اجماع جهانی در مخالفت با آمریکا شکل گرفت
گلوله بیچاشنی
صاحبخبر - گروه سیاسی: «مایک پامیئو»، وزیر خارجه آمریکا روز ۶ شهریور مدعی شد تحریمهای بینالمللی علیه ایران، در نتیجه اطلاعیه مورخ ۲۱ اوت (۳۰ مرداد) آمریکا به شورای امنیت از نیمهشب ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) به وقت گرینویچ باز خواهند گشت. ادعای پامپئو در حالی مطرح شده که بسیاری از اعضای شورای امنیت، تفسیر ایالاتمتحده درباره قانونی بودن اطلاعیه این کشور برای آغاز روند بازگشت تحریمها علیه ایران را زیر سؤال بردهاند. به عنوان مثال نماینده چین در سازمان ملل روز چهارم شهریورماه در نشست شورای امنیت تصریح کرد اعضای شورای امنیت معتقدند ابلاغیه آمریکا به این شورا درباره ایران را نباید به معنی آغاز روند بازگشت خودکار تحریمها علیه ایران تلقی کرد. در همان جلسه نماینده روسیه در سازمان ملل هم گفت نامه هفته گذشته آمریکا به رئیس شورای امنیت برای بازگشت تحریمها علیه ایران را نمیتوان ابلاغیهای رسمی از سوی این کشور در نظر گرفت که ذیل بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت صادر شده است. ساز و کار موسوم به بازگشت خودکار تحریمها که با نامهای دیگری مثل «مکانیسم ماشه» یا «اسنپبک» نیز شناخته میشود به دنبال احیای تمامی قطعنامههای تحریمی علیه تهران است که پس از حصول برجام میان ایران و گروه موسوم به ۱+۵ تعلیق شده بودند. تلاش آمریکا در این مسیر پس از شکست این کشور در به تصویب رساندن قطعنامهای که خواستار جلوگیری از انقضای محدودیتهای تسلیحاتی علیه ایران بود، صورت میگیرد. آن قطعنامه که روز ۲۵ مرداد به رأی گذاشته شد با ۱۱ رأی ممتنع، ۲ رأی موافق (آمریکا و جمهوری دومینیکن) و ۲ رأی مخالف (روسیه و چین) رد شد. واشنگتن از قبل اعلام کرده بود چنانچه در تمدید محدودیتهای تسلیحاتی علیه ایران موفق نشود قصد دارد بر حسب تفسیر خود از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و توافق هستهای برجام برای بازگرداندن تحریمهای بینالمللی علیه ایران اقدام کند. آمریکا در نامه مورخ ۳۰ مرداد خود به رئیس شورای امنیت ایران را به «نقض اساسی» تعهداتش در «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) متهم کرده است. چنانچه آمریکا از برجام خارج نشده بود، این نامه، روند ۳۰ روزهای را آغاز میکرد که میتوانست به «بازگشت خودکار» تحریم سازمان ملل علیه ایران منجر شود. در آن حالت، تمامی تحریمهای سازمان ملل نیمهشب ۲۰ سپتامبر به وقت گرینویچ (برابر با ۰۴: ۳۱ بامداد ۳۰ شهریورماه) علیه ایران از سر گرفته میشدند. این تاریخ، چند روز قبل از سخنرانی دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد است. با این حال، آمریکا اردیبهشت سال ۱۳۹۷ به مشارکتش در برجام خاتمه داده و طبق گفته اعضای شورای امنیت نمیتواند از حقوق تصریحشده در این توافق و متن قطعنامه صادرشده برای تأیید آن استفاده کند. به همین دلیل، تلاش آمریکا از همان آغاز با مخالفتهای جدی روبرو شده است. خبرگزاری رویترز ۱ شهریورماه گزارش داد ۱۳ عضو شورای امنیت با نگارش نامههایی مخالفت خودشان را با خواست آمریکا برای بازگرداندن تحریمها علیه ایران اعلام کردهاند. رئیس شورای امنیت در نشست این شورا در روز چهارم شهریورماه در پاسخ به پرسش نمایندگان روسیه و چین برای اعلام موضع درباره درخواست آمریکا برای پیشبرد مکانیسم بازگشت تحریمها علیه ایران اعلام کرد این شورا در جایگاهی نیست که اقدامات بیشتری در این خصوص انجام دهد. جامعه بینالمللی درباره پوچ بودن تلاش آمریکا علیه ایران اجماع دارد «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی مستقر در «وین» در توییتی در واکنش به اعلام سه کشور اروپایی درباره معلق ماندن تحریمها علیه ایران بعد از تاریخ ۲۰ سپتامبر، این مسئله را مسلم دانست و تلاشهای آمریکا را فاقد اعتبار خواند. اولیانوف در این خصوص نوشت: کاملاً درست است. نیاز به گفتن ندارد زیرا تلاش آمریکا برای فعال کردن اسنپبک از نظر قانونی و رویهای پوچ و فاقد اعتبار است. وی تأکید کرد: در جامعه بینالمللی عملاً درباره این موضوع اتفاق نظر وجود دارد. فعال کردن تحریمهای ایران یک ژست تو خالی از سوی آمریکاست یک مقام سازمان ملل که نخواست نامش فاش شود در گفتوگو با پایگاه «دیپلماتیک» تلاشهای آمریکا برای بازگرداندن تحریمهای شورای امنیت علیه ایران را ژست توخالی نامید. بر این اساس، وی گفت: آمریکا از آنجا که میکوشد تحریمهای ایران را از ۲۰ سپتامبر فعال کند، احتمالاً به زودی با ارسال نامهای به رئیس شورای امنیت، خواستار تشکیل کمیته ناظر بر اجرای تحریمهای تهران میشود. وی افزود: این درخواست بی تردید رد خواهد شد، زیرا هیچ اجماعی در شورای امنیت برای فعال کردن تمامی تحریمهای تعلیق شده ایران وجود ندارد. این مقام سازمان ملل خاطر نشان کرد: اقدام آمریکا یک ژست تو خالی است. آنها تنها میتوانند با یک فرمان اجرایی سایر کشورهای جهان را به دلیل نقض تحریمهای ایران تنبیه کنند. آمریکا خواهد کوشید علاوه بر تحریم تسلیحات متعارف، امکان توقیف محمولههای قانونی ایران را کسب کند. وی تأکید کرد: احتمالاً آمریکا کشورهای دیگر را مجبور به رهیابی و توقیف هواپیماها، نفتکشها و کشتیهای ایرانی خواهد کرد. این اقدام واشنگتن بی تردید باعث تحریک تهران خواهد شد. آمریکا اعتقادی به چند جانبه گرایی ندارد و میکوشد با یک جانبه گرایی به خواستههای خود برسد. هرگونه اقدام برای بازگشت تحریمها علیه ایران اثر قانونی ندارد انگلیس، آلمان و فرانسه در نامهای به شورای امنیت گفتهاند که به توافق هستهای با ایران پایبند هستند و تعلیق تحریمها علیه ایران، بعد از تاریخ ۲۰ سپتامبر ادامه خواهد یافت. خبرگزاری رویترز گزارش داده تروئیکای اروپا در نامهای به شورای امنیت گفتهاند تعلیق تحریمها علیه ایران که در برجام بر سر آن توافق شده است، بعد از تاریخ ۲۰ سپتامبر کماکان برقرار خواهد بود. آمریکا، انگلیس و آلمان تصریح کردهاند هر تصمیم یا اقدام برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، «فاقد اثر قانونی خواهد بود.» متن این بیانیه به شرح زیر است: ما در نامه قبلی خطاب به رئیس شورای امنیت در تاریخ ۲۰ اوت ۲۰۲۰ مشترکاً دیدگاه خود را اعلام کردهایم که ابلاغیهای که ایالاتمتحده ادعا میکند ذیل بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت صادر و آن را میان اعضای شورای امنیت توزیع کرده فاقد تأثیرات قانونی است و بنابراین، نمیتواند رویههای پیشبینیشده ذیل بند ۱۱ را اجرایی سازد. نتیجه آنکه، هر گونه تصمیم و اقدام که بر اساس این رویه یا پیامدهای احتمالی آن اتخاذ شده باشند نیز فاقد تأثیرات قانونی خواهند بود. ما دیدگاهمان را به صورت گسترده در شورای امنیت ابراز کردهایم که رئیس شورا در جمعبندی مورخ ۲۵ اوت خود به آن اشاره کرد. از دیدگاههای ابرازشده در بالا این نتیجه گرفته میشود که از تاریخ ۲۰ سپتامبر، قطعنامههای ۱۶۹۶ (مصوب سال ۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (مصوب ۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (مصوب ۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (مصوب ۲۰۰۸)، ۱۸۴۵ (مصوب ۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (مصوب ۲۰۱۰) کماکان به موجب مفاد بند ۷ (a) قطعنامه ۲۲۳۱ (مصوب ۲۰۱۵) ملغی خواهند بود. در نتیجه، هر تصمیم یا اقدام با هدف بازگرداندنقطعنامههای ۱۶۹۶ (مصوب سال ۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (مصوب ۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (مصوب ۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (مصوب ۲۰۰۸)، ۱۸۴۵ (مصوب ۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (مصوب ۲۰۱۰) فاقد تأثیرات قانونی خواهند بود. سه کشور اروپایی به اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ که در سال ۲۰۱۵ در تأیید برجام صادر شده متعهدند. ما تلاش خستگیناپذیری برای حفظ توافق هستهای داشتیم و خود را به تداوم انجام این کار متعهد میدانیم.∎