازمان تروریستی القاعده را تقویت کردند و پس از آن شاهد تولد داعش در عراق توسط آمریکایی‌ها بودیم. بارها دیده‌ایم که ترامپ علیه دموکرات‌ها موضع گرفت و صرفاً اعلام کرد که داعش توسط دموکرات‌ها در عراق پایه گذاشته شد. بر این اساس «استراتژی خلق و توزیع بحران» توسط ایالات متحده طی سال‌های اخیر در افغانستان به ورطه اجرایی گذاشته شده و حالا هم شاهد بازتاب‌های منفی و مخرب آن هستیم.

این تحلیلگر مسائل افغانستان تصریح کرد: در ۲۰ سال گذشته شاهد آن بودیم که طالبان هیچگاه در تقابل با آمریکا گام برنداشته است. حتی زمانی که آمریکایی‌ها پس از ۱۱ سپتامبر به دنبال حذف «اسامه بن‌لادن» بودند بازهم طالبان وارد درگیری مستقیم با آمریکایی‌ها نشد. بر این اساس باید بگویم که هیچ عداوت و دشمنی رسمی میان این دو به وقوع نپیوسته است اما مشکل دیگر این است که در افغانستان ما هیچگونه اپوزیسیون مشخصی علیه آمریکا نداشته و نداریم و همین موضوع باعث می‌شود تا صداها علیه آمریکا در کابل شنیده نشود. مسأله دیگر در مورد افغانستان این است که دولت این کشور از سال ۲۰۰۱ تاکنون با آمریکا هماهنگ بوده و این به خوبی نشان می‌دهد که مردم این کشور اساساً در معادلات حضور ندارند. توجه داشته باشید که پروژه خلق و توزیع صرفا برای افغانستان طراحی و اجرا نشده است، بلکه تمام منطقه درگیر این سناریو هستند. ستون فقرات این سناریو منافع‌گری و تامین حداکثر دستاوردها به نفع خود است که آمریکا و اروپا دو بالِ مکمل آن به شمار می‌روند.

عصمت‌اللهی افزود: به عنوان مثال تا دیروز شاهد آن بودیم که آمریکایی‌ها طالبان را مورد خطاب قرار می‌دادند ولی حالا با همین جریان بر سر میز مذاکره می‌نشینند تا جایی که بسیاری معتقدند آنچه در حوزه سیاسی و امنیتی افغانستان دیده می‌شود، صرفاً روبنای پرونده صلح است اما در پشت صحنه شخصی مانند زلمی خلیلزاد ۱۱ دور مذاکره طی دو سال با طالبان انجام داد و هنوز هم هیچ خروجی مثبتی از توافق دوحه به چشم نیامده است. نکته مهمتر از این بحث، این است که پاکستان، طالبان و دولت کابل با آمریکا در یک سو قرار دارند اما متاسفانه هیچ چیز در افغانستان سر و سامان نمی‌گیرد. حالا پرسش اصلی این است که چرا در این کشور توسعه و امنیت به وجود نمی‌آید و حتی شاهد قدرت گرفتن داعش هستیم؟ اینها ابهام‌های بسیار زیادی است که طی ۲۰ سال گذشته و از زمان ورود ناتو و آمریکا به افغانستان تشدید شده است.

این کارشناس مسائل سیاسی گفت: مسأله مهمتر حالا این است که دولت بایدن و ناتو اعلام کردند که قرار نیست بعد از ماه می براساس توافق دوحه از افغانستان خارج شوند. عدم خروج ناتو و آمریکا نشان می‌دهد که اروپا و ایالات متحده همچنان منافع گسترده‌ای در افغانستان دارند و دلیل دیگر این موضوع هم عدم وجود یک جریان مخالف و اپوزیسیون در افغانستان علیه آمریکا و ناتو است. اگر صداها در افغانستان علیه غرب بلند می‌شد، بدون تردید دولت افغانستان مجبور می‌شد تا یک تحرک مثبت از خود نشان دهد که این امر محقق نشده است. بدون تردید عدم خروج ناتو و آمریکا از افغانستان می‌تواند به این معنا باشد که توافق دوحه با شکست روبه‌رو شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: از منظر امنیتی هم توجه داشته باشید که طالبان به هیچ وجه آمریکا و ناتو را هدف قرار نخواهند داد بلکه نیروهای امنیتی و پلیس‌های افغانستان هستند که در این میان هدف قرار خواهند گرفت. طالبان یک جریان تمامیت‌خواه است و به دنبال قدرت تمام و کمال بوده است، از سوی دیگر هم آنها با آمریکا هماهنگ هستند و به نظرم اگر بعد از ماه می از افغانستان خارج نشوند، دودش در چشم مردم این کشور خواهد رفت. جالب اینجاست که پلیس افغانستان از سوی آمریکایی‌ها حمایت لجستیکی، مالی و حتی آموزشی می‌شود و در مقابل طالبان هم با آمریکا هماهنگ است و این نشان می‌دهد که هر دو سوی جنگ توسط آمریکا حمایت می‌شوند. این در حالی است که ابقای زلمی خلیلزاد در دولت بایدن به معنای ادامه سیاست‌های گذشته آمریکا در افغانستان خواهد بود.